Xendive, Boborás

Xendive
	Igrexa de Xendive.
Concello	Boborás
Provincia	Ourense
Coordenadas	42°28′25″N 8°10′14″O / 42.4736, -8.1705
Poboación	86 hab. (2023)
Entidades de poboación	5
	[ editar datos en Wikidata ]

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Xendive.

San Mamede de Xendive é unha parroquia do concello de Boborás na comarca do Carballiño, na provincia de Ourense. Sitúase na confluencia do río de Froufe e o río Viñao. Segundo o INE en 2023 tiña 86 habitantes (41 homes e 45 mulleres), 55 menos que en 2011 e 117 menos que en 2001 cando contaba con 203 veciños^[2], polo que veu reducida a súa poboación case un 60% en dúas décadas.

A parroquia está conformada por catro núcleos de poboación: Meixe, Nogueira, Pereiras, Porto Pereiras e Xendive, atopándose neste último a igrexa de San Mamede, a única da parroquia.

Xeografía

Localización

Atópase a 8,5 km do Carballiño, vila principal da comarca, e a 30 km da capital provincial. Pola parroquia pasa a estrada N-541 que une as cidades de Ourense e Pontevedra. Xendive está conectada coa parroquia de Parada de Labiote, no concello do Irixo pola OU-0416.

Noroeste: Parada de Labiote e Moreiras	Norte: Parada de Labiote	Nordés: Reádigos
Oeste: Moreiras		Este: Xurenzás
Suroeste: Moreiras	Sur: Brués	Sueste: Brués e Xurenzás

Relevo

Xendive sitúase no val do Viñao. Os lugares de Pereiras, Porto Pereiras e Xendive están a unha altitude media de 400 metros xunto ao curso fluvial no centro do val. Meixe e Nogueira atópanse a 450 e 500 metros respectivamente na faldra do monte de Coto Molín.

Hidrografía

O principal río é o río Viñao, afluente do río Avia, que discorre de norte a sur deixando as poboacións da parroquia á súa marxe dereita. Tamén pasan polo lugar outros cursos menores que aportan as súas augas ao Viñao, sendo o de maior caudal o regato que ven da parroquia de Froufre, no Irixo, da que recibe o seu nome. Sobre o regato de Froufe sitúase unha ponte de pedra construída a finais século XVIII. ^[3]

Historia

Os primeiros indicios de ocupación humana da zona remóntanse ao 4000 a.C, época na que se datou a necrópole tumularia de Meixe, escavada a principios do século XX. Neste xacemento arqueolóxico, conformado por tres mámoas, atopáronse restos cerámicos, sendo un deles o vaso de bordo horizontal de Xendive que se atopa no Museo Arqueolóxico Provincial de Ourense.

Nun pergamiño do ano 1249 conservado no arquivo da catedral de Ourense cítase a igrexa de Xendive. O lugar menciónase tamén nunha acta notarial do ano 1484, na que Diego Peres Sarmento cede a favor de Lopo Sanches de Ulloa as freguesías de San Martiño de Cameixa, San Fins de Brués e San Mamede de Xendive.^[4] A ponte actual que cruza o regato de Froufe conectando o lugar de Pereiras co resto da parroquia foi construída no ano 1790 substituíndo unha ponte de madeira que cumpría esta función. O mestre canteiro asignado foi Joseph Monteagudo e o custo da obra foi asumido na súa totalidade polo párroco da igrexa. No século XXI a ponte mantense sen maior modificación que a substitución dos peitorís de pedra orixinais por uns metálicos que permiten un maior ancho para facilitar o tráfico.^[5]^[3]

A igrexa parroquial tivo diversas modificacións, a última delas no ano 1819 a mans do mestre de arquitectura José Nieto. ^[6] Xendive aparece descrita no Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar de Pascual Madoz, publicado no ano 1847. A parroquia estaba conformada por 120 casas e contaba cunha escola que operaba un veciño para os máis cativos. O principal motor económico era a agricultura e existían catro muíños, un batán e teares. Na súa obra, Madoz estima a poboación da parroquia en 450 persoas.^[7] No 1896 o Diccionario enciclopédico hispano-americano de literatura, ciencias y artes indica que ten 465 habitantes.^[8]

Poboación

Nas últimas décadas Xendive está a sufrir un proceso de despoboación a causa dos baixos nacementos e á migración, maiormente cara ás principais cidades galegas.

