Edukira joan

2024ko Udako Olinpiar Jokoak

Wikipedia, Entziklopedia askea
2024ko Udako Olinpiar Jokoak
Irudia
Map
Jatorrizko izena(fr) Jeux de la XXXIIIᵉ olympiade
LeloaOuvrons grand les Jeux, Obrim en gran els Jocs, Ouvrons grand les Jeux, Games Wide Open, Offene Spiele eta Abramos a lo grande los Juegos
Motamulti-sport event (en) Itzuli
Udako Olinpiar Jokoak
Denbora-tarte2024ko uztailaren 26a - 2024ko abuztuaren 11
Data2024
Edizio zenbakia33
← 2020
2028 →
KokalekuParis
HerrialdeaFrantzia
AntolatzaileaParis Organising Committee of the Olympic and Paralympic Games 2024 (en) Itzuli
Partehartzaile kopuru10.500
MaskotaOlympic Phryge (en) Itzuli
Nork transmititua
Kronologia
2024ko Udako Olinpiar Jokoen irekiera ekitaldia
Beste batzuk
Kirol olinpiko32
Gertaera329
Osatuta
Webguneolympics.com…
Hashtag#Paris2024
Facebook: Paris2024 Twitter: Paris2024 Instagram: paris2024 LinkedIn: paris-2024-olympic-and-paralympic-games-bid Youtube: UCg4W1uf-i5X1nVaeWJsKuyA TikTok: paris2024officiel Edit the value on Wikidata

2024ko Udako Olinpiar Jokoak[1], ofizialki XXXIII Olinpiadako Jokoak bezala ezagutuak, 2024an Paris hirian ospatutako Olinpiar Jokoak izan ziren, Nazioarteko Olinpiar Batzordeak (ingelesez IOC) usadioa jarraituz antolatuko dituen nazioarteko kirol ospakizuna. Era berean Joko Paralinpikoak ere hiri eta batzorde berdinek antolatu zituzten. Hirugarren aldia izan zen jokoak Parisen ospatzen direla, 1900ean eta 1924an ere han izan baitziren.

Jokoak 2024ko uztailaren 26tik abuztuaren 11ra izan ziren.

Hautaketa prozesua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Paris, Hamburgo, Boston, Budapest, Erroma eta Los Angeles hiriak izan ziren hautagai. Lizitazio-prozesua geldiarazi zuten erretiroek, ziurgabetasun politikoak eta disuasio-kostuek. Bostonek Los Angeles, San Francisco eta Washington DC gainditu zituen EE.UU saioaren eskaintza ofizialean. 2015eko uztailaren 27an, Bostonek eta USOCek Bostonek Jokoak hartzeko egindako eskaintzari amaiera ematea adostu zuten, neurri batean Boston hirian zeuden sentimendu mistoen ondorioz. Hamburgo 2015eko azaroaren 29an erretiratu zuen bere eskaintza, erreferenduma egin ostean. Erroma 2016ko irailaren 21ean erretiratu zen, zailtasun fiskalak aipatuta.[2] Budapest 2017ko otsailaren 22an erretiratu zen, eskaintzaren aurkako eskaera batek erreferendum baterako behar baino sinadura gehiago bildu ostean.[3][4][5]

Erretiratze horien ostean, Nazioarteko Batzorde Eragilea 2017ko ekainaren 9an bildu zen Lausanan (Suitza), 2024 eta 2028 lizitazio prozesuak eztabaidatzeko.[6][7] Nazioarteko Olinpiar Batzordeak 2017an aldi berean 2024 eta 2028 hiri olinpiar anfitrioiak aukeratzea proposatu zuen formalki, eta COIren ezohiko bilkura batek 2017ko uztailaren 11n onartu zuen proposamena, Lausanan.[7] COIk prozesu bat ezarri zuen, zeinaren bidez LA 2024 eta Paris 2024 lizitazio-batzordeak COIrekin bildu ziren, 2024an eta 2028an Jokoak zein hirik hartuko zituen eztabaidatzeko eta, aldi berean, hiri anfitrioiak aukeratzea posible ote zen eztabaidatzeko.[8]

Bi jokoak aldi berean esleitzea erabaki ostean, ulertu zen Paris zela 2024rako anfitrioia. 2017ko uztailaren 31n, COIk Los Angeles iragarri zuen 2028rako hautagai bakar gisa, eta, horri esker, Paris 2024rako anfitrioi gisa berretsi zuten.[9][10] Bi erabaki horiek 2017ko irailaren 13an COIk 131I bilkuran berretsi zituen.[11]

Hiri anfitrioi aukeraketa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Paris 2017ko irailaren 13an aukeratu zuten hiri anfitrioi, 131. COI asanbladan, Liman (Peru). COIko bi kide frantziarrek, Guy Drutek eta Tony Estanguetek, ezin zuten Olinpiar Gutuneko arauen arabera bozkatu.[12][13]

2024ko Udako Olinpiar Jokoetako emaitzak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hiria Nazioa Bozketak
Paris  Frantzia Edizio hau nahiago izan zuen
Los Angeles  Ameriketako Estatu Batuak 2028ko edizioa nahiago izan zuen
Hanburgo  Alemania Erretiratuak
Erroma  Italia
Budapest  Hungaria

Kirolak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kirol berri bat gehit zitzaion olinpiar programari, breakdance. Bestalde, beisbol/sofbola eta karatea programatik jausi ziren.

