Rejon ustrzycki

Rejon ustrzycki
Нижньо-Устрицький район
Państwo	ZSRR
Republika związkowa	Ukraińska SRR
Obwód	drohobycki
Siedziba	Ustrzyki Dolne
Data powstania	1940, 1944
Data likwidacji	1941, 1951
	Plan rejonu ustrzyckiego
brak współrzędnych

Rejon ustrzycki, rejon dolnoustrzycki (ukr. Нижньо-Устрицький район, początkowo Устрико-Дольнівський) – dawna jednostka podziału administracyjnego Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w latach 1940–1941 i 1944–1951. Należał do obwodu drohobyckiego. Siedziba władz rejonu znajdowała się w Ustrzykach Dolnych.

Historia

Rejon ustrzycki został utworzony 17 stycznia 1940 na podstawie dekretu Prezydium Rady Najwyższej USRR o podziale na rejony zachodnich obwodów USRR, kiedy to w obwodzie drohobyckim utworzono 30 rejonów, między innymi ustrzycki^[1]. Rejon objął następujące obszary należące przed wojną do powiatu leskiego w województwie lwowskim^[2]:

miasto Ustrzyki Dolne;
całą zniesioną gminę Czarna;
całą zniesioną gminę Ustrzyki Dolne;
prawie całą zniesioną gminę Polana (bez położonej na lewym brzegu Sanu części gromady Chrewt^[3]);
prawie całą zniesioną gminę Lutowiska (bez położonych na lewym brzegu Sanu niezamieszkancyh części gromad Smolnik i Żurawin^[4]);
główną część zniesionej gminy Łobozew (bez położonej na lewym brzegu Sanu gromady Zabrodzie^[5]);
prawobrzeżną część gminy Zatwarnica (obejmującą w całości gromadę Chmiel oraz wschodnie krawędzie gromad Tworylne, Krywe, Hulskie i Zatwarnica);
prawobrzeżny fragment gminy Wołkowyja (gromada Solina, częśc gromady Rajskie);
prawobrzeżny fragment gminy Stuposiany (część gromady Dwernik z osadą Dwerniczek).

Rejon ustrzycki przestał istnieć wraz z wybuchem wojny niemiecko-radzieckiej 22 czerwca 1941. Jego tereny weszły w skład Landkreis Sanok dystryktu krakowskiego Generalnego Gubernatorstwa^[6].

Rejon został odtworzony 31 lipca 1944, po zajęciu tych terenów przez Armię Czerwoną. Ukraińską nazwę rejonu zmieniono z Устрико-Дольнівський na Нижньо-Устрицький^[7].

W marcu 1945, w wyniku wytyczenia granicy między ZSRR a Polską, trzy niewielkie fragmenty rejonu ustrzyckiego włączono do Polski, do reaktywowanego powiatu leskiego, od 18 sierpnia 1945 w nowym woj. rzeszowskim^[8]^[9]:

gromadę Bóbrka – włączono ją do gminy Olszanica;
zachodnią część Łobozewa – włączono ją do gromady Bóbrka w gminie Olszanica;
zachodnią część Ustjanowej – włączono ją do gromady Stefkowa w gminie Olszanica.

W 1946 roku rejon ustrzycki podzielony był na 29 rad: jedną miejską i 28 wiejskich (stan na 1 września 1946)^[10]:

