Wikipedysta:M1llx/brudnopis4

Interwencje psychospołeczne, edukacyjne i rehabilitacyjne

Nazwa interwencji	Ocena	Komentarz
Grupowe treningi umiejętności społecznych	✔✔	Mocne dowody w wypadku dzieci i młodzieży o ilorazie inteligencji nie mniejszym od przeciętnego, rozwiniętych językowo i chętnych do brania udziału w zajęciach. Mniej jest badań z udziałem dorosłych.
Grupy rzecznicze lub samorzecznicze	bmo	Zbyt różnorodne typy grup i brak pomiaru efektywności w badaniach nie pozwalają na wystawienie oceny.
Historyjki obrazkowe/społeczne (ang. social stories)	?	Dowody o wysokiej jakości są niejednoznaczne; te o niskiej – wskazują na ograniczenie zachowań trudnych i zwiększenie interakcji społecznych u dzieci. Zalecane jest przestrzeganie 10 kryteriów Gray podczas tworzenia historyjek.
Metoda DIR/Floor Time	✔	Możliwe, że metoda polepsza jakość relacji rodzic-dziecko (dowody ograniczone).
Metoda kolorowych filtrów H. Irlen	?	Słabe jakościowo, ograniczone dowody na efektywność przy trudnościach z czytaniem i rozpoznawaniem emocji u innych osób.
Metoda Opcji (metoda Kaufmanów, Son-Rise)	0	Prawie nie ma badań (jedynie dwa bardzo słabe badania jakościowe) nad metodą Son-Rise.
Metoda ułatwionej komunikacji	X [!]	Są dowody na brak efektywności, a rzekoma poprawa w jest prawdopodobnie skutkiem nieświadomego działania osoby pomagającej. Istnieje ryzyko spowodowania szkód.
Metoda wyodrębnionych prób	✔	Użyteczna przy nauce ściśle określonych zachowań i umiejętności, ale w ramach szerszego programu interwencji. Brak jest dowodów na szkodliwość metody, choć część osób z autyzmem (lub ich rodziców) uważa, że jest zbyt intensywna.
Modelowanie za pomocą nagrań wideo	?	Nieliczne badania o wysokiej jakości dają niejednoznaczne wyniki. Znaczna ilość dowodów o niskiej jakości, wskazuje, że metoda może być skutecznym sposobem nauki różnorodnych zachowań i umiejętności, w wypadku dzieci.
Muzykoterapia	✔	Ograniczona liczba dowodów o niskiej jakości, wskazujących na poprawę umiejętności komunikacji i społecznych (choć w ograniczonym stopniu) u dzieci i młodzieży.
Nauczanie środowiskowe (ang. milieu teaching)	?	Niewystarczająca ilość badań o wysokiej jakości. Być może kluczowe elementy metody (np. modelowanie, mandowanie i opóźnianie), włączone do szerszych programów, pomogą w komunikacji i umiejętnościach społecznych u dzieci.
Pies towarzyszący	?	Psy mogą zwiększyć bezpieczeństwo dzieci i ich tolerancji na zwierzęta; dają możliwości interakcji społecznych i zmniejszają stres u rodziców. Jednakże przez bardzo złą jakość badań, nie wiadomo czy te efekty są rzeczywiste.
Plany wizualne (ang. visual schedules)	?	Brakuje wysokiej jakości dowodów (przy osiowych objawach autyzmu); kilka o bardzo niskiej jakości wskazuje na zwiększenie samodzielności. Dzieci muszą umieć używać planów i robić to chętnie. Polecane ze względu na prostotę.
Pomoc środowiskowa portage	?	Bardzo mało dowodów w wypadku rodzin z dziećmi autystycznymi, więcej w wypadku innych dzieci. Są pewne dowody na pozytywne działanie pomocy portage, ale może być ona mniej skuteczna od innych wczesnych interwencji.
Program LEAP	✔	Niewielka ilość dowodów o wysokiej i niskiej jakości. Metoda może zwiększać umiejętności komunikacyjne u dzieci. Dzieciom wprowadzanym do szkół powinno być zapewnione odpowiednie wsparcie.
Program rozwoju relacji (RDI)	?	Dostępne badanie posiada na tyle poważne słabości metodologiczne, że ​​nie można go uznać za naukowo wiarygodny dowód.