Horretaz gain, halterofiliako 4 diziplina ezabatu egin ziren Tokioko jokoetatik alderatutako. Era berean, kanoako bi diziplina aldatu ziren, eta eskaladako "konbinatua" diziplina ezberdinetan banatu zen, abiadura, pareta eta blokean hain zuzen ere.

Hauek izan ziren kirolak, bakoitzean dominaz saritutako diziplinak aipatuz:

Garapena eta prestaketak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Egoitzak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Olinpiar ekitaldi gehienak Paris hirian eta bere metropoli eskualdean egin ziren, ondoko hiriak barne: Saint-Denis, Le Bourget, Nanterre, Versailles eta Vaires-sur-Marne.[14][15]

Saskibaloiko atarikoak eta eskubaloiko finalak Lillen egin ziren, hiri anfitrioitik 225 km-ra (140 mi); bela eta futbol partida batzuk Marsella hiri mediterraneoan egin zituzten, hiri anfitrioitik 777 km-ra (483 ); eta surfa Tahitin. Futbol beste bost hiritan jokatu zen Bordele, Décines-Charpieu (Lyon), Nantes, Niza eta Saint-Etienne hirietan, horietako batzuetan Ligue 1eko kluben egoitzetan.

Paris Handiko gunea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Stade de France, 2003ko Munduko Txapelketan atletismo-pistarekin
Parisko Ur Zentroa eraikitzen (2022)
Lekua Ekitaldiak Edukiera Egoera
Yves du Manoir estadioa Belar-hockeya 15.000 Berritua
Stade de France Rugby 7s 77,083 Lehendik daudenak
Atletismoa (pista)
Amaiera ekitaldia
Paris La Défense Arena Uretako kirolak (igeriketa, waterpolo finalak) 15,220
Porte de La Chapelle Arena Badmintona 8.000 Gehigarria
Gimnasia (erritmikoa)
Parisko Ur Zentroa[16][17] Uretako kirolak (waterpolo atarikoak eta

playoff-ak, tranpolin jauzia, igeriketa artistikoa)

5.000
Le Bourgeteko eskalada zentroa Kirol eskalada 5.000 Aldi baterakoa
Villepinteko Erakusketa Parkea Boxeoa (atarikoak, final-laurdenak) 6.000 Lehendik daudenak
Pentatloi modernoa (eskrima)

Parisko hirigunea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Marteren Zelaia (Paris)
Grand Palais
Hotel des Invalides
Stade Roland Garros
Lekua Ekitaldiak Edukiera Egoera
Printzeen Parkea Futbola (atarikoak eta finalak) 48,583 Lehendik daudenak
Roland Garros estadioa Tenisa 36,000 (15,000 + 12,000 + 9,000)
Boxeoa (finala)
Paris Expo Porte de Versailles Boleibola 12.000
Mahai-tenisa 6.000
Eskubaloia (atarikoak) 6.000
Halterofilia
AccorHotels Arena Gimnasia (artistikoa eta tranpolina) 15.000
Saskibaloia (finala)
Grand Palais Eskrima 8.000
Taekwondoa
Concorde plaza Saskibaloia (3x3) 30,000 Aldi baterakoa
Breakdance
Txirrindularitza (BMX freestyle)
Skateboardinga
Jenako zubia Uretako kirolak (igeriketa) 13.000 (3.000)
Atletismoa (maratoia, martxa)
Txirrindularitza (errepidea, erlojupekoa)
Triatloia
Eiffel Dorre estadioa Hondartzako boleibola 12.000
Grand Palais Éphémère Judoa 8.000
Borroka
Hotel des Invalides Arkularitza 8.000

Versaillesko gunea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Le Golf National
Saint-Quentin-en-Yvelines belodromoa
Versaillesko jauregia
Vaires Torcy-ko Zentro Nautikoa
Lekua Ekitaldiak Edukiera Egoera
Versaillesko Jauregiko lorategiak Zaldizko probak 80.000 (22.000 + 58.000) Aldi baterakoa
Pentatloi modernoa (eskrima izan ezik)
Le Golf National Golfa 35,000 Lehendik daudenak
Élancourt Txirrindularitza (Mendiko txirrindularitza) 25.000
Saint-Quentin-en-Yvelines belodromoa Txirrindularitza (Pista) 5.000
Txirrindularitza (BMX lasterketak) 5.000

Egoitza periferikoak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Lekua Ekitaldiak Edukiera Egoera
Pierre Mauroy estadioa (Lille) Saskibaloia (atarikoak) 26.000 Lehendik daudenak
Eskubaloia (finalak)
Vaires-Torcy aisi uhartea (Vaires-Sur-Marne) Arrauna 22,000
Kanoa-kayak (esprinta)
Kanoa-kayak (slaloma)
Stade Velodrome (Marseilla) Futbola (6 atariko, emakumezkoen finala eta gizonezko baten finalerdia) 67,394
Parc Olympique Lyonnais (Lyon) Futbola (6 atariko, gizonezkoen partidak - finala eta emakumezkoen finalerdi bat) 59,186
Stade Matmut Atlantique (Bordele) Futbola (6 atariko, emakumezkoen finala, gizonezkoen brontzezko domina) 42,115
Stade Geoffroy-Guichard (Saint Etienne) Futbola (6 atariko, gizonezkoen brontzezko dominaren partida - finala, emakumezkoen brontzezko dominaren partida) 41.965
Allianz Riviera (Niza) Futbola (6 atariko, final-laurdenak) 35,624
Stade de la Beaujoire (Nantes) Futbola (6 atariko, final-laurdenak) 35,322
Marseillako Portu Zaharra (Marseilla) Bela 5.000
Taiarapu-Ouest (Tahiti) Surfa 5.000
Kirol Tiroko Zentro Nazionala (Chateauroux) Tiroa 3.000

