Saltar ao contido

Beluga

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Airbus Beluga e Caviar Beluga.
Beluga
Delphinapterus leucas

Beluga no Oceanográfico de Valencia, España

Comparación do tamaño entre un humano medio e unha beluga
Comparación do tamaño entre un humano medio e unha beluga

Estado de conservación
Case ameazada (NT)
Case ameazada[1]
Clasificación científica
Reino: Animalia
Filo: Chordata
Subfilo: Vertebrata
Clase: Mammalia
Orde: Cetacea
Suborde: Odontoceti
Familia: Monodontidae
Xénero: Delphinapterus
Lacépède, 1804 [2]
Especie: D. leucas
Nome binomial
Delphinapterus leucas
(Pallas, 1776) [2]
Distribución da beluga
Distribución da beluga

Distribución da beluga
Sinonimia
Referencia:[2]
  • Delphinapterus beluga Lacépède, 1804
  • Delphinapterus catodon (Gray, 1846)
  • Beluga catodon Gray, 1846
  • Delphinapterus leucas marisalbi Ostroumov, 1935

A beluga,[3] Delphinapterus leucas (Pallas, 1776), é unha especie de cetáceo odontoceto que habita na rexión ártica e subártica. É a única especie do xénero Delphinapterus e, xunto co narval (Monodon monoceros), conforman a familia dos monodóntidos.

Moitas veces aparece na bibliografía denominada, erroneamente, como balea branca, debido a que un dos seus nomes máis populares en inglés é white whale, e mesmo ás veces tamén co de golfiño branco,[4] pero, aínda que sexa o único cetáceo que, de adulto, é de cor completamente branca,[5] balea, en sentido estrito, non é aplicábel aos cetáceos con dentes, reservándose para os desdentados (misticetos) integrantes das familias dos balénidos, neobalénidos e escrictíidos (porque os da outra familia, a dos balenoptéridos, denomínanse rorcuais). E a pesar de que ten dentes (pequenos) tampouco ten nada que ver cos golfiños, que son os membros da familia dos delfínidos.

Etimoloxía

[editar | editar a fonte]

Nome científico

[editar | editar a fonte]

O nome do xénero, Delphinapterus, significa "golfiño sen aleta". Deriva do grego antigo e está formado polas voces δελφίν ,delphín, "delfín" ou "golfiño", e απτερóς apterós, "sen aleta" (do α- privativo e πτερόν pterón, "á", "aleta").

E o nome específico, leucas, significa "branco", e deriva do grego λευκóς leukós, "branco".[6]

Nome común

[editar | editar a fonte]

O nome común, beluga, vén dos seus nomes en ruso, белуга beluga, ou белуха belukha, que derivan da palabra белый belii, que significa "branco".[6]

Nalgunhas bibliografías denomínase en ocasións balea beluga (en inglés Beluga whale), co fin de non confundila co Huso huso ou esturión beluga (ademais do xa citado white whale).

A Lista Vermella da IUCN acepta os nomes beluga e balea branca (white whale) como sinónimos;[1] pero, recordemos, en sentido estrito o termo balea aplícase só aos integrantes da familia dos balénidos (con algunhas excepcións).[7]

Nomes galegos

[editar | editar a fonte]

Dada a distribución da especie, por riba do círculo polar ártico, é normal que, a pesar dos afastados lugares que frecuentan e frecuentaron os pescadores galegos, non teña moitos nomes vernáculos galegos.

A Delphinapterus leucas, na Lista patrón dos vertebrados de Galicia, proposta provisionalmente pola SGHN,[8] asígnaselle o nome de blancón, un evidente castelanismo por brancón, pero que foi recollido en Portonovo por Ríos Panisse,[9] nome debido seguramente á cor completamente branca deste animal que, por outra parte, é de forma parecida, aínda que máis pequeno, que o negrón ou falsa candorca, Pseudorca crassidens, un cetáceo da familia dos delfínidos máis coñecido nas nosas augas, e que é de cor gris escura ou totalmente negra. Ríos Panisse tamén recolleu para esta especie os nomes de campelo, en Corme[10] e santo, en Ribadeo e nas Figueiras (Castropol), na Asturias de fala galega.

Máis recentemente, no Gran dicionario Xerais,[3] denomina a especie como beluga, adaptación do seu nome ruso, e de acordo cos nomes que se lle dan na maioría dos idiomas da nosa contorna.[11]

Características

[editar | editar a fonte]

As principais características definitorias da beluga son:[12]

Adultos

[editar | editar a fonte]
Beluga mostrando a súa aleta caudal en auga pouco profunda, no acuario de Vancouver, Canadá.
  • Corpo repoludo e, no adulto, de cor moi clara, case branca, uniforme, que pode aparecer amarelado en certas épocas do ano.
  • Cabeza relativamente pequena, e cun melón ou mamelón frontal arredondado. Este pode cambiar de tamaño e resoar durante a produción de sons.
  • Boca co bico moi curto, coas comisuras labiais anchas.
  • Colo ben diferenciado, na rexión ventral.
  • Prega ben definida por detrás do espiráculo.
  • Crista dorsal, duns 50 cm de lonxitude, en lugar de aleta. Ás veces pode levar uns vultos escuros.
  • Aletas pectorais curtas e anchas, en forma de espátula, moi móbiles. Nos machos están curvadas cara a arriba, efecto que se vai pronunciando coa idade.
  • Aleta caudal cunha comisura ben marcada no centro. Os bordos posteriores dos lóbulos ás veces son de cor parda escura.

Acabados de nacer

[editar | editar a fonte]

As crías acabadas de nacer teñen o corpo de cor gris lousa escura que, ás veces, pode ter unha tonalidade parda rosada, o mamelón cefálico menos pronunciado que nos adultos e a aleta caudal plana, e cos bordos posteriores máis rectos que nos exemplares de máis idade.