rada wiejska Bandrów (Бандрівська сільська рада) – wieś Bandrów (Бандрів);
rada wiejska Berehy Dolne (Долішньо-Берегівська сільська рада) – wieś Berehy Dolne (Долішні-Береги);
rada wiejska Chmiel (Хмільська сільська рада) – wieś Chmiel (Хміль), chutor Dwerniczek (Дверничок), chutor Sikawiec (Сиаквець);
rada wiejska Chrewt (Хревтська сільська рада) – wieś Chrewt (Хревть), chutor Liwobrat (Ливобрат), chutor Rajskie (Райське)^[11], chutor Tworylne (Творильне)^[12];
rada wiejska Czarna (Чорнянська сільська рада) – wieś Czarna (Чорна), chutor Kadołbyszcze (Кадовбище), Łazy (Лази), Nagórny (Нахирний), Skórkowe (Скіркове);
rada wiejska Daszówka (Дашівська сільська рада) – wieś Daszówka (Дашівка);
rada wiejska Hoszowczyk (Гошівчицька сільська рада) – wieś Hoszowczyk (Гошівчик);
rada wiejska Hoszów (Гошівська селищна рада) – wieś Hoszów (Гошів), chutor Zadwórze (Задвір'я);
rada wiejska Jasień (Ясенська сільська рада) – wieś Jasień (Ясень), chutor Zamłynne (Замлиння), chutor Jałowe (Ялове);
rada wiejska Łobozew (Лобізвянська сільська рада) – wieś Łobozew (Лобізва);
rada wiejska Łodyna (Лодинянська сільська рада) – wieś Łodyna (Лодина), chutor Wola (Воля)^[13];
rada wiejska Moczary (Мочарівська сільська рада) – wieś Moczary (Мочари);
rada wiejska Paniszczów (Панищівська сільська рада) – wieś Paniszczów (Панищів);
rada wiejska Polana (Полянська сільська рада) – wieś Polana (Поляна), chutor Rosolin (Росолин);
rada wiejska Rabe (Рябенська сільська рада) – wieś Rabe (Рябе), chutor Żołobek (Жолобик);
rada wiejska Rosochate (Росохатенська сільська рада) – wieś Rosochate (Росохате);
rada wiejska Równia (Рівнянська сільська рада) – wieś Równia (Рівня);
rada wiejska Serednie (Середнянська сільська рада) – wieś Serednie (Середне), chutor Wydrne (Видрене);
rada wiejska Skorodne (Скородненська сільська рада) – wieś Skorodne (Скородне);
rada wiejska Smolnik (Смільницька сільська рада) – wieś Smolnik (Смільник);
rada wiejska Sokole (Соколенська сільська рада) – wieś Sokole (Соколе), chutor Bukowina (Буковіна);
rada wiejska Sokołowa Wola (Соколово-Волянська сільська рада) – wieś Sokołowa Wola (Соколова Воля);
rada wiejska Solina (Солинянська сільська рада) – wieś Solina (Солина)^[14];
rada wiejska Strwiążyk (Стряжиківська сільська рада) – wieś Strwiążyk (Стряжики), chutor Ustrzyki (Устріки);
rada wiejska Szewczenko (Шевченківська сільська рада) – wieś Szewczenko (Шевченкове);
rada wiejska Teleśnica Oszwarowa (Телешнице-Ошварівська сільська рада) – wieś Teleśnica Oszwarowa (Телешница Ошварова), wieś Teleśnica Sanna (Телешниця Сянна);
rada wiejska Ustjanowa (Устянівська сільська рада) – wieś Ustjanowa (Устянове);
rada miejska Ustrzyki Dolne (Нижньо-Устріцька міська рада) – miasto Ustrzyki Dolne (Нижние Устрики);
rada wiejska Żurawin (Журавнянська сільська рада) – wieś Żurawin (Журавна), chutor Krywka (Кривка).

15 maja 1948 radę wiejską Solina zniesiono, a od rady wiejskiej Łodyna odłączono chutor Wola^[15], przekazując ją Polsce w ramach korekty granic z ZSRR^[10]. Wykaz gromad z 2 listopada 1948 wymienia już ponownie gromadę Solina jako jedną z 17 gromad gminy Wołkowyja w powiecie leskim w województwie rzeszowskim. Chutor Wola (Maćkowa) zintegrowano z gromadą Leszczowate w gminie Ropienka w tymże powiecie i województwie^[16].