Kirolerako ez diren egoitzak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Lekua Ekitaldiak Edukiera Egoera
Trocaderoko lorategiak eta Sena ibaia Irekiera ekitaldia 600.000 Aldi baterakoa
L'Île-San Denis Hirigune olinpikoa 17.000 Gehigarria
Le Bourget Media Village – Aldi baterakoa
Irrati-difusioko Nazioarteko Zentroa
Prentsa Zentro Nagusia

Segurtasuna

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Frantziak akordioa lortu zuen Europolekin eta Erresuma Batuko Barne Ministerioarekin, Jokoetan segurtasuna indartzen laguntzeko eta "informazio operatiboaren trukea errazteko" eta "legea aplikatzearen inguruko nazioarteko lankidetza" bultzatzeko.[18] Akordioen harira, drone eta itsas hesi gehiago zabaltzea aurreikusita zegoen, ontzi txikiek Mantxako kanala legez kanpo gurutzatu ez zezaten.[19] Erresuma Batuko armadak lurrazaletik airera misil Starstreak unitateak ere zabalduko ditu aire segurtasunerako.[20] Parisko Poliziak ikuskapenak eta entseguak egin zituen Jokoen aurretik bonbak ezabatzeko bere unitatearen barruan, baita 2023ko Munduko Errugbi Koparako prestakuntzak ere Frantziako Staden.[21]

Qatar-eko Emirrak, Sheikh Tamim bin Hamad Al-Thanik Frantziara egindako bisitaren parte gisa, Olinpiar Jokoetako segurtasuna hobetzeko hainbat akordio sinatu ziren bi nazioen artean.[22] Segurtasun eskaera garrantzitsuak eta terrorismoaren aurkako neurriak prestatzeko, Poloniak segurtasun tropei laguntzeko konpromisoa hartu du, txakur manipulatzaileak barne, Jokoen segurtasuna bermatzera bideratutako nazioarteko ahaleginak babesteko.[23][24] Qatarreko Barne ministroak eta Lekhwiyako komandanteak bilera batera deitu zuten 2024ko apirilaren 3an, Olinpiaden aurretik, funtzionario eta segurtasun buruzagiekin —Nasser Al-Khelaifi eta Sheikh Jassim bin Mansour Al Thani barne—, segurtasun operazioak eztabaidatzeko.[25]

Segurtasun arloko kezkek eragina izan zuten irekiera ekitaldia Senan zehar ekitaldi publiko gisa egiteko iragarritako planetan; aurreikusitako asistentzia erdira murriztu zen, 600.000 pertsonatik 300.000 pertsonara, eta doako bisitaldietarako planak orain gonbidapen bidez baino ez dira egiten. 2024ko apirilean, Estatu Islamikoak martxoan Crocus-eko Udalaren atentatuaren erantzukizuna eskatu ondoren, eta UEFAko Txapeldunen Ligaren aurkako hainbat mehatxu egin ondoren -finalak-, Emmanuel Macron Frantziako presidenteak adierazi zuen irekiera ekitaldia atzerantz eskalatu edo lekuz alda zitekeela, beharrezkoa izanez gero.[26][27][28]

Boluntarioak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2023ko martxoan ireki zen Olinpiar eta Paralinpiar Jokoetarako Parisko boluntarioen plataforma. Mundu osoan 45.000 boluntario biltzea espero zen Jokoetarako.[29] 2023ko maiatzaren 3an izen-ematea amaitu ondoren, 300.000 eskaera baino gehiago aurkeztu zitzaizkion Parisko Batzorde Antolatzaileari, aurreko bi Olinpiar Jokoetako eskakizunen kopurua gaindituz.[30] Eskatzaileei beren eskaeraren emaitza jakinarazi zitzaien 2023ko iraila eta abendua bitartean.[31] 800 eskatzaile baino gehiago baztertu zituzten segurtasunaren beldur zirelako.[32]

Zuzi-erreleboa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «2024 Udako Olinpiar Jokoetako zuzi erreleboa»

Bi zuzidun Carcassonnen

Zuzi olinpikoaren erreleboa olinpiar sugarraren argiztapenarekin hasi zen apirilaren 16an Olinpian, Grezian, Jokoak hasi baino 100 egun lehenago. Stefanos Ntouskos arraunlari greziarra izan zen lehen eramailea, eta Laure Manaudou igerilaria lehen eramaile frantziarra.[33][34] Azken hori zuziaren erreleboko lau kapitainetako bat izateko hautatu zuten, Florent Manaudou igerilariarekin (haren anaia), Mona Francis [fr] paratriatletarekin, eta Dimitri Pavadé paratletarekin batera.[35][36] Zuziaren erreleboak 10.000 zuzi-eramaile izatea eta Frantziako 65 lurraldetako 400 kokaleku baino gehiago bisitatzea espero da, itsasoz haraindiko sei barne.[33] Maiatzaren 18an jakinarazi zuten Kaledonia Berriko erreleboaren zatia bertan behera geratu zela, kolektibitatean izandako etengabeko istiluen ondorioz.[37]

Dominak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaren itxura 2017ko uztailean arkeztu zuen Philippe Starck diseinatzaileak, "Made for sharing" leloa oinarri hartuta. Elkarren gainean jarritako lau bretxaren artean banatutako domina da. Beraz, domina bat irabazi duen kirolariak beste hiru lagunekin partekatu dezake.[38] [39]

Dominak Parisko Monetak egin zituen; institutuak ekoitzitako azken dominak 1968ko Grenobleko Neguko Olinpiar Jokoetakoak dira, Albertvilleko dominak 1992an Lalique enpresak[40] ekoitzi baitzituen. 2023ko uztailean, Chaumet bitxigilea atxiki egin zen domina olinpiko eta paralinpikoen diseinua egiteko, LVMH[41] taldearekin premium elkartearen esparruan.

