Sulechów (gmina)

Sulechów
	gmina miejsko-wiejska
	; Ratusz w Sulechowie
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	zielonogórski
TERC	0809063
Siedziba	Sulechów
Burmistrz	Wojciech Sołtys
Powierzchnia (2022)	236,66 km²
Populacja (31.12.2022); • liczba ludności	; 26 005
• gęstość	110 os./km²
Urbanizacja	60,28%
Nr kierunkowy	68
Kod pocztowy (2022)	66-100
Tablice rejestracyjne	FZI
	Adres urzędu:Plac Ratuszowy 6; 66-100 Sulechów
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	20
Liczba miejscowości	26
	Położenie na mapie powiatu;
	52°05′00″N 15°37′00″E/52,083333 15,616667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Sulechów – gmina miejsko-wiejska w województwie lubuskim, w powiecie zielonogórskim. Siedzibą jej władz jest miasto Sulechów.

Gmina samorządowa w obecnym kształcie utworzona została na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib (Dz.U. z 1991 r. nr 87, poz. 397) – z mocą obowiązującą od 1 stycznia 1992 – na skutek połączenia miasta Sulechów i gminy Sulechów w jedną jednostkę samorządu terytorialnego [te dwie odrębne jednostki samorządowe funkcjonowały od 27 maja 1990 do 31 grudnia 1991, posiadając jednak wspólne organy władzy (zarząd z burmistrzem jako przewodniczącym oraz radę), a także wspólną administrację (Urząd Miasta i Gminy Sulechów)]. Do końca 1998 r. należała administracyjnie do województwa zielonogórskiego.

Sąsiednie gminy:

Babimost, Czerwieńsk, Kargowa, Trzebiechów, Zabór (powiat zielonogórski)
Zielona Góra (miasto na prawach powiatu)
Skąpe, Szczaniec, Świebodzin (powiat świebodziński)

Struktura powierzchni

Według danych z 2022 r.^[1] gmina Sulechów zajmowała obszar 236,66 km², z czego:

użytki rolne stanowiły 49%
użytki leśne stanowiły 39%

Gmina stanowi 15,02% powierzchni powiatu zielonogórskiego.

Demografia

Liczba ludności (dane z 31 grudnia 2022^[2]):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	26 005	100	13 336	51,28	12 669	48,72
Miasto	15 676	60,28	8185	31,47	7491	28,81
Wieś	10 329	39,72	5151	19,81	5178	19,91

Piramida wieku mieszkańców gminy Sulechów w 2014 roku^[3].

Miejscowości

Miasto: Sulechów
Sołectwa: Brody, Brzezie k. Sulechowa, Buków, Cigacice, Głogusz, Górki Małe, Górzykowo, Kalsk, Karczyn, Kije, Klępsk, Krężoły, Kruszyna, Leśna Góra, Łęgowo, Mozów, Nowy Świat, Obłotne, Okunin, Pomorsko.
Pozostałe miejscowości: Boryń, Brzezie k. Pomorska, Laskowo, Nowy Klępsk, Przygubiel, Szabliska.

Turystyka

Lasy porastające gminę, bogate w unikatową przyrodę, przyciągają grzybiarzy, rowerzystów i zwolenników wycieczek pieszych. Wędkarze mają do dyspozycji stawy położone niedaleko Brzezia k. Pomorska oraz rzekę Odrę. Dodatkowymi atrakcjami gminy są liczne zabytki, parki dworskie oraz pomniki przyrody.

Baza noclegowa

Na terenie gminy znajduje się kilka hoteli i moteli, głównie w okolicach Sulechowa i Kalska. W Brodach znajduje się gospodarstwo agroturystyczne^[4].