10 grudnia 1951 rejon ustrzycki zniesiono, a wszystkie^[17] jego rady zniesiono^[18]. Przyczyną tego było włączenie prawie^[19] całego obszaru rejonu ustrzyckiego do Polski w ramach umowy o zmianie granic z 15 lutego 1951, w zamian za Sokalszczyznę. W jego miejsce utworzono 1 stycznia 1952 powiat ustrzycki z siedzibą w Ustrzykach Dolnych. Zasadniczy podział na przedwojenne gminy przywrócono z drobnymi korektami (m.in. w miejsce przedwojennej gminy Ustrzyki Dolne utworzono gminę Jasień, natomiast gmina Lutowiska nazywała się od zmiany nazwy Lutowisk w 1946 roku Szewczenko). Ponadto powiat ustrzycki zwiększono o gminę Krościenko z radzieckiego rejonu chyrowskiego oraz o miejscowości Bystre, Lipie i Michniowiec z radzieckiego rejonu strzyłeckiego; dołączono do niego także gminy i gromady z powiatów leskiego i przemyskiego, część z nich zniesiono, dokonując podziału na nowe gminy i gromady^[20]^[21]^[22].

Osobny artykuł: Powiat ustrzycki.

Przypisy

↑ Хроніка за 17 січня 1940 року на сайті Інститут історії України НАН Україн
↑ Головне Управління Геодезії і Kартографії при НКР СРСР (1941). Cписок адміністративних районів Дрогобицької області. Харків.
↑ Weszła w skład gminy Wołkowyja w GG)
↑ Weszły w skład gminy Stuposiany w GG)
↑ Weszła w skład gminy Wołkowyja w GG)
↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG.
↑ 1944 рік в історії (history.org.ua)
↑ Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 168
↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej – 1948 r.
↑ ^a ^b NBUV
↑ Część prawobrzeżna, nie dotyczy głównej wsi Rajskie na lewym brzegu Sanu.
↑ Część prawobrzeżna, nie dotyczy głównej wsi Tworylne na lewym brzegu Sanu.
↑ Wola na mapie austriackiej z XIX wieku
↑ Na uwagę zasługuje fakt, że historyczna wieś Solina znajdowała się w zupełnie innym miejscu, na wschodnim brzegu Sanu (49°23'09.8"N 22°27'04.9"E) i przez to pozostała po wojnie w ZSRR, gdzie utworzyła radę wiejską Solina (Солинянська сільська рада). Po II wojnie światowej zostali stąd wysiedleni wszyscy Ukraińcy. W 1948 roku wysiedlona Solina powróciła do Polski. W wyniku budowy zapory na Sanie w 1968 roku, miejsce po dawnej wsi zostało zatopione przez Jezioro Solińskie, a nową wieś Solina ulokowano na zachodnim brzegu Sanu, na południe od historycznej wsi Zabrodzie (która po wojnie przez cały czas była w Polsce).
↑ УКАЗ Президії Верховної Ради Української РСР (15 травня 1948 р.) ПРО ЗМІНИ В АДМІНІСТРАТИВНО-ТЕРИТОРІАЛЬНОМУ ПОДІЛІ МЕДИКІВСЬКОГО, ДОБРОМИЛЬСЬКОГО, НИЖАНКОВИЦЬКОГО І МОСТИСЬКОГО РАЙОНІВ ДРОГОБИЦЬКОЇ ОБЛАСТІ.
↑ Rzeszowski Dziennik Wojewódzki. R.5, nr 9 (2 listopada 1948) = nr 28
↑ Oprócz rady wiejskiej Solina, włączonej w 1948 roku do Polski.
↑ УКАЗ Президії Верховної Ради Української РСР ПРО ЛІКВІДАЦІЮ НИЖНЬО-УСТРІЦЬКОГО РАЙОНУ І ДЕЯКИХ СІЛЬСЬКИХ РАД СТРІЛКІВСЬКОГО ТА ХИРІВСЬКОГО РАЙОНІВ ДРОГОБИЦЬКОЇ ОБЛАСТІ
↑ Jedynym obszarem rejonu ustrzyckiego, który nie wszedł w skład Polski to wschodni fragment Bandrowa Narodowego (tuż na zachód od Tychy) oraz górski skrawek przedwojennej gminy Lutowiska (na południe od Krywki, na wschód od Żurawina i na północ od rezerwatu Zakole), położony wewnątrz specyficznego zakola granicy państwowej. Znajduje się tam obecnie kilka odizolowanych domów (49°14'03.7"N 22°44'38.9"E), należących do Boberki.
↑ Dz.U. z 1951 r. nr 65, poz. 446
↑ Dz.U. z 1951 r. nr 65, poz. 448
↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie. 1952, nr 12, poz. 55

Bibliografia

Drogobyczskaja obłast (ros.). whp057.narod.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-11)].