Program TEACCH	✔✔	Nieduża ilość wysokiej i niskiej jakości badań. Wyniki: poprawa w zakresie komunikacji i interakcjach społecznych, a także zdolności poznawczych i motorycznych (u dzieci); u rodzin – mniejszy stres i lepsze samopoczucie.
Programy wsparcia zawodowego	✔	Ograniczona liczba dowodów o niskiej jakości wskazuje na zwiększenie zatrudnienia wśród niektórych osób dorosłych. Nie ma wystarczających dowodów o wysokiej jakości, aby ustalić, czy poprawia się ogólną jakość życia.
Przedmioty obciążeniowe (kołdry, kamizelki)	?	Mała ilość badań (o różnej jakości i tylko na dzieciach), które dają niejednoznaczne wyniki. Stosowanie przedmiotów w nieodpowiedni sposób może być niebezpieczne. Zaleca się przestrzeganie zasad bezpieczeństwa.
Stosowana analiza zachowania	bmo	Interwencje i programy opierające się na SAZ są zbyt zróżnicowane. Istnieją jednak mocne dowody na efektywność niektórych indywidualnych interwencji. Część osób autystycznych ma negatywne nastawienie do podejścia.
System PECS	✔✔	Niewielka ilość dowodów (o wysokiej i niskiej jakości) wskazuje na efektywność metody w polepszaniu komunikacji u niewerbalnych dzieci. Pomimo prostoty metody, lepiej żeby była wdrażana przez przeszkoloną osobę.
Terapia integracji sensorycznej	?	Niewielka ilość badań o wysokiej i niskiej jakości, których wyniki są niejednoznaczne. Interwencję należy poprzedzić oceną wrażliwości sensorycznej. Cele powinny być jasno zdefiniowane na początku i monitorowane w trakcie trwania terapii.
Terapia poznawczo-behawioralna	✔✔✔	Znaczna ilość wysokiej jakości dowodów na efektywność przy lęku u dzieci w wieku szkolnym i młodzieży (o IQ wynoszącym przynajmniej 70). Terapeuci muszą być odpowiednio przeszkoleni, a terapia dostosowana do osób autystycznych.
Terapia przytrzymywania	? [!]	Słaba i niepotwierdzona teoria. Brak dowodów o wysokiej jakości na skuteczność. Istnieją liczne, poważne doniesienia o szkodliwości. Przymus stosowany w metodzie stwarza wiele potencjalnych problemów.
Terapia z udziałem delfinów	? [!]	Ze względu na niską jakość niewielu badań nie da się ustalić efektywności. Metoda wiąże się z potencjalnymi zagrożeniami (agresja delfinów i choroby). Dostępne są alternatywne, znaczne tańsze i mniej ryzykowne metody.
Terapie z udziałem koni	✔	Dowody na efektywność terapeutycznej jazdy konnej (komunikacja, interakcje społeczne i koncentracja; nadpobudliwość i drażliwość) u dzieci i młodzieży. Niewystarczające dowody dla hipoterapii i brak – dla psychoterapii z udziałem koni.
Terapia zajęciowa	bmo	Podejście zbyt różnorodne. Istnieją dowody o wysokiej jakości wskazujące, że niektóre wieloskładnikowe programy terapeutyczne (zawierające elementy terapii zajęciowej), mogą przynieść pewne korzyści niektórym osobom.
Terapia życia codziennego (ang. daily life therapy)	?	Niemal nie ma badań (jedno bardzo małe studium przypadku). Możliwe, że niektóre elementy podejścia (aktywność fizyczna, struktury i procedury) mogą być korzystne dla niektórych dzieci i młodzieży.
Trening umiejętności kluczowych	✔✔	Mocne dowody na pozytywny wpływ na kluczowe umiejętności rozwojowe (np. językowe) u niektórych dzieci. Atutem metody jest możliwość przeszkolenia rodziców i nieautystycznych rówieśników.
Trening teorii umysłu	✔	Nabyte umiejętności rzadko lub wcale nie przenoszą się na sytuacje poza terapią. Nie jest jasne, czy można je utrzymać i doskonalić w perspektywie długoterminowej.