2024ko otsailaren 12an, Chaumet bitxigileak behin betiko dominak aurkeztuko zituen. Azken hauen originaltasuna, aurrez aurre, Eiffel Dorrearen zati bat gehitzetik dator, hexagonoz zizelkatua, Frantzia sinbolizatzeko. Egun horretan, aurreikusitako 5.084 dominen ekoizpena Parisko Monetan hasi zen.[42]

Partaideak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

201 Batzorde Olinpiko Nazionalek gutxienez kirolari bat sailkatu zuten jokoetarako.

Errusia eta Bielorrusiako kirolariak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Errusiak aurrera eramandako 2022ko Ukrainako inbasioa dela eta, Nazioarteko Batzorde Olinpikoak Errusia zein Bielorrusia kanporatu zituen. Herrialde hauetako kirolariak "Banakako Atleta Neutral" (AIN) gisa leihatu ahal izan ziren. Kirolari errusiar eta bielorrusiar bakoitzaren partehartzea bere kiroleko nazioarteko federazioak zein Nazioarteko Batzorde Olinpikoak onetsi zuen, gerraren alde gutxienez "modu aktiboan" ez zeudela ziurtatuta. Kirolari indibidualak izan ziren heinean, beren taldea ez zen delegazio bat bezala kontsiderau ez irekierako zeremonian ezta domina-taulan ere.

31 kirolari leihatu ziren baldintza hauetan, eta 5 domina lortu zituzten, bakarra urrezkoa.

Herrialdeak alfabetikoki sailkatuta

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kirolari kopuruaren arabera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2024ko uztailaren 16ko datuekin.

Domina taula

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

91 taldek gutxienez domin bat lortu zuten Olinpiar Jokoetan. Hauen artea, aipatzekoak dira hainbat emaitz. Albania, Cabo Verde, Dominika, Errefuxiatuen Olinpiar Taldea eta Santa Luziak haien historiako lehen dominak lortu zituzten (hurrenez hurren, bi brontze, brontze bat, urre bat, brontze bat eta urre bat). Dominika eta Santa Luziaz gain, Botswana zein Guatemalak haien lehen urrezko domina lortu zuten.

Beste aldetik, Pakistan, Peru eta Zambiak haien 21. mendeko lehen domina irabazi zuten, Pakistanentzat lehen banakako urrezko domina ere izanik. Dominikar Errepublikak eta Txilek haien emakume batek irabazitako lehen urrezko domina lortu zuten, eta Filipinek gizon batek irabazitakoa. Bahrain, Filipinak, Irlanda, Kirgizistan, Moldavia, Portugal eta Uzbekistanen kasuan, haien historiako emaitzarik hoberena lortu zuten (dominen balio zein kopuruaren arabera); Ekuador, Grenada, Israel eta Tajikistanek, domin-kopururik handieneko emaitza; eta Australia, Herbehereak, Hong Kong eta Zeelanda Berriak, baliorik handienekoa. Azkenik, historian lehen aldiz Finlandiak ez zuen Olinpiar Joko batzuetan dominik lortu.

  *   Frantzia

2024ko Udako Olinpiar Jokoetako domina taula
RankingaTaldeaUrreaZilarraBrontzeaGuztira
1 Ameriketako Estatu Batuak (USA)404442126
2 Txina (CHN)40272491
3 Japonia (JPN)20121345
4 Australia (AUS)18191653
5 Frantzia (FRA)*16262264
6 Herbehereak (NED)1571234
7 Britainia Handia (GBR)14222965
8 Hego Korea (KOR)1391032
9 Italia (ITA)12131540
10 Alemania (GER)1213833
11–91Gainontzeko talde olinpikoak129138194461
Guztira (91 taldea)3293303851044

Egutegia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hurrengo egutegia COJOP2024k 2022ko uztailean emandakoa da.

OC Irekiera ekitaldia ● Proba lehiaketak 1 Urrezko domina ekitaldiak CC Itxiera ekitaldia
Uztaila/Abuztua 2024 Uztaila Abuztua Probak
A3

