Zawidów

Zawidów
	miasto i gmina
	; Rynek w Zawidowie
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	zgorzelecki
Data założenia	ok. V–VI wiek
Prawa miejskie	1255
Burmistrz	Robert Łężny
Powierzchnia	6,07 km²
Wysokość	235 m n.p.m.
Populacja (01.01.2023); • liczba ludności; • gęstość	; 3807; 627,2 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 75
Kod pocztowy	59-970
Tablice rejestracyjne	DZG
	Położenie na mapie powiatu zgorzeleckiego Zawidów
	Położenie na mapie Polski Zawidów
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zawidów
	51°01′34,14″N 15°03′44,58″E/51,026150 15,062383
TERC (TERYT)	0225011
SIMC	0936523
	Urząd miejskipl. Zwycięstwa 21/22; 59-970 Zawidów
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa
	BIP

Ten artykuł od 2009-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Uwagi: w szczególności w sekcjach „Ważniejsze daty” i „Historia”.
Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Zawidów ( górnołuż. Židźin, niem. Seidenberg) – miasto na Łużycach Górnych, w województwie dolnośląskim, w powiecie zgorzeleckim.

W latach 1945–1954 siedziba wiejskiej gminy Zawidów. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego. Obecnie miasto stanowi samodzielną gminę miejską Zawidów.

Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto miało 3807 mieszkańców^[1] (648. miejsce w kraju).

Położenie

Leży na Pogórzu Izerskim, na wysokości 247 m n.p.m., w pobliżu granicy z Niemcami – 12 km na południowy wschód od Zgorzelca, od południa graniczy z czeską gminą Habartice. Sąsiaduje z gminą Sulików.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[2] Zawidów ma obszar 6,07 km² (706. miejsce w kraju)^[1], w tym: użytki rolne: 68%, użytki leśne: 5%. Miasto stanowi 0,72% powierzchni powiatu.

Kalendarium

1186 – pierwsza wzmianka o osadzie^[3]
1255 – Zawidów otrzymał prawa miejskie
1397 – została otwarta pierwsza szkoła
1433 – pożar miasta podczas wojny husyckiej
1463 – miasto stało się centrum tkactwa
1526 – utworzenie w Zawidowie sądu
1575 – urodził się rzemieślnik i filozof Jakub Böhme (zm. 1624); w Starym Zawidowie mieszkał do końca roku 1599
1618–1648 – wojna trzydziestoletnia spowodowała w mieście rozwój handlu i rzemiosła (napływ czeskich uchodźców religijnych)
1698 – utworzenie pierwszej w Niemczech szkoły dla głuchoniemych
1427, 1433, 1469, 1769, 1834 – pożary niszczące miasto
1848 – początek rozwoju przemysłu – założenie pierwszej tkalni
1854 – uruchomienie fabryki zakładów jedwabniczych
1875 – po wybudowaniu dworca Zawidów miasto zostało połączone siecią kolejową z Saksonią
1893 – budowa szpitala
1910 – budowa kanalizacji i wodociągu
1914 – Zawidów został spięty linią elektryczną
1945 – przyłączenie miasta do Polski
1950 – uruchomienie fabryki maszyn i fabryki przemysłu wełnianego
1973 – włączenie do Zawidowa wsi Ostróżno^[4]
1996 – otwarcie drogowego przejścia granicznego Zawidów – Habartice
2001 – wieża byłego kościoła ewangelickiego z XVI w. została odrestaurowana zgodnie z pierwowzorem; w 2005 na wieży zamontowano nowy zegar
2006 – miasto otrzymało prestiżowy tytuł „Gmina Fair Play” – Certyfikowana Lokalizacja Inwestycji
2011 – ukończono budowę hali sportowej, podjętą w 2010 (wartość projektu przekroczyła kwotę 1 600 000 zł)

Historia

Prawdopodobnie na przełomie IX/X w. na terenie dzisiejszej Góry Zamkowej zbudowano grodzisko cyplowate, do dziś wyraźnie widoczne w terenie^[5]. W X wieku włączono Łużyce Górne do Polski, a pierwsza wzmianka o Zawidowie pojawiła się w roku 1186^[3]. Łużyce Górne były własnością Polski do XIV wieku, po czym przeszły we władanie Czech. Znaczna część zabudowy została zniszczona podczas wojny husyckiej w 1433 r., natomiast w 1638 r. miasto zmieniło swój status na lenno elektorów saskich. Po wojnie trzydziestoletniej osiedlili się tu czescy emigranci religijni, na przełomie XVII/XVIII w. powstał tu znaczny ośrodek sukiennictwa. W 1848 r. powstała pierwsza fabryka sukna, a w 1854 r. fabryka wyrobów jedwabniczych^[3].

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Zawidowa w 2014 roku^[6].

Ludzie związani z Zawidowem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Zawidowem.

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Zawidowie.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[7]:

miasto,
kościół ewangelicki, obecnie istnieje tylko jego wieża,
dom, pl. Zwycięstwa 15, z drugiej poł. XVIII w., XIX w.,
hotel z restauracją, pl. Zwycięstwa 16–17, z pierwszej poł. XIX w., XIX/XX w.