Xuvenís

[editar | editar a fonte]

A cor do corpo é máis clara que nos acabados de nacer, pero menos que nos adultos, o mamelón máis pronunciado que nas crías, pero, así mesmo, menos que nos adultos, e a aleta caudal máis convexa que nas crías. Os subadultos son de cor branca cun ton azulado en ambos os sexos.

Femias

[editar | editar a fonte]

As femias son de tamaño considerabelmente menor que o dos machos, teñen o mamelón cefálico menos pronunciado, e as aletas pectorais non curvadas cara a arriba; adoitan presentaren no corpo cicatrices das feridas producidas polos ataques dos osos polares.

Hábitat e bioloxía

[editar | editar a fonte]

Distribución

[editar | editar a fonte]

A beluga ten unha distribución cicumpolar setentrional ampla, pero descontinua, chegando desde a rexión ártica á subártica, en augas estacionalmente cubertas de xeo. Pódese ver fronte as costas do norte de Escandinavia e da Federación Rusa, desde a península de Kola, no mar de Barents, até a illa de Sakhalin, no mar de Okhotsk, no Pacífico e, en Norteamérica, desde o oeste de Groenlandia até a península de Alasca (incluíndo unha zona descontinua no sur da península do Labrador e en Terra Nova).[12]

A distribución estacional está directamente relacionada coas condición do xeo, aínda que a maioría das poboacións non realiza migracións moi longas; a máis prologada é a efectuada entre os invernos no mar de Bering e os veráns no río Mackenzie (Canadá), no que algunhas poboacións poden nadar 1 000 km ou máis río arriba. Outras poboacións non migran en absoluto, como as residentes no río San Lourenzo, no Canadá.[12]

As belugas adoitan pasar os veráns en baías pouco profundas e en estuarios de grandes ríos, e os invernos en zonas de baixa densidade en xeos, onde os ventos e as correntes oceánicas manteñen fendeduras nas placas que lles permiten respirar.[12]

Existen cinco poboacións principais de belugas:[12]

  • nos mares de Bering, Chukchi e Okhotsk – de 25 000 a 30 000 individuos
  • na zona ártica do Canadá e Groenlandia – de 10 000 a 14 000
  • nas baías de Hudson e de James (Canadá) – de 9 000 a 12 000
  • na zona de Svalbard – de 5 000 a 10 000, e
  • no estuario do río San Lourenzo (Canadá) – de 300 a 500

O tamaño do corpo das belugas varía considerabelmente segundo as poboacións: as máis grandes son as que viven en Groenlandia e no mar de Okhotsk, e as máis pequenas, as do mar Branco e a baía de Hudson.

Comportamento

[editar | editar a fonte]

A beluga adoita nadar con lentitude e pasar moito tempo cerca da superficie. Desprázase con movementos ondulantes suaves, e a secuencia de inmersión típica consiste en 5 ou 6 inmersións pouco profundas nun minuto, seguidas doutra máis profunda que dura outro minuto. É un animal curioso, e moitas veces saca a cabeza fóra da auga, talvez para mirar; a diferenza doutros moitos cetáceos o seu pescozo é flexíbel, o que lle permite subir e baixar a cabeza, e xirala. Case nunca salta (e cando o fai, non realiza acrobacias, como os golfiños), pero con frecuencia saca a cabeza da auga para vixiar, batendo a aleta caudal. Non adoita estar soa, salvo os individuos vellos cando realizan migracións.[12]

É un dos cetáceos con dentes máis cantareiros, e ten un amplo repertorio de gorxeos, rechouchíos, estralos, chíos e risas que poden escoitarse dentro e fóra da auga. É probábel que teña o máis versátil e requintado sistema de sónar dos cetáceos. O seu sopro respiratorio é de vapor, pero pouco chamativo e baixo; porén, en días tranquilos pode oírse a varios centos de metros.[12]

Está ben adaptada a vivir preto das costas, e pode manobrar e nadar en augas pouco profundas (até que lle cubran o corpo) e, de producirse un varamento e ninguén a molesta, pode sobrevivir até que a marea suba de novo.[12]

Alimentación

[editar | editar a fonte]

As belugas son os odontocetos máis abundantes nas augas do océano Ártico, e por tal motivo desempeñan un papel determinante na estrutura e función dos recursos mariños nesta rexión.[13] Adoita describirse como un animal oportunista, pois os seus hábitos alimentarios varían dependendo da situación xeográfica e da estación.[14] Por exemplo, no mar de Beaufort comen de forma predominante bacallau ártico (Boreogadus saida) e en Groenlandia encontráronse no seu estómago Sebastes marinus, fletán negro (Reinhardtius hippoglossoides) e camaróns da especie Pandalus borealis,[15] mentres que en Alasca o seu alimento principal é o salmón do Pacífico (Oncorhynchus kisutch).[16]

Salmón do Pacífico, base da dieta das belugas de Alasca.

En liñas xenerais a dieta principal deste cetáceo está conformada por peixes; á parte dos mencionados identificáronse entre outros: Mallotus villosus, Osmerus ssp., linguados, sollas, arenques, Cottidae ssp. e outros salmóns.[17]
Tamén consomen un volume considerábel de invertebrados, ademais dos camaróns, como luras, cangrexos, ameixas, polbos, caracois, vermes e outros habitantes do fondo mariño.[17][18]
Os animais en cativerio comen aproximadamente do 2,5 % ao 3 % do seu peso corporal por día, máis ou menos de 18,2 a 27,2 kg.[19]

A busca de alimento no leito mariño tipicamente ten lugar a profundidades de entre os 20 e os 40 m,[20] pero poden mergullarse con facilidade a máis de 700 m para buscar comida.[21] Xeralmente unha inmersión dura de 3 a 5 min, pero observáronse individuos que permanecían baixo a superficie até os 18 min.[22][23]

