PZL.12

PZL.12
	Dane podstawowe
Państwo	Polska
Producent	Państwowych Zakładach Lotniczych w Warszawie
Konstruktor	inż. Zygmunt Puławski
Typ	wodnosamolot
Konstrukcja	górnopłat o konstrukcji mieszanej
Załoga	2
	Historia
Data oblotu	luty 1931
Liczba egz.	1 (prototyp)
Liczba wypadków; • w tym katastrof	1; 1
	Dane techniczne
Napęd	1 silnik rzędowy de Havilland Gipsy III
Moc	120 KM (88 kW)
	Wymiary
Rozpiętość	11,05 m
Długość	7,80 m
Wysokość	2,90 m
Powierzchnia nośna	19,00 m²
	Masa
Własna	440 kg
Użyteczna	220 kg
Startowa	660 kg
Zapas paliwa	100 l
	Osiągi
Prędkość maks.	180 km/h
Prędkość minimalna	75 km/h
Prędkość wznoszenia	3,7 m/s
Pułap	4 200 m
Zasięg	550 km
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	brak
	Liczba miejsc
	1
	Użytkownicy
	Polska
	Multimedia w Wikimedia Commons

PZL.12 (PZL-12H) – prototyp polskiego samolotu-amfibii konstrukcji inżyniera Zygmunta Puławskiego, opracowany i wyprodukowany w Państwowych Zakładach Lotniczych.

Historia

PZL.12 był pierwszym całkowicie polskim wodnosamolotem. Został zaprojektowany przez znakomitego polskiego inżyniera i pilota Zygmunta Puławskiego dla własnych potrzeb, jako samolot turystyczny wodno-lądowy. Budowę prototypu finansował sam konstruktor, dyrekcja PZL zgodziła się na wykorzystanie hali i maszyn. W listopadzie 1930 roku zakończono budowę kadłuba i sprawdzono jego szczelność^[1].

Budowę ukończono w lutym 1931 roku nadając maszynie oznaczenie PZL.H^[2]. Płatowiec będąc nowoczesną i rozwojową konstrukcją, został następnie przedstawiony we wrześniu 1930 roku Marynarce Wojennej jako samolot szkoleniowy lub łącznikowo-wywiadowczy, pod oznaczeniem PZL.12. Przewidywana cena za samolot wynosiła 38 500 złotych, w tym koszt silnika wynosił 18 500 zł^[2].

Oblot prototypu został wykonany w lutym 1931 roku przez konstruktora^[3]. Podczas szóstego lotu doświadczalnego 21 marca 1931 roku, pilotowany przez inżyniera Puławskiego, samolot runął na ulicę w warszawskiej dzielnicy Ochota^[4] u zbiegu ulic Sękocińskiej i Kaliskiej. W wyniku katastrofy rany odniosło dwóch przechodniów, Puławski zmarł w drodze do szpitala Ujazdowskiego. Dalsze prace nad PZL.12 zostały wstrzymane.

21 marca 2011 roku w miejscu katastrofy odsłonięto pamiątkową tablicę^[5].

Służba w lotnictwie

Samolot ten nigdy nie wyszedł poza stadium prototypu i tym samym nigdy nie trafił do produkcji oraz służby w lotnictwie.

Konstrukcja

Jednomiejscowy samolot-amfibia w układzie górnopłata z silnikiem pchającym o konstrukcji mieszanej^[2].

Kadłub łodziowy z redanem o konstrukcji metalowej, podzielony grodziami na wodoszczelne sekcje^[3]. Wszystkie połączenia oraz miejsca nitowań dodatkowo uszczelniono. Kabina otwarta, osłonięta z przodu wiatrochronem. Kabina wyposażona w dwa miejsca obok siebie – z lewej pilota, z prawej pasażera.

Płat drewniany, dwudzielny, dwudźwigarowy o obrysie trapezowym. Do przedniego dźwigara kryty sklejką, dalej płótnem. Pod płatem były umieszczone metalowe pływaki pomocnicze^[2], demontowane podczas lotów z lądu. W skrzydle znajdowały się zbiorniki paliwa^[1].

Usterzenie o konstrukcji drewnianej, kryte płótnem. Statecznik poziomy dwudzielny, podparty zastrzałami.

Podwozie samolotu klasyczne, amortyzowane, dwukołowe stałe z płozą ogonową. W egzemplarzach seryjnych planowano podwozie składane^[3].