24

O1

25

O2

26

Lar

27

Iga

28

A1

29

A2

30

A3

31

O1

1

O2

2

Lar

3

Iga

4

A1

5

A2

6

A3

7

O1

8

O2

9

Lar

10

Iga

11

Zeremoniak OC CC -
Ur-kirolak Igeriketa artistikoa ● ● 1 ● 1 2
Jauziak 1 1 1 1 ● 1 ● 1 1 1 8
Igeriketa maratoia 1 1 2
Igeriketa 4 3 5 3 5 4 3 4 4 35
Waterpolo ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 1 1 2
Arkularitza ● 1 1 ● ● ● 1 1 1 5
Atletismoa 2 1 5 3 3 5 5 6 8 9 1 48
Badmintona ● ● ● ● ● ● 1 1 1 2 5
Saskibaloia Saskibaloia ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 1 1 2
3×3 Saskibaloia ● ● ● ● ● ● 2 2
Boxeoa ● ● ● ● ● ● ● ● ● 1 2 2 4 4 13
Breakdance 1 1 2
Kanoa Slalom ● 1 1 ● 1 1 ● ● 2 6
Sprint ● ● 4 3 3 10
Txirrindularitza Errepide-txirrindularitza 2 1 1 4
Pistako-txirrindularitza 1 1 2 2 2 1 3 12
BMX ● 2 ● 2 4
Mendiko bizikleta 1 1 2
Hipika
Zaldi-heziera ● ● 1 1 2
Osoa ● ● 2 2
Saltoak ● 1 ● 1 2
Eskrima 2 2 2 1 1 1 1 1 1 12
Belar-hockeya ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 1 1 2
Futbola ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 1 1 2
Golf ● ● ● 1 ● ● ● 1 2
Gimnastika Artistikoa ● ● 1 1 1 1 4 3 3 14
Erritmikoa ● 1 1 2
Tranpolina 2 2
Eskubaloia ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 1 1 2
Judo 2 2 2 2 2 2 2 1 15
Pentatloi modernoa ● ● 1 1 2
Arraunketa ● ● ● ● 2 4 4 4 14
Zazpiko errugbia ● ● 1 ● ● 1 2
Bela ● ● ● ● 2 2 ● ● ● 2 2 2 10
Tiroa 1 2 2 2 1 1 1 2 1 2 15
Skateboarding 1 1 1 1 4
Kirol eskalada ● ● 1 1 1 1 4
Surfa ● ● ● 2 2
Mahai-tenisa ● ● ● 1 ● ● ● 1 1 ● ● ● ● 1 1 5
Taekwondo 2 2 2 2 8
Tenisa ● ● ● ● ● ● 1 2 2 5
Triatloia 1 1 1 3
Boleibola Hondartza-boleia ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 1 1 2
Boleibol estalia ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 1 1 2
Halterofilia 2 2 2 3 1 10
Borroka ● 3 3 3 3 3 3 18
Eguneroko domina ekitaldiak 14 13 18 14 17 19 22 28 20 16 15 21 27 33 39 13 329
Guztira metatua 14 27 45 59 76 95 117 145 165 181 196 217 244 277 316 329
Uztaila/Abuztua 2024 A3

24

O1

25

O2

26

Lar

27

Iga

28

A1

29

A2

30

A3

31

O1

1

O2

2

Lar

3

Iga

4

A1

5

A2

6

A3

7

O1

8

O2

9

Lar

10

Iga

11

Probak guztira
Uztaila Abuztua

Hiribildu olinpikoa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Herriaren zati bat Saint-Denisen.

Sakontzeko, irakurri: «Saint-Deniseko Hiribildu Olinpikoa»

Saint-Deniseko hiribildu olinpikoa prestatu zen atletak egoteko, baita paralinpikoak ere.

Dominique Perrault arkitektoak irudikatutako lekuak 14.500 atleta olinpikoei eta ondoren 9.000 atleta paralinpikoei eta haien teknikariei ostatu ematea izan zuen helburu, 2024ko uztailaren 26tik irailaren 8ra. Gunea gero auzo berria bilakatzeko moduan proiektatu zuten.

Zuzi olinpikoaren erreleboa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «2024 Udako Olinpiar Jokoetako zuzi erreleboa»

2024ko Udako Olinpiar Jokoen zuziaren erreleboa 2024ko apirilaren 16tik 2024ko uztailaren 26ra izan zen.[43][44] Greziako Olinpian argiztatu eta Frantziar estatuko zonalde ezberdiñetatu bidaiatu <uen zuziak.[45] Monako eta Itsasoz Haraindiko Frantzian ere egon zen zuzi olinpikoaren erreleboa, Kaledonia Berriaren salbuespen adierazkorrarekin, han ez baitzen izan 2024an egon ziren istiluengatik.[46]

Irekiera eta amaiera ekitaldiak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2024ko Udako Olinpiar Jokoen irekiera ekitaldia 2024ko uztailaren 26an egin zen, Parisen. Udako olinpiar jokoen edizio honetako berrikuntza nagusia izan zen zeremonia estadio batetik kanpo egitea lehen aldiz.[47] Segizioa Austerlitzeko zubian hasi eta Sena ibaian zehar ibili zen, ekialdetik mendebaldera, Trocaderoko lorategietara iritsi arte, bertan amaitu baitzen.

Amaiera ekitaldia, «Records» izenburuaz, Stade de France estadioan egin zen, 2024ko abuztuaren 11n.[48] Ekitaldiak bi ordu inguruko iraupena izan zuen, etorkizun distopiko batean girotuta.[49]

Marketing

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ikurra

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2024 Udako Joko Olinpikoen eta Joko Paraolinpikoen ikurra 2019ko urriaren 21ean agertu zen Grand Rexen. Art Deco lanean inspiratuta, Marianne, Frantziako pertsonifikazio nazionalaren, antzezpen bat da, adatsak espazio negatiboan sortutako sugarra duena.[50][51] Ikurra ere urrezko domina baten antzekoa da. Tony Estanguetek azaldu zuenez, "Jokoen indarra eta magia" sinbolizatzen zuen enblemak, eta "pertsonentzako" ziren jokoak. Emakume-irudi bat erabiltzeak Parisko 1900eko Udako Olinpiadei omenaldia egiteko ere balio du; izan ere, haiek izan ziren emakumeei parte hartzen utzi zieten lehenak.[52] Ikur hori Sylvain Boyer diseinatzaile frantsesak diseinatu zuen Ecobranding & Royalties diseinu-agentzia frantsesekin.[53][54][55][53]

