Asterysk

*

Asterysk – znak pisarski w kształcie gwiazdki, najczęściej pięcio- lub sześcioramiennej, umieszczony w przybliżeniu pomiędzy średnią i górną linią pisma. Stosowany do różnych celów – najczęściej jako znak umowny (np. symbol odsyłacza do przypisu, wieloznacznik ogólny, asteronim), pionowy (międzyakapitowy) lub poziomy (międzywyrażenowy) separator tekstu, oraz jako element ozdobny. Nazwa pochodzi od greckiego αστερíσκος 'gwiazdka', a to od αστήρ (astḗr) 'gwiazda'.

Asterysk stosowano przy sporządzaniu kopii tekstów biblijnych. Oznaczano nim te fragmenty, które w oparciu o tekst hebrajski Starego Testamentu były dodane do tekstu greckiego, a których nie było w pierwotnym tłumaczeniu Biblii na j. grecki, tj. Septuaginty. Znak taki wstawiano na początku dodanego tekstu.

Odbitka asterysków z metalowych czcionek popularnych w Polsce w II poł. XX w.: Baccarat, Modena cienka, półgruba i gruba, Nil, Paneuropa, Antykwa Półtawskiego, Szkolne, Wisła (kursywna)

W piśmie odręcznym asterysk budowany jest jako sześcioramienny krzyżyk utworzony ze skrzyżowania trzech prostych kresek, a na klawiszach klawiatur urządzeń (maszyn do pisania, klawiatur komputerowych, w telefonach komórkowych, pilotach itp.) jako pięcioramienna gwiazdka – niezależnie od tego, jaki znak jest wyświetlany bądź drukowany. Asterysk może przybierać też inne kształty: koniczynki, rozetki lub regularnej gwiazdy; w krojach kursywnych i pisankowych spotyka się kształt asterysku odchylony od pionu, a nawet lekko obrócony.

Potocznie asterysk nazywany jest „gwiazdką”, podczas gdy termin „krzyżyk” zarezerwowany jest dla symbolu o nazwie kratka (#) lub dagger (†).

Czasami sześcioramienny asterysk wywołuje skojarzenia z sześcioramienną Gwiazdą Dawida (przede wszystkim u Arabów), stąd w standardzie Unicode zamieszczono alternatywny znak dla asterysku – arabską gwiazdę pięcioramienną (ang. Arabic Five Pointed Star) na pozycji U+066D ( ٭ ). W przypadku kroju pisma, w którym dla asterysku użyto gwiazdki 5-ramiennej, gwiazda arabska ma często formę gwiazdki 8-ramiennej. Znany jest również asterysk cerkiewnosłowiański ( ꙳ ) o numerze unikodu U+A673 (ang. Slavonic Asterisk).

W językoznawstwie asterysk stosowany jest do oznaczania form odtworzonych lub niepoprawnych.

Użycie w systemach komputerowych

W systemach operacyjnych DOS, Windows oraz w Linuksie lub Uniksie asterysk użyty podczas wyszukiwania oznacza dowolny znak lub dowolny ciąg znaków. W składni wyrażeń regularnych asterysk oznacza, że poprzedzający znak może wystąpić zero lub więcej razy.

W poczcie elektronicznej i na usenecie fragment tekstu między asteryskami jest rozumiany jako pisany czcionką wytłuszczoną (np. zdanie *to jest przykład* w programie obsługującym tę konwencję będzie pokazane jako *to jest przykład* lub to jest przykład).

W czatach, podczas rozmowy na IRC-u bądź poprzez komunikatory internetowe, asterysk jest używany do oznaczenia drobnej poprawki (przeważnie literówek bądź błędów ortograficznych), na przykład:

15:00 Wrzuciłem ten tekst na Wkipedię
15:00 *Wikipedię

W zapisie komputerowym, ze względu na łatwy dostęp z klawiatury, asterysku używa się często jako symbolu mnożenia. Asterysk wchodzi w skład kodowania ASCII na pozycji 42 (U+002A).

W Unikodzie asterysk występuje w wersji:

Znak	Unicode	Kod HTML	Nazwa unikodowa	Nazwa polska
*	U+002A	* lub *	ASTERISK	asterysk
٭	U+066D	٭ lub ٭	ARABIC FIVE POINTED STAR	arabska gwiazdka 5-ramienna
꙳	U+A673	꙳ lub ꙳	SLAVONIC ASTERISK	asterysk cerkiewnosłowiański

Zobacz też

• Asteryzm