Członkowie Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych
Członkowie Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych – w skład Rady Bezpieczeństwa ONZ wchodzi obecnie 15 członków, w tym 5 stałych oraz 10 niestałych. Członkowie niestali wybierani są na okres 2 lat, co roku skład połowy z nich jest odnawiany. W celu zapewnienia geograficznej reprezentatywności, określona liczba miejsc jest zarezerwowana dla każdej z pięciu nieoficjalnych regionalnych grup państw członkowskich ONZ. W latach 1946–1965 Rada Bezpieczeństwa liczyła 11 członków (5 stałych i 6 niestałych).
Do pięciu stałych członków Rady Bezpieczeństwa należą: Chińska Republika Ludowa (ChRL), Francja, Rosja, Stany Zjednoczone i Wielka Brytania[1]. W latach 1946–1971 miejsce Chin zajmowała Republika Chińska, jednakże po tym czasie utraciła członkostwo w ONZ na rzecz ChRL. W latach 1946–1991 stałym członkiem był ZSRR, którego sukcesorem została Rosja.
Mandat niestałych członków Rady Bezpieczeństwa najdłużej pełniły: Japonia (22 lat), Brazylia (20 lat) i Argentyna (18 lat). Polska była członkiem RB sześć razy, zasiadając w niej w sumie przez dziesięć lat, ostatni raz w latach 2018–2019.
Skład Rady Bezpieczeństwa ONZ
[edytuj | edytuj kod]Okres 1946–1965
[edytuj | edytuj kod]W latach 1946–1965 Rada Bezpieczeństwa składała się z 11 członków (5 stałych i 6 niestałych). Niestali członkowie wybierani byli według klucza geograficznego. Każda z pięciu istniejących nieoficjalnych grup regionalnych miała zagwarantowaną określoną liczbę miejsc w RB:
- Ameryka Łacińska – 2 miejsca
- Wspólnota Narodów – 1 miejsce
- Europa Zachodnia – 1 miejsce
- Europa Wschodnia – 1 miejsce
- Bliski Wschód – 1 miejsce
W późniejszym okresie do powyższych ustaleń wprowadzono pewne modyfikacje i dopuszczono do kilku wyjątków. Od 1956 w skład Grupy Europy Wschodniej wchodziły również państwa azjatyckie. W 1961 Liberia zajęła miejsce przeznaczone dla Grupy Europy Zachodniej, w latach 1963–1964 Maroko zajmowało miejsce zarezerwowane dla Bliskiego Wschodu, a w latach 1964–1965 Wybrzeże Kości Słoniowej miejsce dla Wspólnoty Narodów.
Okres od 1966
[edytuj | edytuj kod]Przemiany polityczne, jakie zaszłe na przestrzeni pierwszych 20 lat istnienia ONZ, w tym dekolonizacja w Azji i Afryce, doprowadziły do zwiększenia liczby członków organizacji i wymusiły zmianę struktury Rady Bezpieczeństwa oraz zasad podziału miejsc dla poszczególnych regionów świata. Jesienią 1965 wybory do RB odbyły się już według nowych zasad. Do trzech niestałych członków, którzy w 1966 mieli rozpocząć drugi rok swojej kadencji, wybrano siedmiu nowych, w tym dwóch na okres roku dla zachowania zasad rotacji.
W celu zapewnienia równomiernego uczestnictwa każdej z części świata w pracach Rady Bezpieczeństwa, jej 10 niestałych członków jest wybieranych w oparciu o zasadę geograficznej reprezentatywności. W tym celu państwa członkowskie ONZ są podzielone na 5 nieoficjalnych grup regionalnych, którym przypada określona liczba miejsc[2]:
- Grupa Afrykańska (African Group) – 3 miejsca
- Grupa Azji i Pacyfiku (Asia-Pacific Group) – 2 miejsca
- Grupa Ameryki Łacińskiej i Karaibów (Group of Latin American and Caribbean Countries – GRULAC) – 2 miejsca
- Grupa Europy Zachodniej i Innych (Western European and Others Group – WEOG) – 2 miejsca (przynajmniej jedno z nich musi zajmować państwo z Europy Zachodniej)
- Grupa Europy Wschodniej (Eastern European Group – EEG) – 1 miejsce
Dodatkowo, od 1968 jedno z niestałych miejsc w RB musi zajmować państwo arabskie, wybierane naprzemiennie z grupy afrykańskiej i azjatyckiej.