O pescozo flexíbel lles permite un amplo rango de movemento mentres buscan o alimento no fondo oceánico. As observacións mostraron que estes animais poden succionar auga e despois expulsar chorros fortes coa boca, método co cal poden apañar presas na lama.[24] Debido a que a súa dentadura non é moi grande nin afiada utilizan a succión para levar as presas á boca; en consecuencia, todos os alimentos deben ser consumidos enteiros, e por iso as presas non poden ser demasiado grandes, xa que correrían o risco de esganarse.[25]

Tamén se alimentan de cardumes de peixes, o que fan en grupos coordinados de cinco ou máis individuos; estes reúnen o banco de peixes en augas pouco profundas para logo atacalos.[24] Por exemplo, no estuario do río Amur, onde se alimentan preferentemente de salmóns, reúnense en grupos de seis a oito individuos e rodean aos peixes para evitar que escapen e, mentres un come, os outros esperan a súa quenda para alimentarse deles.[26]

Reprodución

[editar | editar a fonte]

As estimacións sobre a idade da madurez sexual varían amplamente; a maioría dos autores pensan que os machos alcanzan a madurez sexual entre os catro e os sete anos, e as femias entre os catro e os nove.[27] A idade media do primeiro parto é de 8,5 anos e a fertilidade empeza a decaer aos vinte e cinco, sen xestacións rexistradas por riba dos corenta e un anos.[27]

As femias xeralmente teñen crías cada dous ou tres anos.[28] A maioría dos emparellamentos ocorren entre febreiro e maio, pero algúns poden producirse noutras épocas do ano.[29] Publicáronse datos de períodos de xestación que oscilan entre 12 e 14½ meses,[28] pero informacións procedentes de femias en catividade rexistran un tempo máis prolongado, cunha media de duración de 475 días (15,8 meses).[30]

Femia de beluga e a súa cría.

O nacemento das crías durante o ano varía segundo a situación xeográfica. No ártico canadense, os partos ocorren desde marzo até setembro, mentres que na baía de Hudson o pico de nacementos sucede a finais do mes de xuño, e en Cumberland Sound a maioría nacen a finais de xullo e principios de agosto.[31] Normalmente nacen en baías e estuarios onde a auga é temperada, de 10 a 15 °C. As belugas acabadas de nacer son de cor gris, miden unha media de 1,5 m de lonxitude e teñen un peso de 80 kg; son capaces de nadar ao lado das súas nais inmediatamente despois do nacemento.[32] As crías aliméntase baixo a auga e inicia a lactación algunhas horas despois do nacemento e, de aí en adiante, fano con intervalos dunha hora.[24] Segundo investigacións en animais en catividade, a composición do leite varía entre individuos e flutúa de acordo coa etapa da lactación; esta ten de media un 28% de graxa, un 11% de proteínas, un 60,3% de auga e menos do 1% de cinzas.[33] O leite subministra aproximadamente 92 cal/onza.[34][35]

As crías dependen exclusivamente da lactación materna até o primeiro ano de idade, momento en que xorde a dentadura. Daquela empezan a complementar a dieta con camaróns e peixes pequenos. A maioría das crías continúan a lactación até os vinte meses de idade, prolongándose máis alá dos dous anos en casos esporádicos. En cativerio observouse coidado aloparental (coidado por femias diferentes á nai) cara ás crías, con produción espontánea de leite por parte das femias que se prolonga durante longos períodos de tempo. Isto suxire que este comportamento, observado con frecuencia nos mamíferos, tamén se dea nas belugas en liberdade.[36]

Ameazas

[editar | editar a fonte]

Caza

[editar | editar a fonte]
Artigo principal: Caza de baleas.
Ilustración de 1883 que amosa a inuits arponeando unha beluga na enseada de Cook, Alasca.

As belugas cazáronse durante séculos. Desde a antigüidade os habitantes nativos das rexións árticas do Canadá, Alasca e Rusia capturaron estes animais, primordialmente pola súa carne, graxa e pel. A pel curtida é a única entre as dos cetáceos o suficientemente grosa para ser usada como coiro.[37] Debido aos patróns de migración predicíbeis a á alta concentración da poboación nos estuarios e zonas próximas ás costas durante o verán, eran presas fáciles durante esta época.[37]

Nos séculos XVIII e XIX, a caza comercial por parte de baleeiros europeos e americanos causou unha diminución da poboación destes cetáceos no Ártico canadense.[37] Á parte do consumo de carne e graxa, en Europa usouse o aceite do mamelón como lubricante para reloxos e maquinaria e para a iluminación nos faros.[37] Ao redor de 1860, o aceite mineral substituíu o de orixe animal, pero a captura destes animais continuou vixente. Desde 1863 descubriuse que os coiros curtidos poderían utilizarse para a fabricación de arneses para cabalos, cintos e cordóns para zapatos. Estes produtos de alto valor engadido contribuíron a perpetuar a caza durante o resto do século XIX e os inicios do século XX.[38] De 1868 a 1911, os baleeiros escoceses e americanos capturaron máis de 20 000 belugas no estreito de Lancaster e no de Davis.[37]

Na década de 1920, os pescadores do estuario do río San Lourenzo culparon ás belugas de seren unha ameaza para a industria pesqueira por alimentarse, supostamente, de grandes cantidades de bacallaus, salmóns, atúns e outros peixes básicos para a subsistencia dos poboadores da rexión.[38] En consecuencia, consideráronse como habitantes indesexábeis do estuario e mesmo o goberno do Quebec, en 1928, ofreceu unha recompensa de 15 dólares por cada animal morto.[39] En 1938 o Departamento de Pesca do Quebec emprendeu un estudo para determinar a influencia deste cetáceo nas poboacións de peixes, mentres a persecución continuou cun número indeterminado de mortes até a década de 1950, cando se concluíu que a suposta voracidade deste animal estaba sobreestimada.[38]

Os nativos inuit do Ártico aínda manteñen a caza de subsistencia para a obtención de alimento e materias primas. Esta práctica é parte da súa cultura, pero existe a inquietude de que o total de capturas sexa demasiado elevado para o sostemento da poboación.[40] As mortes anuais suman de 200 a 550 individuos en Alasca e ao redor de 1 000 no Canadá.[41] Porén, en zonas como a enseada de Cook, a baía de Ungava e Groenlandia occidental, as capturas realizadas previamente colocaron as poboacións en perigo e as realizadas polos inuit continúan nestas rexións, o que provoca que algunhas poboacións continúen decrecendo.[40] Estes sitios son o foco de discusión entre estas comunidades e o goberno do Canadá co fin de promover unha cacería sustentábel sen poñer en risco a especie.[42]

Depredadores

[editar | editar a fonte]
Oso polar xunto aos restos dun cetáceo.

