Мизо
| Мизо | |
| лушеи | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
700 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
 Үндістан |
674 800 |
 Мьянма |
20 000 |
 Бангладеш |
10 000 |
| Тілдері | |
| Діні | |
Мизо (өз атауы; лушеи) - Үндістанның солтүстік-шығысындағы, сондай-ақ Мьянма мен Бангладештің төңірегіндегі халықтар.[1] Үндістандағы халық саны шамамен 674,8 мың адам (2001, санақ), Мьянмада 20 мың, Бангладеш 10 мың адам (2010).[2]
Тілі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Олар қытай-тибет отбасының орталық тобының лушей тілінде сөйлейді. Диалектілері: лушей, дулиен, нген. Жазуы латын әліпбиіне негізделген.[3]
Діні
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Мизолардың көпшілігі христиан дінін ұстанады (негізінен пресвитериандық, сонымен қатар баптизм, католицизм).[4]
Кәсібі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дәстүрлі кәсіптері қолмен атқарылатын жұмыс (қазіргі мизолар соқаға ауысуда) егіншілік (күріш, жүгері, мақта, шай, қант қамысы), мал шаруашылығы (оның ішінде митхан бұқалары) және тоқымашылық дамыған.[5]
Өмір салты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Рулары патрилинейлік, артықшылық иелік орнын Сайло руы алды. Үлкен ықпалға ие болған ауыл қауымдарының барлық басшылары осы отбасынан шыққан. Бұл көсемдер ірі мизо жер иеленушілерінің қабатын құрады. Неке патрилокальды. Отбасы шағын, басты мұрагері кенже ұл.
Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Мизо ауылдары дәстүр бойынша төбелердің немесе сілемдердің шыңдарында орналасқан, бекіністердің іздері байқалады, кейде көше бойымен екі қатарлы, қасбеттері көшеге қарай орналасқан. Әрбір ауыл бірнеше түрлі рулардың өкілдерінен құралса да, мұрагерлік жолмен басқаратын дербес саяси бірлік болды. Үйлері - бамбуктан, қадаға орналасқан және жерден жасалған, бір бөлмелі (бөлме тоқылған бамбуктан немесе матадан жасалған перделермен бөлінген).[6]
Дәстүрлі киімдері
[өңдеу | қайнарын өңдеу],_in_Panaji,_Goa_on_November_26,_2013.jpg?lang=kk)
Дәстүрлі әйелдер киімі – тігілмеген белдемше және кеудені жауып, тобыққа дейін түсетін ақ кофта немесе мата, ал ерлер киімі – көйлек, дхоти, сәлде.[7]
Дәстүрлі тағамдары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дәстүрлі тағамдары – жарма, ет, кептірілген балық, сусындар – кофе, шай, күріш сырасы.
Фольклоры
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Этногенетикалық аңыздар мен аңыздар, жануарлар туралы ертегілер, т.б. сақталған. Негізгі билер: черав (ырғақ бамбук таяқшаларымен соғылады), кхуаллам (кхуанчави қауымының фестивалінде орындалады), гонг үнімен орамалмен билеу және т.б.[8]
Сілтеме
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ортаққорда бұған қатысты медиафайлдар бар: Мизо
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Мизо халқы. Тексерілді, 3 қазан 2024.
- ↑ Үлкен Ресей энциклопедиясы. Тексерілді, 3 қазан 2024.
- ↑ Мизо. Тексерілді, 3 қазан 2024.
- ↑ Мизо сөзінің мағынасы. Тексерілді, 3 қазан 2024.
- ↑ Әлем халықтары/Мизо. Тексерілді, 3 қазан 2024.
- ↑ Mizo - Britannica онлайн энциклопедиясы. Тексерілді, 3 қазан 2024.
- ↑ В.А.Тишков Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. — Москва: Үлкен Ресей энциклопедиясы, 1999. — Б. 343. — 930 б. — 100 000 таралым. — ISBN 5-85270-155-6.
- ↑ Мизо. Тексерілді, 3 қазан 2024.