Lehen aldiz, 2024 Joko Paralinpikoek ikur bera partekatu zuten ezberdintasunik gabe.[56]

Piktograma sorta

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Piktograma olinpikoen historian Parisko 2024ko Jokoetakoek aldaketa ekarri zuten. Ikono antropomorfikoen ohiturarekin hautsita, piktogramak «armarri» gisa diseinatu zituzten, eta diziplina bakoitzerako intsignia gisa funtzionatzen du bakoitzak, kirol jokoaren eta tresnen agerpena indarturik, eta simetria ardatz baten inguruan sortuta irudia.[57]

Maskotak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2022ko azaroaren 14an, Phryges-ak edo Frigiarrak aurkeztu zituzten, Joko nagusietako zein Paraolinpikoetako maskotak. Phryhesak bi txapel antropomorfiko dira, askatasunaren sinbolo historiko frantsesa.[58][59] Marianne Frigiar txanoarekin irudikatzen dute, Eugène Delacroixen Askatasuna herriaren gidari margolanean bezalarsu.[60][61] Bi maskotek lema bera dute: "Bakarrik azkarrago goaz, baina elkarrekin haratago goaz".[62]

Kartelak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jokoetako kartel olinpikoa 2024ko martxoaren 4an ezagutarazi zen. Ugo Gattonik diseinatu zuen kartela, eta diptikoa da: Erdi batek Olinpiar Jokoak irudikatzen ditu, eta beste erdiak, Paralinpiarrak. Lehen aldiz, kartel olinpikoa eta kartel paralinpikoa elkarrekin diseinatu zituzten, bakoitzak bere aldetik lan egin baitezake, erdi gisa, edo kartel batean denak batera konbinatu. 2.000 ordu behar izan zituzten kartelak osatzeko, sei hilabetetan.[63][64]

Parisko Olinpiar Jokoen Mendeurrenaren ospakizunean (1924–2024), Mendebaldeko Kostaldeko Gauerdiko Martxaren ™ argitalpena lineako artearen kartelak jaurtitzen hasi zen, guztiak tematikoak Parisko Olinpiar Jokoen ondoren, Pierre de Coubertainen "Citius, Altipiior in austius" goiburua daramatenak. 29 karteletan, zeremonia baino bost lehenago, eta hilero bat, 2026an Florentziako eta Cortinako Olinpiar Jokoak irekitzen diren egunera arte.[65][66] Mendebaldeko Kostako arte tematikoen kartel sorta horretako laginak Olinpiar Jokoetan eta gauerdiko Kirol Wikian (Fandom) ikus daitezke.[67]

Babesle korporatiboak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

AB InBev edarien enpresa belgikarra munduko lehen babesle olinpikoa bihurtu zen, eta Toyota automobilen fabrikatzaile japoniarrak, berriz, ez du TOP babesa berrituko, IOCk babesleen dirua nola erabili duen ustez zorigaiztokoa delako konpainiarekin.[68][69][70]

2024 Udako Olinpiar Jokoetako babesleak[71][72]
Mundu osoko babesle olinpikoak
Premium babesleak
Babesle ofizialak
Hornitzaile eta jarraitzaile ofizialak

Emisio eskubideak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Frantzian, 2024ko Udako Joko Olinpikoetako eskubide nazionalak Warner Brosenak izan ziren. Discovery (lehen Discovery Inc.) Eurosporten bidez. Doako estaldura France Télévisionsek eman zuen Frantzian eta Ipar Euskal Herrian,[73] eta RTVEk Espainian eta Hego Euskal Herrian.[74]

Kezkak eta eztabaidak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sakontzeko, irakurri: «»

2024ko Udako Olinpiar Jokoekin lotutako hainbat gai polemiko jazo ziren, tartean ingurumen eta segurtasun kezkak,[75][76] giza eskubideak,[77] terrorismoa [78]eta Israelek Israelen eta Hamasen arteko gerraren erdian parte hartzea baimentzeari buruzko eztabaidak,[79][80][81] eta Errusiako eta Bielorrusiako atletei Ukrainako inbasio errusiarraren erdian neutral gisa lehiatzen uzteari buruzkoak.[82][83]