Podział niestałych miejsc pomiędzy grupy regionalne ONZ z uwzględnieniem czasu elekcji:
Grupa regionalna | Lata nieparzyste | Lata parzyste |
Grupa Afrykańska | 1 miejsce | 2 miejsca |
Grupa Azjatycka | 1 miejsce | 1 miejsce |
Grupa Ameryki Łacińskiej i Karaibów | 1 miejsce | 1 miejsce |
Grupa Europy Zachodniej i Inne Grupy | 2 miejsca | brak |
Grupa Europy Wschodniej | brak | 1 miejsce |
Obecni członkowie
[edytuj | edytuj kod]Rada Bezpieczeństwa od 1966 składa się z 15 członków: 5 stałych oraz 10 niestałych. Niestali członkowie RB są wybierani przez Zgromadzenie Ogólne większością 2/3 głosów. Nowo wybrani członkowie obejmują mandat 1 stycznia kolejnego roku i pełnią go przez 2 lata. Co roku odnawiana jest połowa składu niestałych członków. Możliwy jest powtórny wybór do RB, jednak dopuszczalna jest tylko jedna kadencja z rzędu.
Stali członkowie[1]
Niestali członkowie
- Albania (od 2022)
- Brazylia (od 2022)
- Gabon (od 2022)
- Ghana (od 2022)
- Zjednoczone Emiraty Arabskie (od 2022)
- Ekwador (od 2023)
- Japonia (od 2023)
- Malta (od 2023)
- Mozambik (od 2023)
- Szwajcaria (od 2023)
Członkowie Rady Bezpieczeństwa według lat
[edytuj | edytuj kod]Lata 1946–1965
[edytuj | edytuj kod]Rok | Ameryka Łacińska | Wspólnota Narodów | Europa Wschodnia i Azja[c] |
Bliski Wschód | Europa Zachodnia | |
1946 | Brazylia | Meksyk[d] | Australia | Polska | Królestwo Egiptu[d] | Holandia[d] |
1947 | Kolumbia | Syria | Belgia | |||
1948 | Argentyna | Kanada | Ukraińska SRR | |||
1949 | Kuba | Królestwo Egiptu | Norwegia | |||
1950 | Ekwador | Indie | Jugosławia | |||
1951 | Brazylia | Turcja | Holandia | |||
1952 | Chile | Pakistan | Grecja | |||
1953 | Kolumbia | Liban | Dania | |||
1954 | Brazylia | Nowa Zelandia | Turcja | |||
1955 | Peru | Iran | Belgia | |||
1956 | Kuba | Australia | Jugosławia[e] | |||
1957 | Kolumbia | Filipiny[d] | Irak | Szwecja | ||
1958 | Panama | Kanada | Japonia | |||
1959 | Argentyna | Tunezja | Włochy | |||
1960 | Ekwador | Cejlon | Polska[e] | |||
1961 | Chile | Turcja[d] | Zjednoczona Republika Arabska | Liberia[f][e] | ||
1962 | Wenezuela | Ghana | Rumunia[e] | Irlandia[d] | ||
1963 | Brazylia | Filipiny[d] | Maroko[g] | Norwegia | ||
1964 | Boliwia | Wybrzeże Kości Słoniowej[h] | Czechosłowacja[e] | |||
1965 | Urugwaj | Malezja[d] | Jordania | Holandia |
Lata od 1966
[edytuj | edytuj kod]Członkowie Rady Bezpieczeństwa według stażu członkowskiego
[edytuj | edytuj kod]Lista państw członkowskich Rady Bezpieczeństwa ONZ według czasu trwania członkostwa, stan na 2021 włącznie.
