Przejdź do zawartości

11 Batalion Celny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
11 Batalion Celny
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1921

Rozformowanie

1922

Tradycje
Rodowód

2/VI batalion wartowniczy

Kontynuacja

11 batalion SG

Dowódcy
Pierwszy

kpt. Henryk Heber

Organizacja
Dyslokacja

Kołomyja[1]
Śniatyn (od VII 1921)[1]
Dzisna

Formacja

Bataliony Celne

Podległość

Główna Komenda Batalionów Celnych
4 Brygada Celna
Ministerstwo Skarbu

11 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

[edytuj | edytuj kod]

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 3046/Org z dnia 24 marca 1921 w miejsce batalionów wartowniczych i batalionów etapowych utworzone zostały bataliony celne. 11 batalion celny powstał w granicach DOG Lwów, a zorganizowano go na bazie 2/VI batalionu wartowniczego. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych[2]. Podlegał Komendzie Głównej Batalionów Celnych, a pod względem politycznym Ministrowi Spraw Wewnętrznych[3].

Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej[4].

W listopadzie 1921 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło powołać brygady celne[5]. 11 batalion celny znalazł się w strukturze 4 Brygady Celnej[6]. W lutym 1922 w podporządkowanie 11 batalionu weszła kompania celna z 20 batalionu celnego. Otrzymała numer 5[7]. Latem 1922 11 batalion celny został zluzowany przez Straż Celną i ześrodkował swoje pododdziały przy dowództwie batalionu w Śniatyniu i okolicy celem reorganizacji. Jego 2 kompania pozostała na linii granicznej, a jej dowództwo stacjonowało w owym czasie w Horodynce. W lipcu 1922 batalion został przeznaczony do wzmocnienia granicy wschodniej, w sierpniu opuścił Śniatyń[7] i przegrupował się na Wileńszczyznę do dyspozycji Wojewody Wileńskiego[8]. Jego dotychczasowy odcinek graniczny obsadził nowo powstały Inspektorat Straży Celnej „Śniatyn”.

Od sierpnia do października 1922 dowództwo batalionu, 1 i 2 kompania stacjonowały w Dzisnej, 3 kompania w Kadniszkach, a 4 kompania w Kotowiczach[7].

Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”[3]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną[9]. 11 batalion celny przemianowany został na 11 batalion Straży Granicznej.

 Osobny artykuł: 11 batalion Straży Granicznej.

Służba celna

[edytuj | edytuj kod]

Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień[10]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście[11].

W kwietniu 1922 bataliony celne będące na terenie DOG Lwów otrzymały zadanie chronić w rejonie swojej odpowiedzialności wiadukty, mosty kolejowe i dworce. Zadanie taki otrzymał także 11 batalion celny w Śniatynie[12].

Sąsiednie bataliony

Kadra batalionu

[edytuj | edytuj kod]
Dowódcy batalionu
stopień imię i nazwisko okres pełnienia służby kolejne stanowisko
kpt. Henryk Heber VI 1921 – VI 1922[1]
mjr Henryk Więckowski VII 1922[1] – IX 1922

Struktura organizacyjna

[edytuj | edytuj kod]
Rozmieszczenie 11 batalionu celnego w 1921
Ordre be Bataille 11 batalionu celnego w Kołomyi na dzień 1 czerwca 1921[7]
kompanie 1. Uścieryki 2. Horodenka 3. Kuty 4. Śniatyn
dowódcy por. Bratanicki por. Janicki por. Bielecki por. Romanowski
placówki Hryniawa Stecowa Rożen Wielki Popielniki
Jabłonica Rudolfsdorf Tudiów Tuczapy
Fereskula Jasieniów Polny Kuty Drahasymów
Dołhopole Serafińce Słobótka Kniaże
Uścieryki Probabin Rybno Załucze
Berwinkowa Zawale
Chorocowa Kułaczyn
Huptyn Augustów
Roztoki
Ordre de Bataille 11 batalionu celnego w Śniatyniu na dzień 1 grudnia 1921[7]
kompanie 1. Uścieryki 2. Horodenica 3. Kuty 4. Śniatyn
dowódcy por. Bratanicki por. Janicki por. Bielecki por. Hartaś-Trzciński
placówki Hryniawa Stecowa Rostoki Popielniki
Jabłonica Rudolfsdorf Rożen Wielki Tuczapy
Fereskula Serafińce Tudiów Drahasymów
Donkopole Probabin Kuty Kniazie
Uścieryki Słobódka Załucze Górne
Barwinkowa Rybna Załucze Dolne
Horozowa Zawale
Hubki Przerwa
Kułaczyn
Augustowo
Dworzec kolejowy
Ordre de Bataille 11 batalionu celnego w Dzisnej na dzień 30 września 1922[7]
kompanie 1. Dzisna 2. Dzisna 3. Kaduszki 4. Kotowicze
dowódcy por. Czekiśniak por. Janicki por. Śwuszczewski por. Bratanicki
placówki Mazurin Darażkowice Polanka Radziewszczyzna
Łąki Frułowo Kopciowo Barowszczyzna
Dzisna Powiamisze Olchówka Sielce
Gregorowicze Czerepy Ostrów
Werki Kniazyn

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Teresa Prengel-Boczkowska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
  • Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.110/350 i 110/351)
  • Zarządzenia i wytyczne Ministerstwa Skarbu, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Głównej Komendy Batalionów Celnych dotyczące organizacji, reorganizacji i luzowania Batalionów Celnych → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Materiały dotyczące ochrony granicy na odcinku 10 batalionu celnego → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.