Przejdź do zawartości

Słonecznik zwyczajny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Słonecznik zwyczajny
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

słonecznik

Gatunek

słonecznik zwyczajny

Nazwa systematyczna
Helianthus annuus L.
Sp. pl. 2:904. 1753
Synonimy
  • Helianthus jaegeri Heiser.
  • Helianthus lenticularis Douglas[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Owoce
Plantacja słonecznika
Słonecznik jest owadopylny – tutaj zapylany przez trzmiela
Łodyga i okrywa kwiatostanu pokryta jest sztywnymi włoskami chroniącymi przed przedostawaniem się roślinożerców do kwiatostanu.

Słonecznik zwyczajny (Helianthus annuus L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Pochodzi z Ameryki Północnej, obecnie rozprzestrzenił się także gdzieniegdzie poza rejonem swojego rodzimego występowania[3]. Jest uprawiany w wielu rejonach świata, w Europie od XVI w. W Polsce występuje jako roślina uprawna i ozdobna.

Morfologia i biologia

[edytuj | edytuj kod]
Łodyga
Wzniesiona, prosta, sztywna, gruba, pojedyncza lub słabo rozgałęziająca się. Osiąga 2–3 m wysokości. Istnieje jednak wiele odmian ozdobnych o wysokości od 0,5 do 1 m.
Kwiaty
Zebrane w bardzo duże kwiatostany typu koszyczek, o średnicy do 30 cm. Koszyczki zwisające po przekwitnięciu. Brzeżne kwiaty języczkowe są duże i żółte, zaś środkowe kwiaty rurkowe – drobne i brunatne. U odmian ozdobnych występują także kwiaty w innych kolorach.
Liście
Ulistnienie skrętoległe, wszystkie liście sercowate, duże, ogonkowe, szorstkie, o piłkowanych brzegach.
Owoc
Jadalna niełupka zawierająca dużo tłuszczu.
Model Vogela: budowa kwiatostanu dla 500 kwiatów

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Roślina jednoroczna. Kwitnie od lipca do października, przedprątne kwiaty zapylane są przez błonkówki[5]. W ciągu dnia koszyczek słonecznika zwrócony jest zawsze w stronę słońca i stąd pochodzi nazwa rodzajowa. Owoce słonecznika zawierają do 38% oleju[6].

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]
Wartość odżywcza
Słonecznik, nasiona łuskane
(100 g)
Wartość energetyczna 2396 kJ (572 kcal)
Białka 24,4 g
Węglowodany 24,6 g
Tłuszcze 43,7 g
Woda 3,5 g
Dane liczbowe na podstawie: [7]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[9]

Uprawa

[edytuj | edytuj kod]

Roślina łatwa w uprawie. Uprawia się z nasion wysiewanych wczesną wiosną wprost do gruntu. Wytrzymuje wiosenne przymrozki (strefy mrozoodporności 4-10)[10]. W czasie owocowania może wymagać podparcia, gdyż duże i ciężkie koszyczki mogą wywrócić roślinę wraz z korzeniami (zwłaszcza po opadach deszczu). Wymaga stanowiska w pełnym słońcu i bardzo obfitego nawożenia.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-06-15].
  4. Helianthus annuus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
  6. a b c d e Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
  7. a b c Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 680. ISBN 978-83-200-5311-1.
  8. Roger Philips & Nicky Foy, Herbs, 1990, ISBN 0-330-32600-7.
  9. Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).
  10. Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.