Jokoetan bertan, emakumezkoen boxeo lehiaketan Imane Khelif eta Lin Yu-Ting boxeolariei egindako jazarpena aipagarria izan zen, baina biek urrea eta garaipena lortu zuten nork bere pisu-kategorian. Halaber, emakumezkoen futbol lehiaketan Kanadak droneek espioitza egin izana aipagarria izan zen.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ 2024ko Jokoak Parisen; 2028koak Los Angelesen. Berria.eus webgunea, 2017ko abuztuaren 2a.
  2. ↑ «Rome 2024 Olympic bid collapses in acrimony» BBC News 21 September 2016.
  3. ↑ «2024 Olympics: Budapest to drop bid to host Games» BBC Sport 22 February 2017.
  4. ↑ Mather, Victor. (22 February 2017). «Budapest Withdraws Bid to Host 2024 Summer Olympics» The New York Times.
  5. ↑ Wharton, David. (22 February 2017). «Budapest to withdraw bid for 2024 Olympics, leaving L.A. and Paris as only contenders» Los Angeles Times.
  6. ↑ «Meeting of the IOC Executive Board in Lausanne – Information for the media» Olympic.org 19 May 2017.
  7. ↑ a b Butler, Nick. (9 June 2017). «IOC Executive Board approve joint awarding plans for 2024 and 2028 Olympics» Inside the Games.
  8. ↑ Livingstone, Robert. (12 July 2017). «Bach Says Paris and LA Mayors Are 'Optimistic' About Agreement After Initial Discussions» gamesbids.com.
  9. ↑ Los Angeles Declares Candidature for Olympic Games 2028– IOC to Contribute USD 1.8Billion to the Local Organising Committee. IOC 31 July 2017.
  10. ↑ Wharton, David. (31 July 2017). «Details emerge in deal to bring 2028 Summer Olympics to Los Angeles» Los Angeles Times.
  11. ↑ «Paris set to host 2024 Olympics, Los Angeles to be awarded 2028 Games by IOC» ABC News 31 July 2017.
  12. ↑ «IOC Session in Lima opened with energetic ceremony» IOC 13 September 2017.
  13. ↑ IOC makes historic decision by simultaneously awarding Olympic Games 2024 to Paris and 2028 to Los Angeles. 13 September 2017.
  14. ↑ (Ingelesez) «Paris 2024 Competition Venue Concept Map» Paris 2024.
  15. ↑ (Frantsesez) «Paris 2024 Les Sites des Compètition» Paris 2024.
  16. ↑ à 17h48, Par Le ParisienLe 29 avril 2020; À 19h28, Modifié Le 29 Avril 2020. (29 April 2020). «JO de Paris 2024 : voici à quoi ressemblera le futur centre aquatique de Saint-Denis» leparisien.fr.
  17. ↑ Levy, Theo. (29 August 2022). «The Aquatics Centre : an Olympic Class Complex for the People of Seine Saint Denis» Paris 2024.
  18. ↑ «Olympics 2024 security topped up» Europol 31 October 2023.
  19. ↑ Syal, Rajeev. (30 January 2024). «British police and security services to help protect Paris Olympics» The Guardian.
  20. ↑ «Starstreak manufacturer Thales sees weapons production double due to Ukraine» Forces News 25 March 2024.
  21. ↑ «Paris police expect 2024 Olympics to be 'considerable challenge' for bomb disposal squad» France 24 5 December 2023.
  22. ↑ (Ingelesez) «France and Qatar» France Diplomacy – Ministry for Europe and Foreign Affairs.
  23. ↑ «Poland to send troops to Paris Olympics amid security challenge» Reuters 28 March 2024.
  24. ↑ «France seeks help from allies to bolster security during Paris Olympics» France 24 28 March 2024.
  25. ↑ «Qatar's Interior Minister chairs meeting with officials ahead of Paris Olympics» Doha News 4 April 2024.
  26. ↑ (Ingelesez) «Macron says Paris Olympics opening ceremony could be moved» BBC News 15 April 2024.
  27. ↑ (Ingelesez) «Paris Olympics opening ceremony on the Seine could move for security reasons, says Macron» France 24 15 April 2024.
  28. ↑ «France has a 'Plan B' for the Paris 2024 opening ceremony» Inside the Games 3 April 2024.
  29. ↑ «Paris 2024 Volunteer Programme: Timeline and application process revealed» Olympics 18 October 2022.
  30. ↑ Berkeley, Geoff. (5 May 2023). «Over 300,000 applications for 45,000 volunteer places at Paris 2024» Inside The Games.
  31. ↑ Matthews, Lyndsey. (14 April 2023). «Here's How You Can Attend the Paris Olympics for Free» AFAR.
  32. ↑ «800 excluded from Paris Olympics over security fears: Interior ministry» RFI 1 April 2024.
  33. ↑ a b Txantiloi:Cite press release
  34. ↑ Picazo, Raul Daffunchio. (15 April 2024). «Olympic flame to be lit in Ancient Olympia this Tuesday» Inside the Games.
  35. ↑ Txantiloi:Cite press release
  36. ↑ Salguero, David Rubio. (16 April 2024). «Laure Manaudou, the first French torchbearer in Olympia» Inside the Games.
  37. ↑ «New Caledonia removed from Olympic torch's route following unrest» Le Monde 18 May 2024.
  38. ↑ François, Marius. (2017). «Les médailles à partager imaginées par Starck pour Paris-2024 collent parfaitement au slogan» HuffPost..
  39. ↑ Fortune, Gregory; Rascol, Jean-Michel. (2017). «Paris 2024 : une médaille du futur inventée par Philippe Starck» RTL..
  40. ↑ «JO de 2024 : la Monnaie de Paris frappera les médailles» Le Point ISSN 2271-0744...
  41. ↑ Petit, Cyril. (2023). «Paris 2024 : LVMH devient partenaire des Jeux, son joaillier Chaumet dessinera la médaille» Ouest-France ISSN 1760-6306...