Os únicos depredadores naturais das belugas son os osos polares e as candorcas.

Durante o inverno é frecuente que estes cetáceos resulten atrapados en trampas de xeo sen posibilidade de escapar a mar aberto, do que quedan separados varios quilómetros.[43] Os osos aproveitan a situación, e localízanas por medio do olfacto ou cando emerxen para respirar; entón golpéanas, atrápanas e arrástranas fóra da auga sobre a capa superficial de xeo para devoralas.[44] Poden capturar exemplares grandes, xa que está documentada a captura dun animal de 935 kg por parte dun oso que pesaba entre 150 e 180 kg.[45]

A candorca é o outro depredador que pode capturar con éxito tanto ás crías como aos adultos.[44] Estes cetáceos cosmopolitas, xa que habitan todos os mares do mundo, ocupan a rexión subártica e comparten gran parte do hábitat das belugas.[44] Notificáronse ataques principalmente en augas de Groenlandia, Rusia, Canadá e Alasca.[46][47] Na enseada de Cook documentáronse varias mortes e existe preocupación por que isto impida a recuperación desta subpoboación, xa diminuída até o extremo pola caza.[46] As candorcas chegan en outono, a principios do mes de agosto, pero as belugas en ocasións pódenas escoitar e escapar delas.

As poboacións que permanecen cerca ou baixo as capas de xeo teñen certa protección, pois a enorme aleta dorsal das candorcas, de até dous metros de lonxitude, impídelles manobrar por debaixo das placas de xeo ou acercarse o suficiente aos respiradoiros.

Contaminación

[editar | editar a fonte]

Como consecuencia da concentración de belugas nos estuarios dos ríos, a contaminación causada polos humanos pode representar un risco significativo para a súa saúde. Na poboación do río San Lourenzo demostrouse a existencia de substancias químicas tóxicas tales como diclorodifeniltricloroetano (DDT) e metais pesados como chumbo, mercurio e cadmio.[48] Tamén se encontraron niveis de entre 240 ppm e 800 ppm de bifenilos policlorados no cerebro, fígado e músculos destes cetáceos, sendo os machos os que teñen os niveis máis altos,[49] até o punto de que as belugas deste río son tratadas, cando morren, como refugallos tóxicos.[12] O nivel destes compostos é significativamente superior ao encontrado nas poboacións que habitan o Ártico.[50]

Está comprobado que estas substancias teñen un efecto adverso sobre estes cetáceos, como a aparición de cancros, patoloxías reprodutivas e deterioración do sistema inmunolóxico, facendo aos animais máis susceptíbeis a pneumonías, úlceras, quistes, tumores e infeccións bacterianas.[50] A pesar de que as poboacións con maior risco son as que frecuentan os ríos, en grupos de animais que habitan en mar aberto documentáronse niveis altos de zinc, cadmio, mercurio e selenio nos músculos, fígado e ril.[51]

Patóxenos

[editar | editar a fonte]
Ciclo do parasito Anisakis simplex, causante da anisaquíase en mamíferos mariños.

Como en calquera poboación animal, existen gran número de patoloxías que lles causan alteracións e a morte ás belugas. Estas inclúen unha variedade de enfermidades producidas por virus, bacterias e fungos que lles ocasionan principalmente infeccións cutáneas, intestinais e respiratorias.[52]

Encontráronse papilomavirus no estómago das belugas do río San Lourenzo. Tamén se detectaron infeccións por herpesvirus e se presentaron algúns casos de encefalites ocasionadas polo protozoo Sarcocistis. Documentáronse ciliados colonizando o espiráculo, pero parecen non ser patóxenos ou, polo menos, son pouco nocivos.[53]

A bacteria Erysipelothrix rhusiopathiae, que provén probabelmente de peixes contaminados, pode ameazar ás belugas en cativerio causándolles anorexia, placas e lesións na derme que poden producir septicemia.[53] Esta condición pode causarlles a morte se non é diagnosticada e tratada a tempo con antibióticos.[54]

Nun estudo realizado en varios individuos de ambos os sexos para documentar a infección por helmintos comprobouse a presenza de larvas dunha especie do xénero Contracaecum no estómago e o intestino, Anisakis simplex no estómago, Pharurus pallasii nos condutos auditivos, Hadwenius seymouri no intestino e Leucasiella arctica no recto.[55][56]

Cativerio

[editar | editar a fonte]

As belugas cóntanse entre os primeiros cetáceos postos en catividade. A primeira delas foi exhibida en 1861, no Museo Americano de Barnum, na cidade de Nova York.[57] Durante o século XX o país onde se realizaron máis capturas con fins de exhibición foi Canadá. Durante o transcurso do século e até principios da década de 1960 capturábanse no estuario do río San Lourenzo, e a partir de 1967 iniciouse a súa captura no do río Churchill. Neste lugar, en 25 anos (até 1992, cando se prohibiu esta práctica), capturáronse 68 exemplares.[58] Despois de que Canadá deixara de ser o provedor destes animais a raíz da prohibición, Rusia converteuse no principal abastecedor de belugas para os acuarios do mundo. Os exemplares captúranse no delta do río Amur e nos mares do extremo oriente do país, e de alí os máis deles son transportados a acuarios de Moscova, San Petersburgo e Sochi; o resto expórtanse a outros países (incluído Canadá).[58]

Belugas bicando aos seus coidadores nun acuario.