Zabytki

Sulechów

Fragmenty murów obronnych miasta z XIV wieku
Zamek książęcy
Ratusz miejski
Brama Krośnieńska z XVIII wieku
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego
Kościół pw. NMP
Zbór kalwiński
Kościół pw. Św. Stanisława Kostki
Budynki Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej

Pozostałe miejscowości

Pałac barokowy w Kalsku
Późnogotycki kościół w Kalsku
Ruiny pałacu z XIX wieku w Łęgowie
Kościół z 1930 roku w Łęgowie
Kościół neogotycki w Bukowie
Pałac neorenesansowy w Bukowie
Drewniany kościół w Klępsku
Kościół neogotycki w Mozowie
Kościół neogotycki w Cigacicach
Pałac z XVIII wieku w Pomorsku
Kościół neogotycki w Pomorsku
Kościół z 1854 roku w Brodach
Dwór klasycystyczny w Kruszynie

Szlaki turystyczne

Szlak pomników przyrody – Szlak biegnący wokół wschodniej części Sulechowa, Przechodzi przez takie obiekty przyrodnicze, jak Eratyk koło Łęgowa, Sosna Waligóra, Rezerwat Radowice. Przebieg: Sulechów→ Łęgowo→ Buków→ Karczyn→ Klępsk (leśniczówka)→ ścieżka dydaktyczna „Do Waligóry”→ Rezerwat leśny Radowice→ Kruszyna→ Sulechów. Długość szlaku wynosi 44 km.
Historyczny szlak bitewny – Szlak ten przechodzi przez miejsce, w którym 23 lipca 1759 roku rozegrała się Bitwa pod Kijami. Przebieg: Sulechów→ Kalsk→ Łochowo→ Głogusz→ Kije→ Mozów→ Nowy Świat→ Cigacice→ Laskowo→ Pomorsko. Długość szlaku wynosi 41 km.
Szlak Mistrza ołtarza z Gościszowic – Główną atrakcją na szlaku jest drewniany kościół w Klępsku, w którym znajduje się ołtarz mistrza z Gościszowic z około 1500 roku. Przebieg: Sulechów→ Klępsk→ Stare Kramsko→ Wojnowo. Długość szlaku wynosi 15 km.
Szlak południowy – Jest to szlak łącznikowy pomiędzy „szlakiem pomników przyrody” a „historycznym szlakiem bitewnym”. Przebieg: Mozów→ Sulechów→ Kruszyna→ Obłotne→ Sosna Waligóra. Długość szlaku wynosi 10,5 km.
Szlak Łącznikowy – Szlak biegnący od Kalska do miejscowości Cząbry. Na terenie gminy usytuowany jest krótki odcinek wychodzący z Kalska oraz odcinek pomiędzy Niekarzynem a Pałckiem.
Szlak Łącznikowy – Szlak biegnący od Bobru w okolicy Nowogrodu Bobrzańskiego do Jeziora Niesłysz. Przebieg na terenie gminy: Pomorsko→ Brody. Długość szlaku na terenie gminy wynosi 5 km.

Pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się 102 pomniki przyrody nieożywionej i ożywionej^[5]. Do ciekawszych należą:

Głaz narzutowy na skwerze przy ul. Wojska Polskiego i Zielonej w Sulechowie. Granit różowy średnioziarnisty, masywny.
Eratyk Łęgowski – gnejs gruboziarnisty szary z różowymi plamami. Znajduje się w lesie niedaleko wsi Łęgowo.
Sosna Waligóra – sosna zwyczajna o obwodzie 620 cm, wysokości 17 m i wieku ok. 120 lat. Rośnie przy drodze krajowej nr 32 Sulechów – Wolsztyn.
Dąb szypułkowy w Leśnej Górze – obwód 690 cm, wysokość 22 m.
Dąb szypułkowy „Łęgowiak” – obwód 720 cm, wysokość 20 m. Rośnie w Łęgowie.
Topola czarna w Brodach – obwód 515 cm, wysokość ok. 30 m, wiek ok. 150 lat.

Rezerwat przyrody

Na obszarze gminy częściowo znajduje się rezerwat przyrody Radowice chroniący zbiorowiska łęgu jesionowo-olszowego i lasu dębowo-grabowego na silnie urzeźbionej krawędzi wysoczyzny polodowcowej^[6].

Komunikacja

Transport drogowy

Droga krajowa na terenie gminy:

32 – od węzła Sulechów na S3 do Okunina. Pełni funkcję południowej obwodnicy Sulechowa.

Drogi wojewódzkie na terenie gminy:

277 – przez Łochowo do Sulechowa
278 – przez Brody, Pomorsko, Laskowo, Mozów, Sulechów, Kruszynę
280 – krótki odcinek od Odry do wsi Brody
281 – krótki odcinek od Odry do wsi Pomorsko
304 – przez Klępsk do drogi krajowej nr 32.