Gráfica de evolución demográfica de Xendive, Boborás entre 2000 e 2023

Poboación censada (2000-2021) (INE).^[9]

Cultura

As festas de Xendive teñen lugar o sábado máis próximo ao 7 de agosto en honra da Virxe de San Mamede.

Galería de imaxes

Vista lateral da igrexa de San Mamede de Xendive.
Baldaquino da igrexa de San Mamede de Xendive.
Campo de fútbol.
Parede en Xendive.

Lugares e parroquias

Lugares de Xendive

Lugares da parroquia de Xendive no concello ourensán de Boborás
Meixe \| Nogueira \| Pereiras \| Porto Pereiras \| Xendive

Parroquias de Boborás

Galicia \| Provincia de Ourense \| Parroquias de Boborás
Albarellos (San Miguel) \| Astureses (San Xulián) \| Brués (San Fiz) \| Cameixa (San Martiño) \| Cardelle (San Silvestre) \| Feás (Santo Antón) \| Laxas (San Xoán) \| Moldes (San Mamede) \| Moreiras (Santa Mariña) \| Pazos de Arenteiro (San Salvador) \| O Regueiro (San Pedro) \| Xendive (San Mamede) \| Xurenzás (San Pedro) \| Xuvencos (Santa María)

Notas

↑ ^1,0 ^1,1 Decreto 332/1996, do 26 de xullo, polo que se aproba o nomenclátor correspondente ás entidades de poboación da Provincia de Orense.
↑ "Instituto Nacional de Estadística. (Spanish Statistical Institute)". www.ine.es. Consultado o 2022-08-04.
↑ ^3,0 ^3,1 Fernández González, Frutos (2008). "A Ponte de Porto Pereiras". Argentarium. Anexo V: 37–43.
↑ Couselo, Jesús Ferro (1996). A vida e a fala dos devanceiros: escolma de documentos en Galego: dos séculos XIII ao XVI. Editorial Galaxia. ISBN 978-84-8288-051-8.
↑ "Porto Pereiras - Páxina persoal de Frutos Fernández". sites.google.com. Arquivado dende o orixinal o 04 de agosto de 2022. Consultado o 2022-08-04.
↑ Turismo, Turgalicia/Axencia Galega de (2018-11-26). "Igrexa de San Mamede de Xendive". Turgalicia (en castelán). Consultado o 2022-08-04.
↑ Madoz, Pascual (1847). "Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar. Tomo 8 [FABA ó HABA-GUADALAJARA]" (en castelán).
↑ Diccionario enciclopedico hispano-americano de literatura, ciencias y artes (en castelán). Montaner y Simón. 1896.
↑ Estadística de la Evolución Histórica de la Población. Xendive. 2000-2021 Fuente: Instituto Nacional de Estadística

Véxase tamén

Outros artigos

Lugares de Boborás

[nomenclátor-1] 1,0 ^1,1 Decreto 332/1996, do 26 de xullo, polo que se aproba o nomenclátor correspondente ás entidades de poboación da Provincia de Orense.

[2] "Instituto Nacional de Estadística. (Spanish Statistical Institute)". www.ine.es. Consultado o 2022-08-04.

[:0-3] 3,0 ^3,1 Fernández González, Frutos (2008). "A Ponte de Porto Pereiras". Argentarium. Anexo V: 37–43.

[4] Couselo, Jesús Ferro (1996). A vida e a fala dos devanceiros: escolma de documentos en Galego: dos séculos XIII ao XVI. Editorial Galaxia. ISBN 978-84-8288-051-8.

[5] "Porto Pereiras - Páxina persoal de Frutos Fernández". sites.google.com. Arquivado dende o orixinal o 04 de agosto de 2022. Consultado o 2022-08-04.

[6] Turismo, Turgalicia/Axencia Galega de (2018-11-26). "Igrexa de San Mamede de Xendive". Turgalicia (en castelán). Consultado o 2022-08-04.

[7] Madoz, Pascual (1847). "Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar. Tomo 8 [FABA ó HABA-GUADALAJARA]" (en castelán).

[8] Diccionario enciclopedico hispano-americano de literatura, ciencias y artes (en castelán). Montaner y Simón. 1896.

[9] Estadística de la Evolución Histórica de la Población. Xendive. 2000-2021 Fuente: Instituto Nacional de Estadística

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]