Kultura

Najważniejszym organizatorem imprez kulturalnych w mieście jest Ośrodek Kultury z biblioteką i Gminnym Centrum Informacji. Ośrodek Kultury prowadzi działalność oświatowo-wychowawczo-rekreacyjną w formie systematycznych zajęć dla dzieci i młodzieży. Ponadto jest organizatorem wielu imprez kulturalnych.

Transport

Transport drogowy

Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 355, kończąca się na granicy z Czechami, gdzie zmienia się w czeską drogę krajową I/13. Dawniej znajdowało się tu przejście graniczne Zawidów-Habartice

Transport publiczny

Miasteczko ma połączenie autobusowe firm:

Astel
PKS w Lubaniu sp. z o.o.
Bieleccy

Transport kolejowy

W mieście kończy się linia kolejowa nr 344 z Mikułowej. Po minięciu dawnego kolejowego przejścia granicznego Zawidów-Frydlant zmienia się w linię kolejową Zawidów-Liberec. W miasteczku znajduje się stacja kolejowa Zawidów.

Przemysł

Ta sekcja wymaga określenia jasnych kryteriów wyboru.

Kryteria powinny być poparte źródłami, nie mogą naruszać zasady neutralnego punktu widzenia, należy też unikać pustosłowia. Zapoznaj się również z zasadami tworzenia list.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Na obszarze miasta znajdują się większe czynne przedsiębiorstwa:

Zawitex sp. z o.o. – producent dodatków krawieckich
Famaz – fabryka maszyn budowlanych

Poza tym: Samopomoc Chłopska – drobny handel, Bank Spółdzielczy i PKO oraz kilka prywatnych firm produkcyjnych, usługowych i handlowych.

W okolicy Zawidowa znajduje się odkrywkowa kopalnia węgla brunatnego i elektrownia „Turów” w Bogatyni.

Inwestycje

Głównym zadaniem władz Zawidowa jest realizowanie programu ekologicznej sanacji. W październiku 2005 ukończono prace kanalizacyjne – miasto jest w 99,9% skanalizowane i w 100% posiada wodociąg. W styczniu 2006 została otwarta nowa mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków o przepustowości 1100 m³. Oczyszczalnia oczyszcza ścieki z Zawidowa, Sulikowa i czeskiej gminy Habartice. W 2007 kompleksowo zmodernizowano Zakład Uzdatniania Wody. Miasto modernizuje obiekty sportowe.

Wspólnoty wyznaniowe

Sąsiednie gminy

Sulików, Zgorzelec. Gmina graniczy z Czechami.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-08-15] (pol.).
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c JanuszJ. Czerwiński JanuszJ., RyszardR. Chanas RyszardR., Dolny Śląsk – przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 319 .
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327
↑ SzymonS. Zdziebłowski SzymonS., Grodzisko w Zawidowie starsze o kilkaset lat [online], Archeologia Żywa, 25 lipca 2020 [dostęp 2023-03-10] .
↑ Zawidów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 258. [dostęp 2012-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-04] .

Linki zewnętrzne

Oficjalny portal Gminy Miejskiej Zawidów
Strona BIP Zawidowa
Seidenberg (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 414 .

[populacja-1] GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-08-15] (pol.).

[pl-regioset-2] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[dolnyslask-3] JanuszJ. Czerwiński JanuszJ., RyszardR. Chanas RyszardR., Dolny Śląsk – przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 319 .

[4] Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327

[5] SzymonS. Zdziebłowski SzymonS., Grodzisko w Zawidowie starsze o kilkaset lat [online], Archeologia Żywa, 25 lipca 2020 [dostęp 2023-03-10] .

[populacja2016-6] Zawidów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[7] Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 258. [dostęp 2012-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].

[8] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-04] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Miasta	Bogatynia Pieńsk Węgliniec Zawidów Zgorzelec
Gminy miejskie	Zawidów Zgorzelec
Gminy miejsko-wiejskie	Bogatynia Pieńsk Węgliniec
Gminy wiejskie	Sulików Zgorzelec

Przynależność wojewódzka	woj. wrocławskie
Miasta (1945–75)	Leśna (do 1945 i od 1962) Lubań Sulików (do 1945) Zawidów (do 1945 i od 1969)
Osiedla (1954–72)	Leśna (1954–62) Olszyna (1956–72) Zawidów (1957–68)
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Biedrzychowice (do 1954) Kościelnik (do 1954) Leśna Lubań (od 1973) Miedziane (do 1954) Olszyna Platerówka (od 1973) Pobiedna (do 1954) Siekierczyn Sulików Uniegoszcz (do 1954) Zaręba (do 1954) Zalipie Dolne (do 1954) Zawidów (do 1954)
Gromady (1954–72)	Biedrzychowice (1954–72) Bierna (1954–71) Giebułtów (1954–72) Grabiszyce Średnie (1954–61) Kościelniki Średnie (1954–72) Leśna (1954) Leśna (1954–72) Lubań (1972) Nawojów Łużycki (1954–61) Olszyna I (1954–55) Olszyna II (1954–59) Pisarzowice (1954–71) Pobiedna (1954–72) Radostów Średni (1954–61) Siekierczyn (1954–72) Sulików (1954–72) Uniegoszcz (1954–71) Włosień (1954–61) Zaręba (1954–61) Zalipie Dolne / Platerówka (1954–72) Zawidów I (1954–56) Zawidów II (1954–72) Złotniki Lubańskie (1954–61)