Cmentarz wojenny nr 270 – Bielcza

Cmentarz wojenny nr 270
Bielcza

Państwo	Polska
Miejscowość	Bielcza
Typ cmentarza	wojenny
Stan cmentarza	nieczynny
Liczba pochówków	51
Data otwarcia	1915
Architekt	Robert Motka
Położenie na mapie gminy Borzęcin Cmentarz wojenny nr 270 Bielcza
Położenie na mapie Polski Cmentarz wojenny nr 270 Bielcza
Położenie na mapie województwa małopolskiego Cmentarz wojenny nr 270 Bielcza
Położenie na mapie powiatu brzeskiego Cmentarz wojenny nr 270 Bielcza
50°01′49,7″N 20°43′48,4″E

Cmentarz wojenny nr 270 – Bielcza – cmentarz z I wojny światowej znajdujący się we wsi Bielcza w województwie małopolskim, w powiecie brzeskim, w gminie Borzęcin. Jest jednym z 400 zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych zbudowanych przez Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie. W VIII okręgu brzeskim cmentarzy tych jest 52.

Historia

Pochowano tutaj żołnierzy armii austriackiej, niemieckiej i rosyjskiej, którzy zginęli w walkach na okolicznych terenach w dniach 13 marca-6 maja 1915. Po zwycięstwie połączonych sił austriackich i niemieckich w bitwie pod Krakowem i bitwie pod Limanową wojska rosyjskie wycofały się na wschód, broniąc linii kolejowej Przemyśl – Bochnia. Przez Bielczę dwukrotnie przetoczył się front wojenny, a na okolicznych polach znajdowały się okopy i transzeje. W Bielczy armia niemiecka zlokalizowała szpital wojenny 82 królewsko-pruskiej Dywizji Rezerwy nr 47. Miał on 3 oddziały; jeden znajdował się w długim baraku na podwórzu Franciszka Wróbla, drugi podobny na podwórku Jana Wróbla, a trzeci, zakaźny przy drodze prowadzącej na Szujec. Żołnierzy zmarłych w tych szpitalach pochowano na cmentarzu parafialnym w Bielczy w specjalnie wydzielonej kwaterze. Ogółem na cmentarzu pochowano:

• 10 żołnierzy armii austriackiej z 68 pułku piechoty, 4 pułku strzelców tyrolskich, 8 pułku haubic polowych i 47 oddziału sanitarnego
• 35 żołnierzy armii niemieckiej z 217, 219 i 220 pruskiego rezerwowego batalionu piechoty, 47 rezerwowego batalionu saperów
• 6 żołnierzy armii rosyjskiej z 17 i 165 pułku piechoty

Zidentyfikowano 37 żołnierzy, głównie z armii niemieckiej. W szpitalu w Bielczy zmarł też generał rosyjski, jednak z nieznanych powodów nie został pochowany na cmentarzu wojennym, lecz po wschodniej stronie ogrodzenia kościoła. Później jego zwłoki ekshumowano i wywieziono do Rosji.

Pomnik

Stela żołnierzy austriackich

Bramki wejściowe do cmentarza

Opis cmentarza

Cmentarz znajduje się na cmentarzu parafialnym w Bielczy przy drodze z Bielczy na Waryś. Znajduje się w przedniej części tego cmentarza, zaraz za jego bramą wejściową. Ma kształt trapezu i ogrodzony jest żelaznymi rurami na betonowych słupkach zwieńczonych niewielkimi krzyżami maltańskimi. Głównym elementem dekoracyjnym jest stojący na środku, murowany z kamienia łupanego pomnik z żeliwnym krzyżem austriackim i datą 1914 i tablicą inskrypcyjną z napisem „Grób bohaterów 1915”. Brama wejściowa składa się z dwóch niskich żeliwnych furtek, pomiędzy którymi stoi na cokole duży betonowy krzyż z zamontowanym na nim austriackim krzyżem żeliwnym. Nagrobki żołnierzy znajdują się w trzech rzędach i mają niskie betonowe stele z żeliwnymi krzyżami trzech rodzajów: dwa rodzaje krzyży łacińskich (na grobach żołnierzy austriackich i niemieckich) i krzyże lotaryńskie (na grobach żołnierzy rosyjskich). Oprócz tego na betonowych stelach znajdują się metalowe, oryginalne tabliczki z nazwiskami pochowanych żołnierzy.

Losy cmentarza

W okresie Polski międzywojennej cmentarz jako nowy był jeszcze w dobrym stanie. Po II wojnie ranga cmentarza dla ówczesnych władz zmalała, przybyły bowiem nowe, świeższe cmentarze i dramatyczne historie nowej wojny. Dla komunistycznych władz niewygodne było pielęgnowanie historii wojny, która przyniosła Polsce niepodległość od zaborców (w tym rosyjskich). Młodzież szkolna uporządkowywała cmentarz przed dniem Wszystkich Świętych i zapalała znicze, jednak cmentarz ulegał w naturalny sposób niszczeniu przez czynniki pogody i roślinność. Napisy na tabliczkach wypłowiały, niektóre stały się nieczytelne, niektóre krzyże na nagrobkach uległy odłamaniu. Dopiero od lat 80. zaczęto bardziej dbać o cmentarze z I wojny światowej. Cmentarz odnowiono, m.in. naprawiono ogrodzenie (obecnie część słupków ogrodzenia jest oryginalna, część nowa), wstawiono nowe rury żelazne.

20 listopada 2020 roku zakończono prace związane z kolejną renowacją cmentarza.

Jest rozbieżność dat; na niektórych tabliczkach i krzyżach są daty 1914, na innych 1915, mimo że jak podaje Roman Frodyma, wszyscy pochowani tutaj żołnierze zginęli w 1915 r.

Bibliografia

• Kazimierz Pilch: Bielcza. Wieś galicyjska. Brzesko: Brzeska Oficyna wydawnicza, 2007. Brak numerów stron w książce
• Roman Frodyma: Galicyjskie cmentarze wojenne. Tom III. Bochnia-Limanowa-Brzesko. Rewasz, 1998. ISBN 83-85557-52-0. Brak numerów stron w książce
• Jerzy J.P. Drogomir: Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918). Tom 2. Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 2002. ISBN 83-85988-57-2. Brak numerów stron w książce
• Zachodniogalicyjskie cmentrze wojenne. [dostęp 2011-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].