Stali członkowie RB ONZ
Niestali członkowie RB ONZ w 2021
Byli członkowie ONZ
Staż członkowski w latach [Stan na rok?] | Państwo | Pierwsza kadencja | Ostatnia kadencja | Grupa regionalna | Uwagi |
74 | Francja | 1946 | – | Europa Zachodnia i Inne Grupy | Stały członek RB ONZ. |
74 | Rosja | 1946 | – | Europa Wschodnia | Stały członek RB ONZ, w latach 1946–1991 jako ZSRR, od 1991 jako Rosja. |
74 | Stany Zjednoczone | 1946 | – | Europa Zachodnia i Inne Grupy | Stały członek RB ONZ. |
74 | Wielka Brytania | 1946 | – | Europa Zachodnia i Inne Grupy | Stały członek RB ONZ. |
74 | ChRL | 1946 | – | Azja | Stały członek RB ONZ, w latach 1946–1971 jako Republika Chińska, od 1971 jako Chińska Republika Ludowa. |
22 | Japonia | 1958 | 2017 | Azja | |
20 | Brazylia | 1946 | 2011 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
18 | Argentyna | 1959 | 2014 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
15 | Indie | 1950 | 2022 | Azja | Niestały członek RB ONZ, koniec kadencji w grudniu 2022. |
14 | Kolumbia | 1947 | 2012 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
14 | Pakistan | 1952 | 2013 | Azja | |
13 | Włochy | 1959 | 2017 | Europa Zachodnia i Inne Grupy | |
12 | Belgia | 1947 | 2020 | Europa Zachodnia i Inne Grupy | |
12 | Kanada | 1948 | 2000 | Europa Zachodnia i Inne Grupy | |
12 | Niemcy | 1977 | 2020 | Europa Zachodnia i Inne Grupy | W tym 4 lata jako Republika Federalna Niemiec w granicach sprzed zjednoczenia Niemiec. |
11 | Polska | 1946 | 2019 | Europa Wschodnia | |
11 | Egipt | 1946 | 2017 | Afryka | W tym 2 lata jako Zjednoczona Republika Arabska. |
10 | Holandia | 1946 | 2018 | Europa Zachodnia i Inne Grupy | |
10 | Hiszpania | 1969 | 2016 | Europa Zachodnia i Inne Grupy | |
10 | Peru | 1955 | 2019 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
10 | Nigeria | 1966 | 2015 | Afryka | |
10 | Chile | 1952 | 2015 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
10 | Panama | 1958 | 2008 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
10 | Australia | 1946 | 2014 | Europa Zachodnia i Inne Grupy | |
10 | Wenezuela | 1962 | 2016 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
9 | Norwegia | 1949 | 2022 | Europa Zachodnia i Inne Grupy | Niestały członek RB ONZ, koniec kadencji w grudniu 2022. |
8 | Dania | 1953 | 2006 | Europa Zachodnia i Inne Grupy | |
8 | Meksyk | 1946 | 2022 | Ameryka Łacińska i Karaiby | Niestały członek RB ONZ, koniec kadencji w grudniu 2022. |
8 | Indonezja | 1973 | 2020 | Azja | |
8 | Senegal | 1968 | 2017 | Afryka | |
8 | Szwecja | 1957 | 2018 | Europa Zachodnia i Inne Grupy | |
8 | Ukraina | 1948 | 2017 | Europa Wschodnia | W tym 4 lata jako Ukraińska SRR. Dodatkowo, Ukraińska SRR wchodziła w skład ZSRR przez 45 lat jego obecności w RB ONZ. |
8 | Tunezja | 1980 | 2021 | Afryka | Niestały członek RB ONZ, koniec kadencji w grudniu 2021. |
7 | Nowa Zelandia | 1954 | 2016 | Europa Zachodnia i Inne Grupy | |
7 | Rumunia | 1962 | 2005 | Europa Wschodnia | |
7 | Syria | 1947 | 2003 | Azja | W tym rok (w 1961) jako członek Zjednoczonej Republiki Arabskiej. |
7 | Turcja | 1951 | 2010 | Europa Zachodnia i Inne Grupy | |
7 | Malezja | 1965 | 2016 | Azja | |
7 | Jugosławia | 1950 | 1989 | Europa Wschodnia | Poprzednik Bośni i Hercegowiny, Chorwacji, Czarnogóry, Macedonii, Serbii i Słowenii w ONZ. |
6 | Algieria | 1968 | 1989 | Afryka | |
6 | Austria | 1973 | 2010 | Europa Zachodnia i Inne Grupy | |
6 | Bułgaria | 1966 | 2003 | Europa Wschodnia | |
6 | Ekwador | 1950 | 1992 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
6 | Filipiny | 1957 | 2005 | Azja | |
6 | Gabon | 1978 | 2011 | Afryka | |
6 | Ghana | 1986 | 2007 | Afryka | |