En 2006 seguía a ser unha das especies de cetáceo mantidas en acuarios e parques en Norteamérica, Europa e Asia.[58] Nese ano exhibíanse en acuarios trinta belugas no Canadá e vinte e oito nos Estados Unidos, onde se notificaran até entón corenta e dúas mortes en cativerio.

Naquela época un exemplar podería valer no mercado até 100 000 dólares.[58]

Este cetáceo é moi popular entre os visitantes debido á súa cor branca e a ampla gama de expresións faciais e movementos cefálicos. Isto último posibilitado grazas á mobilidade adicional proporcionada por ter as vértebras cervicais non fusionadas.[12]

A maioría das belugas que se ven nos acuarios foron capturadas na natureza, debido a que os programas de reprodución en catividade tiveron pouco éxito.[59]

Por exemplo, en 2010 no acuario de Vancouver, Canadá, só dúas belugas, Qila e a súa filla Tiqa, permanecían con vida, despois de nacer en cativerio quince e dous anos antes, respectivamente.
Outras tres que naceron no mesmo lugar faleceron antes dos tres anos.[60]

A Armada dos Estados Unidos, desde 1960 até 1992, desenvolveu un programa que, entre outros obxectivos, pretendía estudar a capacidade dos mamíferos mariños para a ecolocación coa finalidade de deseñar métodos máis eficientes para detectar obxectos baixo a auga.

O programa iniciouse con golfiños pero logo numerosas belugas foron incorporadas ao programa, en 1975.[61] Este programa incluía tamén adestramento para a entrega de materiais e equipos baixo a auga a mergulladores, localización de persoas desaparecidas, vixilancia de botes e submarinos e monitorización baixo a auga usando cámaras suxeitas na boca.[61] Un programa semellante foi posto en funcionamento pola Armada de Rusia durante a guerra fría, no que ademais foron adestradas para contrarrestar minas navais en augas do Ártico.[48]

En novembro de 2006, no oceanográfico de Valencia (España) naceu a primeira beluga en catividade de Europa.[62] Este exemplar, que ó nacer mediu 1,20 metros e pesou 90 kg morreu ós 25 días, tras sufrir complicacións metabólicas e infecciosas ó non poder alimentarse axeitadamente.[63]

En 2009 durante unha competición de mergullo libre na cidade de Harbin na China, dentro dun estanque de auga xeada, unha beluga en cativerio chamada Mila axudou a subir até a superficie a unha mergulladora incapacitada para emerxer por si mesma suxeitándoa dunha perna, e posiblemente salvándolle a vida.[64]

Estado de conservación

[editar | editar a fonte]

Segundo a Lista Vermella da IUCN, o status da beluga, en 2008, era de pouco ameazada (NT).[1]

Antes deste ano estaba cualificada como especie vulnerábel, e o cambio xerou preocupación pola pouca certeza da cifra real e o escaso coñecemento das ameazas para todas as subpoboacións existentes na súa área de distribución (especialmente no Ártico ruso), e a posibilidade de que os esforzos de conservación cesaran, especialmente o manexo da caza. A razón exposta pola UICN para o cambio de status foi o feito de que a nivel global a especie non cumpre ningún dos criterios para catalogala como ameazada, que algunhas das subpoboacións máis grandes non estaban declinando e que os métodos mellorados para o censo da poboación indicaban que o tamaño da mesma era maior que o estimado previamente.[1]

As subpoboacións están suxeitas a diferentes niveis de ameaza e xustifican, por tanto, unha atención individual. O grupo non migratorio que habita na enseada de Cook incluíuse nos listados da UICN como subpoboación en perigo crítico de extinción en 2008, debido a que experimentara unha diminución precipitada nos últimos anos e actualmente o número descendeu a só uns poucos centos de individuos. Até o ano 1998 a captura excesiva foi a maior responsábel da declinación. Desde 1999 a caza rexistrada foi mínima, pero o número de animais non mostrou os signos de recuperación esperados.[1]

A mesma poboación foi catalogada como ameazada pola Lei de especies ameazadas en outubro de 2008 polo goberno federal dos Estados Unidos.[65][66][67]

[editar | editar a fonte]

En 1972 o Congreso dos Estados Unidos de América aprobou a Lei para a protección de mamíferos mariños (MMPA) na que se ilegaliza a caza e persecución de calquera mamífero mariño en augas dos Estados Unidos. Desde a súa aprobación esta lei tivo varias emendas e, até 2007, permitía algunhas excepcións, como a caza de subsistencia dos nativos, a captura temporal dunha cantidade restrinxida de mamíferos mariños con fins de investigación, educación e exhibición pública, e a captura accidental dalgúns exemplares no transcurso de operacións pesqueiras.[68] A lei tamén establece que todos os cetáceos que se encontren no mar territorial dos Estados Unidos están baixo a xurisdición do Servizo Nacional de Pesca Mariña, unha división da Administración Nacional Oceánica e Atmosférica (NOAA).[68]

A Convención sobre o Comercio Internacional de Especies Ameazadas de Fauna e Flora Silvestres (CITES) é un tratado internacional acordado en 1973 para regular a explotación comercial de certas especies; nela protéxense todas as especies de odontocetos.[69]