Drogi powiatowe na terenie gminy mają łączną długość 86,295 km, z czego 7,53 km znajduje się na terenie miasta Sulechów.

Transport kolejowy

W gminie czynna jest stacja kolejowa Sulechów oraz przystanek osobowy w Łęgowie. Przez stację w Sulechowie przebiega kilka połączeń ekspresowych, pospiesznych i osobowych.

Transport rzeczny

Przepływająca przez gminę Odra jest ważnym szlakiem komunikacyjnym. W Cigacicach znajduje się port rzeczny dla statków towarowych oraz przystań turystyczna dla statków pasażerskich i sportowych. Ponadto w miejscowościach Brody i Pomorsko działają przeprawy promowe przez rzekę.

Przypisy

↑ ^a ^b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku. Główny Urząd Statystyczny, 2022-12-07. [dostęp 2022-12-22]. (pol.).
↑ ^a ^b Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 grudnia. Główny Urząd Statystyczny, 2023-04-28. [dostęp 2023-05-23]. (pol.).
↑ Gmina Sulechów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Sulechów – Internetowy Serwis Miejski. [dostęp 2009-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-11)].
↑ Sulechów – Internetowy Serwis Miejski. [dostęp 2009-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-11)].
↑ Rejestr rezerwatów przyrody województwa lubuskiego, RDOŚ Gorzów Wielkopolski stan na 21 marca 2014. [dostęp 2014-04-01].

[Powierzchnia_i_ludność-1] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku. Główny Urząd Statystyczny, 2022-12-07. [dostęp 2022-12-22]. (pol.).

[Ludność-2] Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 grudnia. Główny Urząd Statystyczny, 2023-04-28. [dostęp 2023-05-23]. (pol.).

[populacja2016-3] Gmina Sulechów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[4] Sulechów – Internetowy Serwis Miejski. [dostęp 2009-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-11)].

[5] Sulechów – Internetowy Serwis Miejski. [dostęp 2009-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-11)].

[6] Rejestr rezerwatów przyrody województwa lubuskiego, RDOŚ Gorzów Wielkopolski stan na 21 marca 2014. [dostęp 2014-04-01].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Miasto	Sulechów
Wsie	Brody Brzezie k. Pomorska Brzezie k. Sulechowa Buków Cigacice Głogusz Górki Małe Górzykowo Kalsk Karczyn Kije Klępsk Krężoły Kruszyna Leśna Góra Łęgowo Mozów Nowy Świat Obłotne Okunin Pomorsko
Osady	Głoguszyn Gradowo
Części wsi	Brzezie Glinianki Górzykowo Kwiatkówko Łochowo Radlin Szabliska Zagórzyn
Przysiółki wsi	Boryń Laskowo Nowy Klępsk Przygubiel

Miasta	Babimost Czerwieńsk Kargowa Nowogród Bobrzański Sulechów
Gminy miejsko-wiejskie	Babimost Czerwieńsk Kargowa Nowogród Bobrzański Sulechów
Gminy wiejskie	Bojadła Świdnica Trzebiechów Zabór

Przynależność wojewódzka	woj. zielonogórskie
Miasta	Babimost (← 1951–75) Kargowa (← 1951–75) Sulechów (← 1951–75)
Gminy wiejskie (1951–54 i 1973–75)	Babimost (← 1951–54, 1973–75) Bojadła (← 1951–54, 1973–75) Cigacice (← 1951–54) Ciosaniec (← 1951–54) Kargowa (← 1951–54, 1973–75) Kolsko (← 1951–54, 1973–75) Krężoły (← 1951–54) Sulechów (1973–75) Trzebiechów (← 1951–54, 1973–75)
Gromady (1954–72)	Bojadła (1954–72) Brody (← 1955–56) Cigacice (1954–72) Ciosaniec (1954 →) Kalsk (← 1955–57) Kargowa (1954–72) Kije (← 1955–72) Klemsko (1954–57) Klenica (1954–72) Kolsko (1954–72) Konotop (1954–58) Krężoły (1954–72) Łupica (1954 →) Nowe Kramsko (1954–72) Podmokle Małe (1954–72) Pomorsko (1956–72) Smolno Wielkie (1954–57) Świętno (1954 →) Trzebiechów (1954–72)