  42. ↑ Baërd, Élodie. (2024). «Paris 2024 : découvrez à quoi ressemblent les médailles olympiques» Le Figaro ISSN 1638-606X...
  43. ↑ «LE PARCOURS DU RELAIS DE LA FLAMME OLYMPIQUE» Paris 2024 23 June 2023.
  44. ↑ Maine, Mathieu. (23 June 2023). «Paris 2024 Olympics organizers unveil torch relay map» Le Monde.
  45. ↑ "Relay in Greece", Olympic Torch Relay, Paris 2024. Retrieved 16 April 2024.
  46. ↑ Txantiloi:French «JO Paris 2024 : pas de Flamme olympique en Nouvelle-Calédonie en raison des émeutes» Le Figaro 18 May 2024.
  47. ↑ (Frantsesez) «Cérémonie d'ouverture» Jeux Olympiques Paris 2024 (web.archive.org) 2024-07-27 (Noiz kontsultatua: 2024-07-30).
  48. ↑ (Frantsesez) AFP. (2024-08-10). «Paris 2024 : ce que l’on sait du programme de la cérémonie de clôture» Le Monde (web.archive.org) (Noiz kontsultatua: 2024-08-11).
  49. ↑ (Ingelesez) «Olympics closing ceremony 2024: Everything you need to know» NBC News (web.archive.org) 2024-08-11 (Noiz kontsultatua: 2024-08-11).
  50. ↑ (Ingelesez) «Trends of 2019: Branding» Creative Review 4 December 2019.
  51. ↑ (Ingelesez) «Is it an Olympic logo? Or a coquettish scamp?» Los Angeles Times 24 October 2019.
  52. ↑ (Ingelesez) «Paris 2024 Olympic logo sparks Tinder jokes» BBC News 22 October 2019.
  53. ↑ a b «Trends of 2019: Branding and logos» Creative Review 3 December 2019.
  54. ↑ «How Paris 2024 unveiled its new logo?» en24.news 21 October 2019.
  55. ↑ «Paris 2024 : le logo des Jeux Olympique's dévoilé» Le Monde.fr 21 October 2019.
  56. ↑ «Paris 2024 unveil new shared Olympic and Paralympic Games emblem» insidethegames.biz 21 October 2019.
  57. ↑ (Gaztelaniaz) Faura, Romualdo. (2023-02-13). «Pictogramas olímpicos, ¿son cosa del pasado?» Brandemia (Noiz kontsultatua: 2024-08-23).
  58. ↑ Avec ses produits dérivés, Paris 2024 veut faire sauter la banque. 29 October 2021.
  59. ↑ (Ingelesez) «Paris 2024 - The Mascots» Paris 2024.
  60. ↑ (Ingelesez) «Phrygian cap symbolising French republic chosen as 2024 Paris Olympics mascot» France 24 2022-11-14.
  61. ↑ (Ingelesez) Paris 2024 vous présente les Phryges, les mascottes de Paris 2024 !. .
  62. ↑ (Ingelesez) Belam, Martin. (2022-11-14). «Meet the Phryges: Paris 2024 Olympic and Paralympic mascots unveiled» The Guardian ISSN 0261-3077..
  63. ↑ (Ingelesez) «Paris 2024 Iconic Posters» Paris 2024.
  64. ↑ Muñana, Gustavo. (5 March 2024). «'Surrealist' diptych poster for Paris 2024 Olympics» Inside the Games.
  65. ↑ (Ingelesez) «Pierre Maertin on LinkedIn Olympics 2024 Posters Series» www.linkedin.com (Citadel Consulting Group LLC).
  66. ↑ Maertin, Pierre. «The Paris Olympics Part One» West Coast Midnight Run™ (Citadel Consulting Group LLC).
  67. ↑ «West Coast Midnight Run Olympics & Sports Wiki» Fandom Wikis (TPG Inc.).[Betiko hautsitako esteka]
  68. ↑ (Ingelesez) Ramsay, George. (31 January 2024). «Olympic sponsorship deal with beer company AB InBev criticized as 'cynical' and 'an odd pairing'» CNN.
  69. ↑ Butler, Eleanor. (27 May 2024). «Carmaker Toyota set to call a halt to Olympic sponsorship deal after Paris Games» Euronews.
  70. ↑ Picazo, Raúl Daffunchio. (27 May 2024). «Toyota to say goodbye after Paris 2024» Inside the Games.
  71. ↑ (Ingelesez) «Paris 2024 Partners» Paris 2024.
  72. ↑ (Frantsesez) «Partenaires de Paris 2024» Paris 2024.
  73. ↑ Keslassy, Elsa. (23 April 2019). «France Televisions to Sub-License Olympic Games for Beijing 2022 and Paris 2024 From Discovery» Variety (Variety.com).
  74. ↑ (Gaztelaniaz) RTVE, PRENSA. (2024-07-22). «El verano del deporte sigue en RTVE con la mejor oferta: ahora, los Juegos Olímpicos de París» RTVE.es (Noiz kontsultatua: 2024-08-23).
  75. ↑ Oller, Alex. (22 June 2024). «Outlook on Games' opening ceremony in Seine remains murky» Inside the Games.
  76. ↑ Muñana, Gustavo. (4 February 2024). «Fewer fans allowed at Paris opening ceremony» Inside the Games.
  77. ↑ «Activists criticize attempts to turn French capital into 'postcard Paris' at expense of people» CBC 23 June 2024.
  78. ↑ «Islamist terrorism is 'main concern' for upcoming Olympics, says Paris police chief» The Times of Israel 21 June 2024.
  79. ↑ Zirin, Dave. (10 January 2024). «Will the IOC Do Anything About the Killing of Palestinian Athletes?» The Nation.
  80. ↑ «‘Double standards, selective morality’: Olympics under scrutiny for conflicting stance on Russia, Israel» Anadolu Agency 27 May 2024.
  81. ↑ «Palestinian Olympic chief wants Israel Olympic ban» Deutsche Welle 24 June 2024.
  82. ↑ (Ingelesez) Pathak, Manasi. (1 March 2022). «IOC recommends banning Russian, Belarusian athletes from international events» Reuters.
  83. ↑ (Ingelesez) «Paris mayor wants Russian athletes banned from Olympics» Reuters 13 March 2024.

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]


"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=2024ko_Udako_Olinpiar_Jokoak&oldid=9991003"(e)tik eskuratuta