Zobacz też

[1] Хроніка за 17 січня 1940 року на сайті Інститут історії України НАН Україн

[2] Головне Управління Геодезії і Kартографії при НКР СРСР (1941). Cписок адміністративних районів Дрогобицької області. Харків.

[3] Weszła w skład gminy Wołkowyja w GG)

[4] Weszły w skład gminy Stuposiany w GG)

[5] Weszła w skład gminy Wołkowyja w GG)

[6] Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG.

[rik-7] 1944 рік в історії (history.org.ua)

[8] Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 168

[informator-9] Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej – 1948 r.

[nbuv-10] NBUV

[11] Część prawobrzeżna, nie dotyczy głównej wsi Rajskie na lewym brzegu Sanu.

[12] Część prawobrzeżna, nie dotyczy głównej wsi Tworylne na lewym brzegu Sanu.

[13] Wola na mapie austriackiej z XIX wieku

[solina-14] Na uwagę zasługuje fakt, że historyczna wieś Solina znajdowała się w zupełnie innym miejscu, na wschodnim brzegu Sanu (49°23'09.8"N 22°27'04.9"E) i przez to pozostała po wojnie w ZSRR, gdzie utworzyła radę wiejską Solina (Солинянська сільська рада). Po II wojnie światowej zostali stąd wysiedleni wszyscy Ukraińcy. W 1948 roku wysiedlona Solina powróciła do Polski. W wyniku budowy zapory na Sanie w 1968 roku, miejsce po dawnej wsi zostało zatopione przez Jezioro Solińskie, a nową wieś Solina ulokowano na zachodnim brzegu Sanu, na południe od historycznej wsi Zabrodzie (która po wojnie przez cały czas była w Polsce).

[znies1948-15] УКАЗ Президії Верховної Ради Української РСР (15 травня 1948 р.) ПРО ЗМІНИ В АДМІНІСТРАТИВНО-ТЕРИТОРІАЛЬНОМУ ПОДІЛІ МЕДИКІВСЬКОГО, ДОБРОМИЛЬСЬКОГО, НИЖАНКОВИЦЬКОГО І МОСТИСЬКОГО РАЙОНІВ ДРОГОБИЦЬКОЇ ОБЛАСТІ.

[16] Rzeszowski Dziennik Wojewódzki. R.5, nr 9 (2 listopada 1948) = nr 28

[17] Oprócz rady wiejskiej Solina, włączonej w 1948 roku do Polski.

[18] УКАЗ Президії Верховної Ради Української РСР ПРО ЛІКВІДАЦІЮ НИЖНЬО-УСТРІЦЬКОГО РАЙОНУ І ДЕЯКИХ СІЛЬСЬКИХ РАД СТРІЛКІВСЬКОГО ТА ХИРІВСЬКОГО РАЙОНІВ ДРОГОБИЦЬКОЇ ОБЛАСТІ

[19] Jedynym obszarem rejonu ustrzyckiego, który nie wszedł w skład Polski to wschodni fragment Bandrowa Narodowego (tuż na zachód od Tychy) oraz górski skrawek przedwojennej gminy Lutowiska (na południe od Krywki, na wschód od Żurawina i na północ od rezerwatu Zakole), położony wewnątrz specyficznego zakola granicy państwowej. Znajduje się tam obecnie kilka odizolowanych domów (49°14'03.7"N 22°44'38.9"E), należących do Boberki.

[20] Dz.U. z 1951 r. nr 65, poz. 446

[21] Dz.U. z 1951 r. nr 65, poz. 448

[22] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie. 1952, nr 12, poz. 55

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]