Tulostoma
 Pałeczka zimowa (Tulostoma brumale) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
berłóweczka |
| Nazwa systematyczna | |
| Tulostoma Pers. Syn. meth. fung.: 139 (Getynga, 1794) | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Tulostoma mammosum P. Micheli ex Fr. | |
Tulostoma Pers. (berłóweczka) – rodzaj grzybów z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Synonim naukowy: Tulasnodea Fr.[2]
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako pałeczka lub pyzatka[3].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Owocniki początkowo kuliste, tworzą się pod ziemią. W miarę wzrostu silnie wydłużający się trzon wynosi kulistawą część owocnika nad powierzchnię. Dojrzałe owocniki zbudowane są z kulistej główki i trzou. Trzon jest dobrze wykształcony, początkowo tkwi w podłożu, potem stopniowo się z niego wysuwa. Jest twardy, o powierzchni włóknistej lub łuskowatej. Perydium jest jedno lub dwuwarstwowe, nietrwałe i szybko odpada. Pozostaje po nim ślad w postaci mniej lub więcej widocznego kołnierzyka u podstawy główki. Gleba jednolita, w stanie dojrzałym pyląca. Znajduje się w niej włośnia. Wysyp zarodników ochrowy. Zarodniki okrągławe, brodawkowate, bez pory rostkowej. Wydostają się z owocnika przez mały otwór szczytowy po dojrzeniu grzyba[4][5][6].
Przedstawiciele tego rodzaju rosną głównie poza lasem, najczęściej na glebach piaszczystych, w miejscach nasłonecznionych. Saprotrofy rosnące na ziemi[3].
Niektóre gatunki
[edytuj | edytuj kod]- Tulostoma adhaerens Lloyd 1923
- Tulostoma album Massee 1891
- Tulostoma berkeleyi Lloyd 1906
- Tulostoma brumale Pers. 1794 – berłóweczka zimowa
- Tulostoma cerebrisporum J.E. Wright 2000
- Tulostoma fimbriatum Fr. 1829 – pałeczka frędzelkowana
- Tulostoma granulosum Lév. 1842
- Tulotsoma kotlabae Pouzar 1958 – berłóweczka czeska
- Tulostoma kreiselii G. Moreno & E. Horak & Altés 2002
- Tulostoma lacrimisporum L. Fan & B. Liu 2005
- Tulostoma leprosum (Kalchbr.) Sacc. 1888
- Tulostoma lusitanicum Calonge & M.G. Almeida 2000
- Tulostoma macrocephalum Long 1944
- Tulostoma macrosporium G. Cunn. 1925
- Tulostoma melanocyclum Bres. 1904 – berłóweczka rudawa
- Tulostoma niveum Kers 1978
- Tulostoma obesum Cooke & Ellis 1878
- Tulostoma portoricense J.E. Wright 1987
- Tulostoma pulchellum Sacc. 1890
- Tulostoma squamosum Pers. 1801 – berłóweczka łuskowata
- Tulostoma striatum G. Cunn. 1925
- Tulostoma subsquamosum Long & S. Ahmad 1947
- Tulostoma verrucicapillitium L. Fan & B. Liu 2005
- Tulostoma vittadinii Petri 1904
Wykaz gatunków (nazwy naukowe) na podstawie Index Fungorum. Obejmuje on wszystkie gatunki występujące w Polsce i niektóre inne. Uwzględniono tylko gatunki zweryfikowane o potwierdzonym statusie[7]. Nazwy polskie według Władysława Wojewody[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2013-09-15].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-09-20].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Wanda Rudnicka-Jezierska: Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Podstawczaki (Basidiomycetes): purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodematales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiakowe (Podaxales). Kraków: Instytut Botaniki PAN, 1991. ISBN 83-85444-01-7.
- ↑ Narkiewicz Czesław: Grzyby chronione Dolnego Śląska, Jelenia Góra, Wydawnictwo Muzeum Przyrodniczego, 2005 ISBN 83-89863-20-0.
- ↑ Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. KDC, s. 606. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-09-20].