Silnik rzędowy czterocylindrowy de Havilland „Gipsy III” o mocy nominalnej 120 KM (88 kW) i maksymalnej 130 KM (96 kW)^[3], umieszczony w gondoli nad płatem, z dwułopatowym śmigłem pchającym.

Wersje

PZL.H - samolot amfibia, prototyp turystyczno-sportowy.
PZL.12H - samolot amfibia, ten sam prototyp zaproponowany wojsku jako samolot łącznikowo-wywiadowczy.

Wrak samolotu PZL.12, marzec 1931 roku
Tablica z 2011 roku upamiętniająca katastrofę na Ochocie

Przypisy

↑ ^a ^b Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971, s. 172-174. OCLC 831346721.
↑ ^a ^b ^c ^d Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwo Łączności i Komunikacji, 1976, s. 240-241. OCLC 830596725.
↑ ^a ^b ^c ^d PZL-12 (PZL-H), 1931. samolotypolskie.pl. [dostęp 2019-05-13]. (pol.).
↑ Tragiczna śmierć lotnika. „Gazeta Powszechna”. 68/1931, s. 1, 22 marca 1931. Poznań: Gazeta Powszechna S.A. w Poznaniu.
↑ Paweł Tomczyk: 86 lat temu zginął Zygmunt Puławski, polski konstruktor lotniczy. dzieje.pl. [dostęp 2019-05-13]. (pol.).

[cynk-1] Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971, s. 172-174. OCLC 831346721.

[glass-2] Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwo Łączności i Komunikacji, 1976, s. 240-241. OCLC 830596725.

[sam-3] PZL-12 (PZL-H), 1931. samolotypolskie.pl. [dostęp 2019-05-13]. (pol.).

[4] Tragiczna śmierć lotnika. „Gazeta Powszechna”. 68/1931, s. 1, 22 marca 1931. Poznań: Gazeta Powszechna S.A. w Poznaniu.

[5] Paweł Tomczyk: 86 lat temu zginął Zygmunt Puławski, polski konstruktor lotniczy. dzieje.pl. [dostęp 2019-05-13]. (pol.).

[:1-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct ^cu obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[A]

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Blériot-SPAD S.51^[A] Blériot-SPAD S.61^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.I^[A] Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R-XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PWS-40 Junak PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-2 PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43

PZL przed 1939 r.	PZL-SPAD S.61 PZL Wibault 7 PZL P.1 PZL Ł.2 PZL.3 PZL.4 PZL.5 PZL P.6 PZL P.7 PZL.8 PZL P.8 PZL.9 PZL P.9 PZL P.10 PZL P.11 PZL.12 PZL.13 PZL.15 PZL.16 PZL.17 PZL.18 PZL.19 PZL.22 PZL.23 Karaś PZL P.24 PZL.26 PZL.27 PZL.30 Żubr PZL.37 Łoś PZL.38 Wilk PZL.39 PZL.42 PZL.43 PZL.44 Wicher PZL.45 Sokół PZL.46 Sum PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.50 Jastrząb PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania
PZL Warszawa-Okęcie	CSS-13 LWD Junak Jak-12 PZL MD-12 PZL-101 Gawron PZL-102 Kos PZL-104 Wilga PZL-105 Flaming PZL-105 Pelikan PZL-106 Kruk PZL-110 Koliber PZL-111 Koliber-235 PZL-126 Mrówka PZL-130 Orlik PZL-230 Skorpion
WSK-Mielec	CSS-10 LWD Szpak TS-8 Bies An-2 Lim-1 Lim-2 Lim-5 Lim-6 TS-11 Iskra TS-16 Grot PZL M-2 PZL M-4 Tarpan PZL M-14 PZL M-15 (Belphegor) PZL M-17 PZL M18 Dromader PZL M19 PZL M28 Skytruck PZL M28B Bryza PZL M-20 Mewa PZL M-21 Dromader Mini PZL M-24 Dromader Super PZL M-25 Dromader Mikro PZL M26 Iskierka PZL I-22 Iryda PZL M-99 Orkan
PZL-Świdnik	PZL SM-1 PZL SM-2 PZL SM-4 Łątka PZL Mi-2 PZL W-3 Sokół PZL Kania PZL SW-4 PZL IS-2 PZL I-23
Szybowce zakładów PZL	PZL M-3 Pliszka PZL-103 PZL M-8 Pelikan PZL KR-03 Puchatek PW-5 Smyk PW-6