A poboación de belugas illada no río San Lourenzo está protexida legalmente desde 1983.[70] En 1988 o Departamento Canadense de Pesca e Océanos e Environment Canada, unha axencia do goberno encargada de supervisar os parques nacionais, implantaron o chamado Plan de Acción do San Lourenzo.[71] A finalidade deste plan era eliminar o 90% da contaminación industrial para o ano 1993; porén, en 1992 as emisións reducíranse só nun 59%.[40]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Jefferson, T.A., Karczmarski, L., Laidre, K., O’Corry-Crowe, G., Reeves, R.R., Rojas-Bracho, L., Secchi, E.R., Slooten, E., Smith, B.D., Wang, J.Y. & Zhou, K. (2008). "Delphinapterus leucas". Lista Vermella de especies ameazadas. (en inglés). Unión Internacional para a Conservación da Natureza. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Delphinapterus leiucas en ITIS
  3. ↑ 3,0 3,1 Carballeira Anllo, Xosé Mª (coord.) (2009)
  4. ↑ Lahuerta e Vázquez (2000), p. 313.
  5. ↑ Monodontidae en Mammal Species of the World (en inglés)
  6. ↑ 6,0 6,1 Leatherwood, Stephen e Randall R. Reeves (1983): The Sierra Club Handbook of Whales and Dolphins. San Francisco, California: Sierra Club Books. ISBN 978-0-87156-340-8.
  7. ↑ Don E. Wilson & DeeAnn M. Reeder, ed. (2005). Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (3 ed.). Johns Hopkins University Press. p. 2.142. ISBN 0801882214. Arquivado dende o orixinal o 03 de marzo de 2013. Consultado o 18 de agosto de 2013. 
  8. ↑ Pérez Alberti, A. (dir.) (1982), p. 210.
  9. ↑ Ríos Panisse, M. C. (1983), p. 7.
  10. ↑ Sen establecer ningunha relación máis alá que a semántica, cómpre lembrar que Cuveiro recollera en 1876 o nome de capelo para un cetáceo que describía así: "Especie de delfin provisto de una piel, que deja caer sobre los ojos cuando acomete, de donde le viene el nombre de capelo ó capillo: es posible que sea el mismo golfin o arrôaz duante los primeros meses; parecen ciegos por lo demasiado que se introducen en las rias hasta llegar á varar en la arena, como se han visto en la ria de Pontevedra"; Cuveiro recolleuno de Francisco Javier Rodríguez, que á súa vez o tomara de Sarmiento e Cornide. Por suposto, ningún cetáceo ten esa pel que deixe caer sobre os ollos cando acomete. O mesmo autor recolleu tamén o nome de peixe capelo para designar o lobo mariño ou foca (Phoca vitulina).
  11. ↑ Cf. portugués beluga (tamén baleia-branca); castelán beluga; catalán beluga; italiano beluga; romanés beluga (tamén balena-albă); alemán Beluga (tamén Weißwal); francés béluga/bélouga (tamén baleine blanche, dauphin blanc e marsouin blanc), e mesmo en inglés (idioma que inventou o termo balea branca), denomínase beluga (pero tamén beluga whale e white whale).
  12. ↑ 12,00 12,01 12,02 12,03 12,04 12,05 12,06 12,07 12,08 12,09 Carwaedine, Marck (1995), pp.92-95.
  13. ↑ Loseto, L.L.; Stern, G.A.; Connelly, T.L.; Deibel, D.; Gemmill, B.; Prokopowicz, A.; Fortier, L.; Ferguson, S.H. (2009-6). "Summer diet of beluga whales inferred by fatty acid analysis of the eastern Beaufort Sea food web". Journal of Experimental Marine Biology and Ecology (en inglés) 374 (1): 12–18. doi:10.1016/j.jembe.2009.03.015. 
  14. ↑ Convention on Migratory Species - CMS. "Delphinapterus leucas (Pallas, 1776)" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 21 de agosto de 2011. Consultado o 19 de agosto de 2013. 
  15. ↑ Heide-Jorgensen, M. P. e Teilmann, J. (1994). "Growth, reproduction, age structure and feeding habits of white whales (Delphinapterus leucas) in West Greenland waters". Meddr. Gronland, Biosci. (en inglés) 39: 195–212. 
  16. ↑ Frost, K. J. e Lowry, L. F. (1981). "Trophic importance of some marine gadids in Northern Alaska and their body-otolith size relationships". Fish Bull 79: 187–192. 
  17. ↑ 17,0 17,1 Lentifer, J. (1988). Selected Marine Mammals of Alaska: Species Accounts with Research and Management Recomendations (en inglés). Marine Mammals Commission. ASIN B000102908. 
  18. ↑ Perez, Michael A - NOAA (1990). NOAA Technical Memorandum NMFS F/NWC-186. Review of Marine Mammal Population and Prey Information for Bering Sea Ecosystem Studies (en inglés). NOAA. 
  19. ↑ Sea World.org. "Beluga Whales - Diet and Eating Habits" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 12 de xullo de 2010. Consultado o 19 de agosto de 2013. 
  20. ↑ Katona, Steven K., Valerie Rough e David T. Richardson. (1983). A Field Guide to the Whales, Porpoises and Seals of the Gulf of Maine and Eastern Canada. Nueva York (en inglés) (Charles Scribner's Sons). p. 255. ISBN 0684179024. [Ligazón morta]
  21. ↑ M. P. Heide-Jorgensen; P. R. Richard e A. Rosing-Asvid (1998). "Dive Patterns of Belugas (Delphinapterus leucas) in Waters Near Eastern Devon Island" en: PDF Arquivado 27 de outubro de 2012 en Wayback Machine. Artic 51 (1): 17–26.
  22. ↑ Richard, P. R.; Martin, A. R. e Orr, J. R. (2001). "Summer and Autumn Movements of Belugas of the Eastern Beau-fort Sea Stock". Arctic (en inglés) (54): 223–236. Arquivado dende o orixinal o 24 de novembro de 2013. Consultado o 19 de agosto de 2013. 