Treningi integracji słuchowej (np. Tomatisa lub Bérarda)	?	Słaba i niepotwierdzona teoria. Brak wysokiej jakości dowodów lub niewystarczające (przy osiowych objawach autyzmu, przetwarzaniu słuchowym lub na inne korzyści); M. Bérarda oceniona negatywnie. Podejście niezalecane.
Treningi językowe/komunikacji	bmo	Podejście zbyt zróżnicowane, np. są dowody popierające PECS, ale nie wiadomo jak jest z językiem migowym.
Uczenie incydentalne (ang. incidental teaching)	?	Są wystarczające dowody wskazujące na poprawę komunikacji (mowa i język migowy), ale tylko gdy metoda używana jest w szerszych, kompleksowych programach.
Wczesna intensywna interwencja behawioralna (EIBI)	✔✔	Mocne dowody w wypadku modelu UCLA YAP. Należy rozważyć stosunek korzyści do ewentualnych obciążeń (intensywność, stres, czasochłonność, koszty, wpływ na rodzinę). Ważne jest indywidualne podejście do dziecka.
Dowody naukowe wskazujące na efektywność (✔ – ograniczone; ✔✔ – mocne; ✔✔✔ – bardzo mocne) Dowody naukowe wskazujące na brak efektywności (X – ograniczone; XX – mocne; XXX – bardzo mocne) ? – niewystarczająca ilość dowodów naukowych lub niejednoznaczne wyniki badań 0 – brak jakichkolwiek dowodów naukowych pozwalających na ocenę bmo – brak możliwości oceny [!] – metoda potencjalnie niebezpieczna

Interwencje biomedyczne

Nazwa interwencji	Ocena	Komentarz
Antydepresanty (ogółem)	bmo [!]	Grupa leków mocno zróżnicowana. Brak wystarczająco dobrych dowodów, by uzasadnić stosowanie leków w terapii osiowych objawach autyzmu lub innych problemach współwystępujących. Ryzyko wystąpienia skutków ubocznych.
Chelatacja	? [!]	Brak wysokiej jakości dowodów, że metale ciężkie powodują autyzm i że chelatory wpływają na osiowe cechy autyzmu lub inne powiązane problemy. Istnieją dowody, że niektóre z nich są potencjalnie wyjątkowo niebezpieczne. Metoda niezalecana.
Diety żywieniowe (ogółem)	bmo	Mogą być stosowane przy stwierdzonych problemach (np. jelitowych). Dowody nie uzasadniają używania specjalnych diet (np. diety specyficznych węglowodanów, bez konserwantów czy drożdży) na sam autyzm. Niektóre, jak dieta GAPS, są nienaukowe i mogą być szkodliwe.
D. bez glutenu i kaizeny	?	Nie wiadomo czy ewentualne problemy żołądkowo-jelitowe (lub zawyżony poziom peptydów) mają związek z objawami autyzmu. Badania nad efektywnością diety dają mieszane wyniki; może być potencjalnie szkodliwa i dlatego niezalecana.
Dieta Feingolda	0	Możliwe, że niektóre barwniki spożywcze i benzoesan sodu (konserwant) powiązane są z hiperaktywnością niektórych dzieci. Nie ma badań nad wpływem diety na autystów. W wypadku ADHD dieta raczej nie daje żadnych efektów. Zbyt restrykcyjna może być szkodliwa.
Immunoglobuliny	X [!]	Być może jest związek między niedoborami odporności i autyzmem (choć niejasny). Nie ma dowodów o wysokiej jakości na efektywność terapii przy osiowych objawach autyzmu; są – na niekorzyść przy zaburzeniach jelitowych. Metoda potencjalnie szkodliwa, droga i niezalecana.
Melatonina	✔✔	Związek między problemami ze snem, a przetwarzaniem melatoniny u autystów jest niejasny. Istnieje niewielka liczba badań o różnej jakości, wskazujących, że melatonina może pomoc na problemy ze snem u dzieci i młodzieży, ale nie wiadomo czy przynosi inne korzyści.
Metylofenidat	✔✔ [!]	Badania sugerują, że metylofenidat może być korzystny w leczeniu nadpobudliwości, impulsywności i nieuwagi u niektórych dzieci oraz młodzieży ze spektrum autyzmu. Istnieje ryzyko wystąpienia znaczących skutków ubocznych.