6 | Kostaryka | 1974 | 2009 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
6 | Kuba | 1956 | 1991 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
6 | Maroko | 1963 | 2013 | Afryka | |
6 | Portugalia | 1979 | 2012 | Europa Zachodnia i Inne Grupy | |
6 | Zambia | 1969 | 1988 | Afryka | |
6 | Jordania | 1965 | 2015 | Azja | |
6 | Boliwia | 1964 | 2018 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
6 | Etiopia | 1967 | 2018 | Afryka | |
6 | Południowa Afryka | 2007 | 2020 | Afryka | |
6 | Irlandia | 1962 | 2022 | Europa Zachodnia i Inne Grupy | Niestały członek RB ONZ, koniec kadencji w grudniu 2022. |
5 | Kenia | 1973 | 2022 | Afryka | Niestały członek RB ONZ, koniec kadencji w grudniu 2022. |
5 | Uganda | 1966 | 2010 | Afryka | |
4 | Bangladesz | 1979 | 2001 | Azja | |
4 | Benin | 1976 | 2005 | Afryka | |
4 | Burkina Faso | 1984 | 2009 | Afryka | Przez pierwszych 7 miesięcy jej członkostwa w 1984 pod nazwą Górna Wolta. |
4 | Finlandia | 1969 | 1990 | Europa Zachodnia i Inne Grupy | |
4 | Grecja | 1952 | 2006 | Europa Zachodnia i Inne Grupy | |
4 | Gujana | 1975 | 1983 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
4 | Gwinea | 1972 | 2003 | Afryka | |
4 | Irak | 1957 | 1975 | Azja | |
4 | Jamajka | 1979 | 2001 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
4 | Kamerun | 1974 | 2003 | Afryka | |
4 | Kongo | 1986 | 2007 | Afryka | |
4 | Liban | 1953 | 2011 | Azja | |
4 | Libia | 1976 | 2009 | Afryka | |
4 | Mali | 1966 | 2001 | Afryka | |
4 | Mauretania | 1974 | 1978 | Afryka | |
4 | Nepal | 1969 | 1989 | Azja | |
4 | Nikaragua | 1970 | 1984 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
4 | Tanzania | 1975 | 2006 | Afryka | |
4 | Togo | 1982 | 2013 | Afryka | |
4 | Węgry | 1968 | 1993 | Europa Wschodnia | |
4 | Wybrzeże Kości Słoniowej | 1964 | 1991 | Afryka | |
4 | Zair | 1982 | 1991 | Afryka | Od 1997 pod nazwą Demokratyczna Republika Konga. |
4 | Zimbabwe | 1983 | 1992 | Afryka | |
4 | Korea Południowa | 1996 | 2014 | Azja | |
4 | Rwanda | 1994 | 2014 | Afryka | |
4 | Urugwaj | 1965 | 2017 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
4 | Kuwejt | 1978 | 2019 | Azja | |
4 | Niger | 1980 | 2021 | Afryka | Niestały członek RB ONZ, koniec kadencji w grudniu 2021. |
4 | Wietnam | 2008 | 2021 | Azja | Niestały członek RB ONZ, koniec kadencji w grudniu 2021. |
3 | Czechosłowacja | 1964 | 1979 | Europa Wschodnia | Poprzednik Czech i Słowacji w ONZ. |
2 | Angola | 2003 | 2004 | Afryka | |
2 | Azerbejdżan | 2012 | 2013 | Europa Wschodnia | Azerbejdżańska SRR wchodziła w skład ZSRR w czasie jego obecności RB ONZ. |
2 | Bahrajn | 1998 | 1999 | Azja | |
2 | Białoruś | 1974 | 1975 | Europa Wschodnia | Do 1991 jako Białoruska SRR. |
2 | Bośnia i Hercegowina | 2010 | 2011 | Europa Wschodnia | SR Bośni i Hercegowiny wchodziła w skład Jugosławii w czasie jej 7-letniej obecności w RB ONZ. |
2 | Botswana | 1995 | 1996 | Afryka | |
2 | Burundi | 1970 | 1971 | Afryka | |
2 | Cejlon | 1960 | 1961 | Azja | Od 1972 pod nazwą Sri Lanka. |
2 | Chorwacja | 2008 | 2009 | Europa Wschodnia | SR Chorwacji wchodziła w skład Jugosławii w czasie jej 7-letniej obecności w RB ONZ. |
2 | Czad | 2014 | 2015 | Afryka | |
2 | Czechy | 1994 | 1995 | Europa Wschodnia | Czechy były częścią Czechosłowacji przez 3 lata jej członkostwa w RB ONZ. |
2 | Dominikana | 2019 | 2020 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
2 | Dżibuti | 1993 | 1994 | Afryka | |
2 | Gambia | 1998 | 1999 | Afryka | |
2 | Gwatemala | 2012 | 2013 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
2 | Gwinea Bissau | 1996 | 1997 | Afryka | |
2 | Gwinea Równikowa | 2018 | 2019 | Afryka | |
2 | Honduras | 1995 | 1996 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