  23. ↑ Beluga Whale - Marine Bio. "Delphinapterus leucas" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 10 de abril de 2008. Consultado o 19 de agosto de 2013. 
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 MacDonald, David. (1993). The Encyclopedia of Mammals. Nova York (en inglés) (Facts on File, Inc.). p. 895. ISBN 0871968711. 
  25. ↑ Lentifer, J. (1988). Selected Marine Mammals of Alaska: Species Accounts with Research and Management Recomendations. (en inglés). Washington, DC: Marine Mammals Commission. ASIN B000102908. 
  26. ↑ Belkovitch, V. M. e Shekotov, M. N. (1993). The Belukha Whale: Natural Behavior and Bioacoustics (PDF) (en inglés). Woods Hole Oceanographic Inst. Woods Hole, MA. 
  27. ↑ 27,0 27,1 Robert Scott Suydam - University of Washington (2009). "Age, growth, reproduction, and movements of beluga whales (Delphinapterus leucas) from the eastern Chukchi Sea" (PDF) (en inglés). 
  28. ↑ 28,0 28,1 Shirihai, H. & Jarrett, B. (2006). Whales, Dolphins, and Other Marine Mammals of the World Princeton: Princeton Univ. Press. pp. 97–100. ISBN 0-691-12757-3.
  29. ↑ O'Corry-Crowe, G. (2002). "Beluga Whale Delphinapterus leucas" en Perrin, W.; Würsig, B. e Thewissen, J. Encyclopedia of Marine Mammals. Academic Press. pp. 94–99. ISBN 0-12-551340-2.
  30. ↑ Todd R. Robeck1, Steven L. Monfort, Paul P. Calle, J. Lawrence Dunn, Eric Jensen, Jeffrey R. Boehm, Skip Young e Steven T. Clark (2005). "Reproduction, Growth and Development in Captive Beluga (Delphinapterus leucas)". Zoo Biology (en inglés) 24 (1): 29–49. doi:10.1002/zoo.20037. 
  31. ↑ Cosens, S. & Dueck, L. (xuño de 1990). "Spring Sightings of Narwhal and Beluga Calves in Lancaster Sound, N.W.T" (PDF). Arctic 31 (2): 1–2. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 28 de outubro de 2008. Consultado o 19 de agosto de 2013. 
  32. ↑ Animal Diversity Web - Museo de Zoología, Universidad de Míchigan. "Delphinapterus leucas" (en inglés). 
  33. ↑ Sea World.org. "Beluga Whales - Birth and Care of the Young" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 19 de xuño de 2010. Consultado o 19 de agosto de 2013. 
  34. ↑ Sea World Education Department (1993). Toothed Whales (en inglés). San Diego: Sea World Education Department Publication. 
  35. ↑ Unha onza equivale aproximadamente a uns vinte e cinco gramos.
  36. ↑ Elaine S. Leung, Valeria Vergara, Lance G. Barrett-Lennard (2010). "Allonursing in captive belugas (Delphinapterus leucas)". Zoo Biology (en inglés) 29: 1–5. doi:10.1002/zoo.20295. 
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 37,3 37,4 Ellis, Richard. (1991). Men and Whales. (en inglés) (1 ed.). The Lyons Press. p. 560. ISBN 978-1558216969. 
  38. ↑ 38,0 38,1 38,2 Dionne, Suzan e Gourbilière, Claire (2007). "St. Lawrence Beluga". Encylcopedia of French Cultural Heritage in North America (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 04 de marzo de 2013. Consultado o 19 de agosto de 2013. 
  39. ↑ R. R. Reeves e E. Mitchell (1984). "Catch history and initial population of white whales (Delphinapterus leucas) in the river and gulf of St. Lawrence, eastern Canada". Canadian Field-Naturalist (111): 63–121. Arquivado dende o orixinal o 05 de novembro de 2012. Consultado o 19 de agosto de 2013. 
  40. ↑ 40,0 40,1 40,2 Dold, Catherine. (1993). ""The Great White Whales."". Wildlife Conservation (en inglés): 45–53. ISSN 1048-4949. 
  41. ↑ Nowak, Ronald M. Walker's Mammals of the World (en inglés) (6 ed.). Baltimore: The Johns Hopkins University Press. 1999. doi:10.1023/A:1005404305946. [Ligazón morta]
  42. ↑ Tyrrell, Martina (2007-09-25). "Sentient Beings and Wildlife Resources: Inuit, Beluga Whales and Management Regimes in the Canadian Arctic". Human Ecology (en inglés) 35 (5): 575–586. ISSN 0300-7839. doi:10.1007/s10745-006-9105-2. 
  43. ↑ Clara Hernández (17 de novembro de 2006). "Un grupo de cazadores matará en Canadá a cerca de 80 belugas que han quedado atrapadas por el hielo". 20 minutos.es - Internacional. 
  44. ↑ 44,0 44,1 44,2 Reeves, R.; Stewart, B.; Clapham, P. e Powell, J. (2003). Guide to Marine Mammals of the World New York: A. A. Knopf. pp. 318–321. ISBN 0-375-41141-0.
  45. ↑ Milton M. R.F reeman - McMaster University, Hamilton, Ontario. "Polar Bear Predation on Beluga in the Canadian Arctic" (PDF) (en inglés). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 15 de abril de 2010. Consultado o 19 de agosto de 2013. 
  46. ↑ 46,0 46,1 Shelden, K. E. W.; Rugh, D. J.; Mahoney, B. A. e Dahlheim, M. E. "Killer whale predation on belugas in Cook Inlet, Alaska: Implications for a depleted population" (PDF). Mar. Mamm. Sci (en inglés) 19: 529–544. 
  47. ↑ Lowry, L. F.; Nelson, R. R. e Frost, K. J. (1987). "Observations of killer whales, Orcinus orca, in western Alaska: Sightings, strandings, and predation on other marine mammals". Ont. Field-Nat 101 (1): 6–12. Arquivado dende o orixinal o 05 de novembro de 2012. Consultado o 19 de agosto de 2013. 
  48. ↑ 48,0 48,1 Pierre Beland (1996). Beluga: A Farewell to Whales (1 ed.). The Lyons Press. p. 224. ISBN 1558213988. 