Neuroleptyki (ogółem)	bmo [!]	Grupa leków mocno zróżnicowana, ale istnieją mocne dowody, że niektóre atypowe neuroleptyki są pomocne przy niektórych problemach. Mało jest badań na różnych neuroleptykach. Leczenie wiąże się z ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych.
Arypiprazol	✔✔✔ [!]	Dowody o dobrej jakości sugerują, że lek może być korzystny przy agresji, zachowaniach autoagresywnych i nagłych zmianach nastroju u niektórych dzieci i młodzieży. Terapia może wiązać się z wystąpieniem znaczących skutków ubocznych.
Olanzapina	✔ [!]	Bardzo ograniczone dowody (terapia krótkoterminowa) sugerują efektywność przy nadpobudliwości, agresji i zachowaniach autoagresywnych. Istnieje ryzyko wystąpienia wielu skutków ubocznych (zalecane stosowanie najniższej skutecznej dawki).
Rysperydon	✔✔✔ [!]	Znaczna ilość dowodów o wysokiej i niskiej jakości na efektywność przy agresji, zachowaniach autoagresywnych i nagłych zmianach nastroju u niektórych dzieci i młodzieży. Terapia może wiązać się z wystąpieniem znaczących skutków ubocznych.
Oksytocyna	?	Dowody (o różnej jakości) wskazują, że oksytocyna może pomóc w polepszeniu kontaktu wzrokowego i umiejętności rozpoznawania emocji. Charakter tych badań nie pozwala ocenić, czy terapia dawałaby efekty poza laboratorium (w naturalnych warunkach).
Regulacja poziomu testosteronu	? [!]	Nie ma wysokiej jakości dowodów na efektywność. Terapia prowadzona na dzieciach i młodzieży może prowadzić do katastrofalnych i nieodwracalnych szkód w funkcjonowaniu seksualnym. Poza tym, terapia jest bardzo kosztowna.
Sekretyna	XXX [!]	Teoria, która uzasadnia stosowanie sekretyny przy autyzmie jest słaba i niepotwierdzona. Istnieje znaczna ilość dowodów, wskazujących na brak korzyści z terapii; niektóre wykazały działania niepożądane (np. wzrost zachowań trudnych).
Suplementy diety (ogółem)	bmo	Istnieją pewne dowody, że niektórzy autyści mogą mieć deficyty żywieniowe i problemy metaboliczne (nie wiadomo czy częściej niż inni ludzie i czy są one powiązane z objawami autyzmu). Ewentualne braki mogą wynikać z ograniczonej diety niektórych osób z autyzmem.
Dimetyloglicyna (DMG)	X	Nieliczne dowody naukowe wskazują, że DMG nie wpływa pozytywnie na funkcjonowanie społeczne i językowe (czy jakiekolwiek inne) dzieci lub dorosłych z autyzmem.
Kwasy omega-3	?	Wyniki niewielu badań (o różnej jakości) dają niejednoznaczny obraz: niektóre wskazują na polepszenie komunikacji i interakcji społecznych oraz zmniejszenie nadpobudliwości, inne – nie wykazują żadnego efektu.
Multiwitaminy, minerały	?	Niska jakość badań, nie pozwala na ocenę, czy suplementacja w wypadku autystów daje jakieś dodatkowe efekty, w porównaniu do osób bez autyzmu.
Witamina B6 i magnez	?	Nie jest jasne, czy większość autystów ma niedobory wit. B6 i czy są one związane z objawami autyzmu. Niska jakość badań nad wykorzystaniem suplementacji nie pozwala na wyciągnięcie wniosków na temat jej efektywności.
Tlenowa terapia hiperbaryczna	XX	Są pewne dowody, że niektórzy autyści mogą mieć problemy fizjologiczne (choć nie wiadomo czy są związane z objawami autyzmu). Badania o wysokiej jakości nie potwierdzają korzystnego wpływu terapii.
Dowody naukowe wskazujące na efektywność (✔ – ograniczone; ✔✔ – mocne; ✔✔✔ – bardzo mocne) Dowody naukowe wskazujące na brak efektywności (X – ograniczone; XX – mocne; XXX – bardzo mocne) ? – niewystarczająca ilość dowodów naukowych lub niejednoznaczne wyniki badań 0 – brak jakichkolwiek dowodów naukowych pozwalających na ocenę bmo – brak możliwości oceny [!] – metoda potencjalnie niebezpieczna