Raszków
51°43′15″N 17°43′37″E/51,720833 17,726944
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
.jpg?lang=pl) Przebudowany ratusz w Raszkowie (2023) | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Data założenia | |||||
| Prawa miejskie | |||||
| Burmistrz |
Jacek Bartczak | ||||
| Powierzchnia |
2,05 km² | ||||
| Populacja (2019) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
+48 62 | ||||
| Kod pocztowy |
63-440 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
POS | ||||
Położenie na mapie gminy Raszków  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu ostrowskiego  | |||||
| 51°43′15″N 17°43′37″E/51,720833 17,726944
| |||||
| TERC (TERYT) |
3017064 | ||||
| SIMC |
0937310 | ||||
Urząd miejski Rynek 3263-440 Raszków | |||||
| Strona internetowa | |||||
Raszków – miasto w województwie wielkopolskim, w powiecie ostrowskim, siedziba gminy Raszków, na Wysoczyźnie Kaliskiej, nad Ołobokiem, w Kaliskiem, w aglomeracji kalisko-ostrowskiej, ok. 11 km na północ od Ostrowa Wielkopolskiego, ok. 30 km na zachód od Kalisza.
1 stycznia 2019 roku miasto liczyło 2099 mieszkańców[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Prawa miejskie
[edytuj | edytuj kod]
Wymieniany od 1403 roku jako wieś rycerska[2]. Raszków otrzymał prawa miejskie w dniu 8 stycznia 1444 roku[3], na prawie niemieckim[2]. Przywilej lokacyjny spisany w języku łacińskim wystawił Wojciech „de Raschkowo”, zakładający miasto „na surowym korzeniu”[2].
Okres Rzeczypospolitej Obojga Narodów
[edytuj | edytuj kod]Do końca XV wieku miasto było własnością Raszkowskich. W 1504 Jan i Mikołaj Raszkowscy sprzedali swoją miejscowość rodową za 100 grzywien Bieniaszowi Zadorskiemu, który sprzedał ją Kościeleckim. Jan Kościelecki podkomorzy krakowski sprzedał część miasta braciom Chwalczewskim. W dalszym ciągu majątek swój posiadał tu Mikołaj Baran Raszkowski. W 1637 właścicielem Raszkowa był Piotr Sieniuta. W 1664 wojewoda podlaski Wacław Leszczyński, a w 1683 król Polski Stanisław Leszczyński. Później właścicielami byli przedstawiciele szlacheckich wielkopolskich rodów Mycielskich oraz Skórzewskich[4].
W XVI wieku Raszków odgrywał pierwszorzędną rolę pośród wszystkich ówczesnych miast regionu tj. Kwiatkowa, Odolanowa, Ostrowa, Sobótki i Sulmierzyc, o czym świadczy wysokość płaconych podatków przez miasto[2]. W tym czasie miasto należało do rodziny Chwalczewskich – Stanisław Chwalczewski był tłumaczem i historykiem, przetłumaczył z łaciny „Kronikę Polski” Macieja Miechowity, Jerzy został biskupem łuckim a Piotr kasztelanem biechowskim.
Na początku XVII wieku w Raszkowie było 24 rzemieślników m.in. 6 szewców, 3 kowali, 2 bednarzy i 2 sukienników[2]. W mieście odbywało się siedem jarmarków rocznie[2].
Od 1655 roku zniszczenia przyniósł potop szwedzki, w późniejszym czasie przez region ostrowski przechodziły liczne wojska m.in. saskie, szwedzkie, rosyjskie oraz polskie, a w okolicznych miejscowościach panowała zaraza[2]. Wydarzenia te, były przyczyną spadku liczby mieszkańców Raszkowa do 256 osób (1717)[2].
Okres zaborów
[edytuj | edytuj kod]W 1839 roku szlachta na czele z Wojciechem Lipskim z Lewkowa i Janem Niepomucenem Niemojowskim ze Śliwnik założyła w Raszkowie kasyno obywatelskie, przeniesiono tu także bibliotekę polską z Ostrowa[2].
25 kwietnia 1848 roku w okresie powstania wielkopolskiego w okolicach miejscowości miała miejsce nierozstrzygnięta bitwa pod Raszkowem, w której powstańcy polscy starli się z wojskiem pruskim[4].
Od połowy XIX wieku z miasta ubywało mieszkańców, przyczyną był brak dogodnych połączeń komunikacyjnych z innymi miastami[2] m.in. brak linii kolejowej.
W 1854 roku powstało Kurkowe Bractwo Strzeleckie; w 1876 roku założono Bank Ludowy[5]; w 1888 roku wybudowano murowany katolicki kościół parafialny w stylu neogotyckim[2].