  49. ↑ C. Metcalfea; T. Metcalfea; S. Rayb; G. Patersona e B. Koeniga (1999). "Polychlorinated biphenyls and organochlorine compounds in brain, liver and muscle of beluga whales (Delphinapterus leucas) from the Arctic and St. Lawrence estuary". Marine Environmental Research (en inglés) 47 (1): 1–15. doi:10.1016/S0141-1136(98)00107-X. 
  50. ↑ 50,0 50,1 Smith, T. G.; D. J. St. Aubin e J. R. Geraci (1990). Advances in Research on the Beluga Whale, Delphinapterus leucas. Ottawa (en inglés) (Department of Fisheries and Oceans). ISBN 0660138174. 
  51. ↑ Hansen, Carsten Thye; Nielsen, Christian Overgaard; Dietz, Rune; Hansen, Martin Munk (1990-08-01). "Zinc, cadmium, mercury and selenium in minke whales, belugas and narwhals from West Greenland". Polar Biology (en inglés) 10 (7): 529–539. ISSN 1432-2056. doi:10.1007/BF00233702. 
  52. ↑ Sea World.org (2002). "Beluga Whales - Longevity and Causes of Death" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 19 de xuño de 2010. Consultado o 19 de agosto de 2013. 
  53. ↑ 53,0 53,1 Dierauf, L. & Gulland, F. (2001). CRC Handbook of Marine Mammal Medicine:Health, Disease, and Rehabilitation (en inglés). CRC Press. pp. 26, 303, 359. ISBN 0849308399. 
  54. ↑ Paul P. Calle, David E. Kenny, Robert A. Cook (1993). "Successful treatment of suspected erysipelas septicemia in a beluga whale (Delphinapterus leucas)". Zoo Biology (en inglés) 12 (5): 483–490. doi:10.1002/zoo.1430120510. 
  55. ↑ K. W. Warura,' J. T. Strong,2 C. L. Qlenn,' and Albert 0. Bush (1986). "Helminths of the Beluga Whale (Delphinapterus leucas) from the Mackenzie River Delta, Northwest Territories" (PDF). Journal of Wildlife diseases (en inglés) 22 (3): 440–442. PMID 3735598. [Ligazón morta]
  56. ↑ Wazura, K. W.; Strong, J. T.; Glenn, C. L.; Bush, Albert O. (1986-07). "Helminths of the Beluga Whale (Delphinapterus leucas) from the Mackenzie River Delta, Northwest Territories". Journal of Wildlife Diseases (en inglés) 22 (3): 440–442. ISSN 0090-3558. doi:10.7589/0090-3558-22.3.440. 
  57. ↑ New York Tribune. "The Whales" (en inglés). 
  58. ↑ 58,0 58,1 58,2 58,3 Canadian Marine Environment Protection Society (CMEPS) (2006). "Beluga Whales in Captivity" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 08 de setembro de 2008. Consultado o 19 de agosto de 2013. 
  59. ↑ WAZA : World Association of Zoos and Aquariums. "Beluga (Delphinapterus leucas)Facts - Distribution - In the Zoo" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 10 de febreiro de 2012. Consultado o 19 de agosto de 2013. 
  60. ↑ Crawford, Tiffany (22 de xuño de 2010). "Copia arquivada". Montreal Gazette (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 28 de xullo de 2010. Consultado o 19 de agosto de 2013. 
  61. ↑ 61,0 61,1 Public Broadcasting Service. "The Story of Navy Dolphins" (en inglés). Consultado o 12 de outubro de 2008. 
  62. ↑ Inmaculada Sanz (3 de novembro de 2006). "Nace la primera cría de ballena beluga en cautividad en Europa". Noticias 20minutos. 
  63. ↑ Noticias 20minutos Valencia (27 de novembro de 2006). "Muere la ballena beluga que nació hace 25 días en el Oceanográfico de Valencia". 
  64. ↑ Diario El País (29 de xullo de 2009). "Salvada por una ballena beluga". 
  65. ↑ Rosen, Yereth (17 de outubro de 2008). "Beluga whales in Alaska listed as endangered". Reuters (en inglés). 
  66. ↑ "Endangered and Threatened Species; Endangered Status for the Cook Inlet Beluga Whale" (PDF) (en inglés). National Oceanic and Atmospheric Administration. 22 de outubro de 2008. 
  67. ↑ Herbert, H. Josef (17 de outubro de 2008). "Government declares beluga whale endangered" (en inglés). Associated Press. Arquivado dende o orixinal o 28 de outubro de 2008. Consultado o 19 de agosto de 2013. 
  68. ↑ 68,0 68,1 National Oceanic and Atmospheric Administration, NOAA (2004). "MMPA - The Marine Mammal Protection Act of 1972 as Amended (2007)" (PDF) (en inglés). 
  69. ↑ "Página oficial de la CITES en español". Convención sobre el Comercio Internacional de Especies Amenazadas de Fauna y Flora Silvestres. 
  70. ↑ Jean-Michael Cousteau - Ocean Adventures - Xenia Shih. "In-depth: Belugas - Beluga Whales Under Threat" (en inglés). 
  71. ↑ St. Lawrence Action Plan - Oficial Page. "St. Lawrence Action Plan For a sustainable Development" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 25 de xaneiro de 2011. Consultado o 19 de agosto de 2013. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
  • Carballeira Anllo, Xosé Mª (dir.) (2009): Gran dicionario Xerais da lingua. Tomo I: A-G. Vigo: Edicións Xerais de Galicia. ISBN 978-84-9914-071-1.
  • Carwardine, Mark (1995): Ballenas, delfines y marsopas. Barcelona: Ediciones Omega. ISBN 84-282-1037-3.
  • Lahuerta Mouriño, Fernando e Francisco X. Vázquez Álvarez (2000): Vocabulario multilingüe de organismos acuáticos. Santiago: Xunta de Galicia. ISBN 84-453-2913-8.
  • Pérez Alberti, Augusto (dir.) (1982): Xeografía de Galicia. Tono I: O medio. A Coruña: Edicións Sálvora.
  • Ríos Panisse, M. C. (1983): Nomenclatura de la flora y fauna marítimas de Galicia. II. Mamíferos, aves y algas. Verba, Anexo 19. Santiago: Universidade de Santiago de Compostela. ISBN84-7191-291-0.

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Beluga&oldid=6684304»