Ekainaren 20

Ekainaren 20a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta hirurogeita hamaikagarren eguna da, 172garrena bisurteetan. 194 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Léon Bonnat Jaiotza: Baiona, 1833 Heriotza: Monchy-Saint-Éloi, 1922ko irailaren 8a Patxi Xabier Lezama Perier Jaiotza: Zalla, 1967 Joseba del Olmo Jaiotza: Barakaldo, 1981 Lydia Zapata Jaiotza: Bilbo, 1965 Heriotza: Bilbo, 2015eko urtarrilaren 4a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Nicole Kidman Jaiotza: Honolulu, 1967 Jacques Offenbach Jaiotza: Kolonia, 1819, 1822 eta 1819 Heriotza: Paris, 1880ko urriaren 5a Salvatore Rosa Jaiotza: Napoli, 1615 eta 1615 Heriotza: Erroma, 1673ko martxoaren 15a Kurt Schwitters Jaiotza: Hannover, 1887 Heriotza: Kendal eta Ambleside, 1948ko urtarrilaren 8a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Ekainaren 20ko jaiotzak Gillian Gilks • Vikram Seth • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Miguel José Azantza Jaiotza: Agoitz, 1746ko abenduaren 20a Heriotza: Bordele, 1826 Mariano Cañardo Jaiotza: Erriberri, 1906ko otsailaren 5a Heriotza: Bartzelona, 1987 Jose Maria Kerexeta Jaiotza: Donostia, 1919ko maiatzaren 17a Heriotza: , 1989 Jean Ithurri Jaiotza: Larresoro, 1845eko urriaren 19a Heriotza: Sara, 1896 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Nikolai Rimski-Korsakov Jaiotza: Tikhvin (en) , 1844ko martxoaren 6a (juliotar egutegia) eta 1844ko martxoaren 18a Heriotza: Lyubensk (en) , 1908 Luís de Camões Jaiotza: Lisboa, 1524ko abendua eta 1525eko urtarrila Heriotza: Lisboa, 1580 Donald Sutherland Jaiotza: Saint John, 1935eko uztailaren 17a Heriotza: Miami, 2024 Gilen IV.a Erresuma Batukoa Jaiotza: Buckingham jauregia, 1765eko abuztuaren 21a Heriotza: Windsorreko gaztelua, 1837 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Ekainaren 20ko heriotzak Jules de Goncourt • Carl Friedrich Abel • Erwin Chargaff • Bernard Mannes Baruch • Benoîte Groult • Bruno Frank • Axel von Fersen the Younger • Miriam Schapiro • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Udako solstizioa. Errefuxiatuen Mundu Eguna Pilotalekuko Zina 451 - Iturri batzuen arabera, Katalauniako gudua gertatu zen, Flavius Aetiusek Atila garaituz. 1789 - Frantziako Asanblada Nazionaleko 577 diputatuk Pilotalekuko Zina (irudian) egin zuten, Frantziako Iraultza hasiz. 1877 - Alexander Graham Bellek munduko lehen telefono komertzialen sarea ipini zuen Hamiltonen, Ontario, Kanada. 1960 - Mali eta Senegalen independentzia. 2014 - Galesen galeseraren aldeko Ras yr Iaith ("Hizkuntzaren Lasterketa") lasterketa lehenbizikoz ospatu zen, Euskal Herriko euskararen aldeko Korrika lasterketan oinarritu zelarik. + Gertaera gehiago... Egutegia << Ekaina >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 2024 Aurreko eta hurrengo urteetan 2021: Igandea 2022: Astelehena 2023: Asteartea 2025: Ostirala 2026: Larunbata 2027: Igandea Izendegia Santutegia: Elia Ohrengoa, Metodio Olinpokoa, Joan Materakoa, Adalberto Magdeburgokoa Seaska egutegia: Goizeder/Goizane/Goizargi/Goizalde eta Igantzi.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1980 – ETAk Julio Santiago Exposito Pascual saltzailea hil zuen Sestaon.
• 2010 – Eusko Alkartasuna eta Ezker Abertzaleak Lortu Arte izeneko akordioa sinatu zuten Bilbon.
• 2012 – Sortu legeztatua.
• 2024 – Eusko Legebiltzarrak Imanol Pradales hautatu zuen lehendakari gehiengo osoz, EAJren eta PSE-EEren aldeko botoekin.

Mundua

• 451 – Iturri batzuen arabera, Katalauniako Zelaietako Gudua gertatu zen data: Flavius Aetiusek Atila garaitu zuen.
• 1960 – Mali eta Senegalen independentzia.
• 1969 – Georges Pompidou izendatu zuten Frantziako presidente.
• 2012 – Hosni Mubarak Egiptoko presidente ohia koman sartu zen.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 2024 - Juan Carlos Pérez musikariak Saturraran opera, "Libreak izaten irakatsi zigun belaunaldi galduari egindako omenaldia" Bilboko Arriaga antzokian aurkeztu zuen. Libretoa Kirmen Uriberena da.