2 | Iran | 1955 | 1956 | Azja | |
2 | Jemen | 1990 | 1991 | Azja | Wybrany do RB ONZ jako Jemen Południowy. Po 5 miesiącach członkostwa w 1990 połączył się z Jemenem Północnym, tworząc zjednoczony Jemen. |
2 | Katar | 2006 | 2007 | Azja | |
2 | Litwa | 2014 | 2015 | Europa Wschodnia | |
2 | Luksemburg | 2013 | 2014 | Europa Zachodnia i Inne Grupy | |
2 | Madagaskar | 1985 | 1986 | Afryka | |
2 | Malta | 1983 | 1984 | Europa Zachodnia i Inne Grupy | |
2 | Mauritius | 2001 | 2002 | Afryka | |
2 | Kazachstan | 2017 | 2018 | Azja | |
2 | Namibia | 1999 | 2000 | Afryka | |
2 | Oman | 1994 | 1995 | Azja | |
2 | Paragwaj | 1968 | 1969 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
2 | Republika Zielonego Przylądka | 1992 | 1993 | Afryka | |
2 | Sierra Leone | 1970 | 1971 | Afryka | |
2 | Singapur | 2001 | 2002 | Azja | Singapur był częścią Malezji przez kilka miesięcy w czasie jej członkostwa w RB ONZ w 1965. |
2 | Estonia | 2020 | 2021 | Europa Wschodnia | Niestały członek RB ONZ, koniec kadencji w grudniu 2021. |
2 | Słowacja | 2006 | 2007 | Europa Wschodnia | Słowacja wchodziła w skład Czechosłowacji w czasie jej 3-letniego członkostwa w RB ONZ. |
2 | Słowenia | 1998 | 1998 | Europa Wschodnia | SR Słowenii była częścią Jugosławii w czasie jej 7-letniego członkostwa w RB ONZ. |
2 | Somalia | 1971 | 1972 | Afryka | |
2 | Sudan | 1972 | 1973 | Afryka | |
2 | Tajlandia | 1985 | 1986 | Azja | |
2 | Saint Vincent i Grenadyny | 2020 | 2021 | Ameryka Łacińska i Karaiby | Niestały członek RB ONZ, koniec kadencji w grudniu 2021. |
2 | Trynidad i Tobago | 1985 | 1986 | Ameryka Łacińska i Karaiby | |
2 | Wybrzeże Kości Słoniowej | 2018 | 2019 | Afryka | |
2 | Zjednoczone Emiraty Arabskie | 1986 | 1987 | Azja | |
2 | NRD | 1980 | 1981 | Europa Wschodnia | W 1990 włączona do RFN, która od tego czasu zasiadała w RB ONZ przez 4 lata. |
2 | Zjednoczona Republika Arabska | 1961 | 1962 | Afryka | Były członek ONZ, powstały z połączenia się na pewien czas w jeden organizm państwowy Egiptu i Syrii. |
1 | Liberia | 1961 | 1961 | Afryka |
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Miejsce zajmowane do 1971 przez Republikę Chińską.
- ↑ Do 1991 jako Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich.
- ↑ W skład Grupy Europy Wschodniej od 1956 wchodziły również państwa azjatyckie.
- ↑ a b c d e f g h i j Państwo wybrane tylko na rok.
- ↑ a b c d e Rezygnacja z mandatu w Radzie Bezpieczeństwa ONZ.
- ↑ Liberia w 1961 zajęła miejsce Grupy Europy Zachodniej.
- ↑ Maroko w latach 1963–1964 zajmowało miejsce przeznaczone dla Bliskiego Wschodu.
- ↑ Wybrzeże Kości Słoniowej w latach 1964–1965 zajmowało miejsce przeznaczone dla Wspólnoty Narodów.
- ↑ W czasie wyboru i do sierpnia 1984 pod nazwą Górna Wolta.
- ↑ W 1989 wybrany został Jemen Południowy. W maju 1990 połączył się z Jemenem Północnym, tworząc zjednoczony Jemen.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Members / Current Members [online], United Nations Security Council [dostęp 2023-06-24] (ang.).
- ↑ Rezolucja nr 1991 (XVIII) zawierająca poprawki do Karty Narodów Zjednoczonych i dotycząca sprawy właściwego przedstawicielstwa w Radzie Bezpieczeństwa i w Radzie Gospodarczej i Społecznej, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 17 grudnia 1963 r. (Dz. U. z 1966 r. Nr 7, poz. 41).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- The Green Papers Worldwide – The United Nations Security Council (ang.)
- List of countries elected members of the Security Council (archiwum 2012), UN Security Council, 2012 (ang.)
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona Rady Bezpieczeństwa ONZ [online], United Nations Security Council [dostęp 2023-06-24] .