W drugiej połowie XIX wieku miasto wymienia Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podając, że w mieście istniały: kościół, synagoga, urząd pocztowy, Towarzystwo Polskie Przemysłowców[4].
Okres II RP
[edytuj | edytuj kod]W latach 1918–1919 społeczeństwo Raszkowa i okolic wzięło czynny udział w powstaniu wielkopolskim, które doprowadziło do powstania II Rzeczypospolitej. W 1921 roku miasto liczyło 1672 mieszkańców[2].
Przynależność administracyjna
[edytuj | edytuj kod]W XIX wieku miejscowość przynależała administracyjnie do powiatu odolanowskiego. W latach 1975–1998 do województwa kaliskiego, od 1999 roku do powiatu ostrowskiego.
Ludność
[edytuj | edytuj kod]| Liczba mieszkańców Raszkowa według GUS[6] | ||||
|---|---|---|---|---|
| Data (stan na 1 stycznia) |
Liczba ludności | Przyrost | Gęst. zaludnienia [os./km²] |
Powierzchnia [km²] |
| 2012 | 2076 | – | 1013 | 2,05 |
| 2013 | 2073 |  3
|
1011 | |
| 2014 | 2076 |  3
|
1013 | |
| 2015 | 2080 | 4
|
1015 | |
| 2016 | 2089 | 9
|
1019 | |
| 2017 | 2100 | 11
|
1024 | |
| 2018 | 2101 | 1
|
1025 | |
| 2019 | 2099 | 2
|
1024 | |
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]W okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów miasto było lokalnym ośrodkiem garbarstwa oraz handlu i rzemiosła. Przy schyłku XVIII wieku w miejscowości zanotowano 18 szewców, 17 gorzelników, 9 kołodziejów, 7 mielcarzy oraz po pięciu młynarzy, garncarzy i krawców, a także po trzech piekarzy, bednarzy i kuśnierzy, 2 stolarzy, jeden sukiennik, olejnik tłoczący olej, rymarz, ślusarz, kowal, cieśla, golarz oraz muzykant. Roczne dochody miejskie wynosiły 194 talary. W miejscowości odbywało się również 7 jarmarków rocznie[4].
Raszków jest niewielkim ośrodkiem z czego największy udział ma handel oraz usługi[5]. W 2014 roku według klasyfikacji REGON w mieście działało 180 firm[5].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- układ urbanistyczny wraz z archeologicznymi warstwami osadniczymi (XV–XIX wiek)[7],
- ratusz na Rynku, wybudowany w XIX w., przebudowany w 2018 roku dzięki pomocy miasta partnerskiego Palata, dach czterospadowy, drewniana wieżyczka zegarowa, na ścianie tablice pamiątkowe:
- ku czci ofiar hitlerowskich obozów koncentracyjnych (ksiądz proboszcz Paweł Winnicki, komendant w Powstaniu Wielkopolskim Józef Noculak, kupiec Jan Bestry, nauczyciel Jan Drobnik, porucznik Władysław Płaczkowski) wykonana przez Elżbietę Rychlik z Przybysławic,
- ku czci ofiar II wojny światowej oraz represji stalinowskich (2011 r.)[8],
- przed ratuszem:
- kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego z lat 1885–1887, neogotycki, z tablicą pamiątkową (w kruchcie) ku czci powstańców wielkopolskich[8]
Ludzie urodzeni w Raszkowie
[edytuj | edytuj kod]
Ludzie związani z Raszkowem
[edytuj | edytuj kod]Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2019 roku. [dostęp 2019-06-27]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Ostrów Wielkopolski – dzieje miasta i regionu, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1990, ISBN 83-210-0851-8.
- ↑ Historia [online], raszkow.pl [dostęp 2018-05-01] (pol.).
- ↑ a b c d Raszków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 534.
- ↑ a b c Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy i Miasta Raszków na lata 2017–2023, Raszków, listopad 2017.
- ↑ Główny Urząd Statystyczny / Podstawowe dane / Ludność w przekroju terytorialnym [online], stat.gov.pl [dostęp 2018-08-08] (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków – Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu [online], poznan.wuoz.gov.pl [dostęp 2018-05-02] (pol.).
- ↑ a b Kurier Ostrowski, Raszków i okolice – z cyklu „Zabytki ziemi ostrowskiej” | Wiadomości Ostrów Wielkopolski [online], Kurier Ostrowski, 8 września 2021 [dostęp 2023-08-26] (pol.).
- ↑ Teksty z tablic in situ.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Raszków, powiat odolanowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 534.
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Części wsi |