Mundua

• 1894 – La Navarraise (euskaraz: Nafar emakumea), Jules Masseneten musika eta Jules Claretie eta Henri Cainen libretoa duen opera estreinatu zen Londresko Covent Gardenen.
• 1980 – The Blue Lagoon (Aintzira Urdina) filma estreinatu zen, Brooke Shields, Christopher Atkins, Leo McKern eta William Daniels aktoreek antzeztu zuten.
• 1980 – The Blues Brothers filma estreinatu zen, John Landisek zuzendu eta John Belushi eta Dan Aykroyd aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1980 – Brubaker filma estreinatu zen, Stuart Rosenbergek zuzendu eta Robert Redford, Yaphet Kotto, Jane Alexander eta Morgan Freeman aktoreek antzeztu zutelarik.
• 2014 – Galesen galeseraren aldeko Ras yr Iaith ("Hizkuntzaren Lasterketa") lasterketa lehenbizikoz ospatu zen, Euskal Herriko euskararen aldeko Korrika lasterketan oinarritu zelarik.

Zientzia eta teknologia

Mundua

• 1877 – Alexander Graham Bellek munduko lehen telefono komertzialen sarea jartzen du Hamiltonen, Ontario, Kanada.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1827 – Jose Maria Murga, el moro vizcaíno, euskal militar, esploratzaile, politiko eta idazlea (h. 1876).
• 1833 – Léon Bonnat, lapurtar margolari errealista (h. 1922).
• 1860 – Jose Antonio Ugarte, gipuzkoar frantzizkotar fraidea eta euskal idazlea (h. 1935).
• 1885 – Luis Orotz Zabaleta, Nafarroako Foru Aldundiko eta Eusko Ikaskuntzako zuzenbide-aholkularia (h. 1962).
• 1890 – Pierre Duhour, euskal idazlea (h. 1968).
• 1897 – Miguel García, euskal atleta (h. 1921).
• 1908 – Santiago Zubieta, bizkaitar futbolaria (h. 2007).
• 1910 – Enrique Larrinaga, bizkaitar futbolaria (h. 1993).
• 1922 – Étienne Camy-Peyret, zuberotar sindikalista, CGTkoa (h. 2006).
• 1932 – Augusto Borderas, euskal politikari eta medikua.
• 1933 –
  • Jon Etxabe, gipuzkoar ETAkide, apaiz eta politikari eta idazlea (h. 2023).
  • José Ramón Ibarretxe, bizkaitar futbolaria (h. 2011).
• 1936 – Gotzon Garitaonaindia, bizkaitar idazlea (h. 1970).
• 1951 – Carlos Cánovas, nafar argazkilaria, Albaceten.
• 1954 – Jose Luis Mendoza, nafar irakaslea eta politikaria.
• 1958 – Rosana Ubanell, nafar kazetari eta eleberrigilea, Miamin bizi dena.
• 1961 – Manuel Agirrezabala, Matxin II.a, gipuzkoar erremonte pilotari ohia.
• 1963 – Ales Furundarena, bizkaitar aktorea.
• 1964 – Conchi Mateo Pérez, UPNko nafar politikaria.
• 1965 – Lydia Zapata, bizkaitar arkeobotanikaria, etnobotanikan aditua (h. 2015).
• 1966 –
  • Txus Bidorreta, bizkaitar saskibaloi entrenatzailea.
  • Arantza Saez de Lafuente Calvo, bizkaitar artista.
• 1967 – Patxi Lezama, bizkaitar eskultorea.
• 1968 – Maru Solores, gipuzkoar zinegilea.
• 1972 – José Manuel Yanguas, nafar futbolari ohia.
• 1976 – Iratxe Ansa, gipuzkoar dantzaria eta koreografoa.
• 1980 – Maite Maiora, gipuzkoar mendi lasterketaria.
• 1981 – Joseba del Olmo, bizkaitar futbolaria.
• 2000 – Jon Cabo, bizkaitar futbolaria.
• 2003 – Lur Florido, bizkaitar txirrindularia.

