Uzlar
Uzlar, Orta Çağ'da Doğu Avrupa'da yaşayan bir Türk topluluğudur. Rus kroniklerinde Tork olarak bilinmektedirler. Ortaçağ Türk halklarının çoğu gibi Uzlar da Tengricilik inancına sahiptir.
Erken Dönem
[değiştir | kaynağı değiştir]Uzların kökeni Hazar Denizi'nin doğusunda yer alan Oğuz Yabgu Devleti'ne (750-1055) kadar uzanmaktadır. Oğuz Devleti, Hazar Kağanlığı'nın batı ve kuzeyinde komşusuydu. Oğuz-Hazar ilişkileri istikrarlı değildi. Oğuz Devleti, güçlü Hazar Kağanlığının kimi zaman müttefiki, kimi zaman düşmanı olmuştur. 10. yüzyılda bir grup Oğuz, Hazar ordusunda savaştı.[1] Selçuk Bey'in babası Dukak da bunlardan biridir. Esas olarak rakip Türk kavmi olan Peçeneklere karşı savaşmışlardır. Hazar Kağanlığı dağıldıktan sonra, doğudan gelen Kıpçak akınları nedeniyle batıya doğru hareket etmek zorunda kaldılar.[2]
Sonraki yıllar
[değiştir | kaynağı değiştir]1054 yılında Dinyeper nehri civarına yerleştiler. Ancak beş yıl sonra Kiev Rusları tarafından yenilgiye uğratıldılar. Daha sonra batıya, Tuna Nehri'ne doğru ilerlediler ve 1065 yılında eski düşmanları Peçenekler tarafından püskürtüldüler. 1065'ten sonra Bizans İmparatorluğu'na ve Rus prenslerine bağlılıklarını bildirdiler. Çoğunluğu Hıristiyanlığa geçti. Bizans İmparatorluğu'nda asker olarak görev yaptılar. 1071 yılında Bizanslılar ile Selçuklular arasında yapılan Malazgirt Savaşı'nda Bizans ordusunun sağ kanadında görev aldılar. Ancak bazı rivayetlere göre taraf değiştirip Selçukluların zaferine katkıda bulunmuşlardır.
Uzlar, genel olarak Türkmenler ve Müslüman Oğuz Türklerinin içinde asimile olarak Marmara, Batı Karadeniz, Orta Karadeniz, Orta Anadolu ve Trakya'ya yerleşmişlerdir.[3][4]
Sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Vasily Radlov da dahil olmak üzere bazı Türkologlar, Gagauz halkının ve bazı Manav halkının Uzların soyundan geldiğini ileri sürmüşlerdir.[5][6][7][8][9] Bu görüşe göre Gagauz adının kökeni Gök Oğuz'dur . Ancak bu görüş diğer bilim insanları tarafından genel olarak kabul görmemektedir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Selçuk Bey ve Hazarlar: Kim Kime Ne Yaptı?". 22 Şubat 2014. 24 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024.
- ^ "Uzlar (Oğuzlar)". Türk Tarihi. 17 Haziran 2013. 20 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024.
- ^ Özdemİr, Mustafa (2017). "14-17. Yüzyillar Arasinda Anadolu'ya Gelen Türk Göçlerİ Ve Anadolu'nun Doğusunda Meydana Gelen Demografİk Değİşmeler" [Between The 14th And 18th Centuries, Turkish Migration In Anatolia And Changes In The Demographic Structure Of The Eastern Anatolia]. Akra International Journal of Culture Art Literature and Educational Sciences. 5 (12): 51-76.
- ^ Yalvar, C. (2021). "ANADOLU'DA SON TÜRK İSKÂNI: İZNİK İMPARATORLUĞU'NDA KUMAN-KIPÇAKLAR VE YALOVA KAZIMİYE (YORTAN) İLE ELMALIK (SARUHANLI) KÖYLERİNDEKİ VARLIKLARI" [LAST TURKISH SETTLEMENT IN ANATOLIA: KUMAN-KIPÇAKS IN THE İZNİK EMPIRE AND ITS ASSETS IN THE VILLAGES OF YALOVA KAZIMİYE (YORTAN) AND ELMALIK (SARUHANLI) VILLAGES]. Turkish World Studies. 127: 11-36. CiteSeerX live $2
|citeseerx=
değerini kontrol edin (yardım). 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2022. - ^ "Anadolu'ya yerleştirilen Kumanlar (Manavlar)".
- ^ Yilmaz, Adil (2018). "Bızans'in Anadolu'ya Yerleştırdığı Son Türkler" [The Last Turks Settled in Anatolia by Byzantium]. Eskiçağ Araştirmalari Dergisi (3): 29-32. 10 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2024.
- ^ "Acar, Kenan (2010). Kuzeybatı Anadolu Manav Türkmen Ağızları Üzerine Birkaç Not" (PDF). 4 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Aralık 2024.
- ^ "Muharrem ÖÇALAN SAKARYA- İZMİT YÖRESİ YERLEŞİK TÜRKMENLERİ MANAV AĞIZLARINDA ÖTÜMSÜZ PATLAYICI ÜNSÜZ DEĞİŞMELERİ" (PDF). 2 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Aralık 2024.
- ^ Acar, Kenan (January 2022). "GAGAVUZ TÜRKÇESİ İLE KOCAELİ YERLİ (MANAV) AĞIZLARI ARASINDAKİ PARALELLİKLER, 2022, VI. Uluslararası Türklerin Dünyası Sosyal Bilimler Sempozyumu, PARALLELS BETWEEN GAGAVUZ TURKISH AND KOCAELİ NATİVE TURK (MANAV) DİALECTS, Kenan Acar, 2022, VI. International Turkish World Social Sciences Symposium". Vi. Uluslararası Türklerin Dünyası Sosyal Bilimler Sempozyumu.