Mundua

• 1469 – Gian Galeazzo Sforza, Milango seigarren dukea (h. 1494).
• 1566 – Sigismundo III.a Vasa, Poloniako eta Suediako erregea (h. 1632).
• 1634 – Karlos Emanuel II.a Savoiakoa, Savoiako dukea (h. 1675).
• 1737 – Tokugawa Ieharu, Tokugawa shogunerriko hamargarren shoguna (h. 1786).
• 1743 – Anna Laetitia Barbauld, ingeles olerkaria, saiogilea eta haurrentzako liburuen idazlea (h. 1825).
• 1760 – Richard Wellesley, ingeles estatu-politikaria eta Wellingtonen anaia (h. 1842).
• 1763 – Theobald Wolfe Tone, irlandar iraultzailea (h. 1798).
• 1778 –
  • Jean-Baptiste Gaye de Martignac, Frantziako lehen ministroa (h. 1832).
  • Marie-Éléonore Godefroid, frantziar margolari, erretratugile, marrazkilari, akuarelista eta pastelista (h. 1849).
• 1786 – Marceline Desbordes-Valmore, frantziar poeta (h. 1859).
• 1793 – Alexander Fredro, polonierazko antzerkigilea (h. 1876).
• 1819 – Jacques Offenbach, frantziar musikagilea (h. 1880).
• 1834 – Azalaïs d'Arbaud, okzitaniar poeta (h. 1917).
• 1861 – Frederick Gowland Hopkins, ingeles biokimikaria, 1929ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1947).
• 1873 – Ángel Ossorio, espainiar politikaria (h. 1946).
• 1887 – Kurt Schwitters, alemaniar margolaria, eskultorea eta poeta (h. 1948).
• 1891 – John A. Costello, Irlandako Errepublikako Taoiseacha (h. 1976).
• 1899 – Jean Moulin, Frantziako erresistentziako buruzagia (h. 1943).
• 1905 – Lillian Hellman, estatubatuar antzerkigile eta zinema gidoilaria (h. 1984).
• 1906 – Amada López Meneses, galiziar historialari eta ikertzailea.
• 1909 – Errol Flynn, australiar-estatubatuar aktorea, Hollywoodeko mito handienetakoa (h. 1959).
• 1910 – Josephine Johnson, estatubatuar eleberrigile, olerkari eta saiakeragilea (h. 1990).
• 1915 – Terence Young, britainiar zinema-zuzendaria (h. 1994).
• 1917 – Gerhard Meier, suitzar idazlea (h. 2008).
• 1920 –
  • Eduardo Mondlane, mozambikear politikaria, FRELIMO frentearen fundatzaile eta liderra (h. 1969).
  • Amos Tutuola, nigeriar idazlea (h. 1997).
• 1921 – Pancho Segura, ekuadortar-estatubatuar tenislaria (h. 2017).
• 1925 – Audie Murphy, estatubatuar militar eta aktorea (h. 1971).
• 1928 –
  • Gino Bramieri, italiar aktorea eta umorista (h. 1996).
  • Hamlet Gonashvili, Georgiako ahotsa, georgiar abeslaria eta irakaslea (h. 1985).
  • Martin Landau, estatubatuar aktorea (h. 2017).
  • Jean-Marie Le Pen, frantziar politikari eskuindarra.
• 1929 - Bonnie Bartlett, estatubatuar aktorea.
• 1930 – Magdalena Abakanowicz, poloniar eskultorea (h. 2017).
• 1931 – Olympia Dukakis, estatubatuar aktorea (h. 2021).
• 1933 –
  • Danny Aiello, estatubatuar aktorea (h. 2019).
  • Claire Tomalin, ingeles kazetari eta biografoa.
• 1934 –
  • Sergio Balanzino, italiar diplomazialaria (h. 2018).
  • Anne Sylvestre, frantziar abeslaria, kantautorea, eta artista.
  • Cornel Țăranu, errumaniar musika klasikoaren musikagilea eta zuzendaria (h. 2023).
• 1938 – María Luisa Aguilar, Peruko lehen astronomo profesionala (h. 2015).
• 1940 –
  • Vladimir Korenev, sobietar-errusiar zinema eta antzerki aktore eta irakaslea (h. 2021).
  • Ignacio Milam Tang, Ekuatore Gineako lehen ministro ohia.
• 1941 – Stephen Frears, ingeles zinema zuzendaria.
• 1942 – Brian Wilson, estatubatuar musikari eta abeslaria, The Beach Boys taldeko sortzaileetako bat.
• 1943 –
  • Andy Etchebarren, euskal jatorriko estatubatuar beisbol jokalaria (h. 2019).
  • Isabel Medina, kanariar poeta, narratzailea eta dramaturgoa.
  • Luis Porcar, valentziar bikoizketa aktorea.
• 1945 –
  • Hassan Abshir Farah, Somaliako lehen ministroa (h. 2020).
  • Anne Murray, kanadar abeslaria.
• 1946 –
  • Xanana Gusmão, Ekialdeko Timorko presidentea.
  • Lars Vilks, suediar artista bisuala eta ekintzailea (h. 2021).
• 1948 – Michel Morvan, frantziar hizkuntzalaria.
• 1949 – Lionel Richie, estatubatuar musikaria eta abeslaria.
• 1950 – Nuri al-Maliki, Irakeko lehen ministro ohia.
• 1951 –
  • Maria Auböck, austriar arkitekto paisajista eta irakaslea.
  • Tress MacNeille, estatubatuar aktorea, ahots-aktorea, abeslaria eta disko jartzailea.
• 1952 –
  • John Goodman, estatubatuar aktorea.
  • Rosa Novell, kataluniar aktore, antzerki-zuzendari eta eszenografoa (h. 2015).
  • Mabel Rivera, galiziar aktorea, aurkezlea, itzultzailea, film-zuzendari laguntzailea eta bikoizketa-aktorea.
  • Benny Urquidez, estatubatuar boxeolari eta borrokalaria, arte martzialetako koreografoa eta aktorea.
• 1954 –
  • José Oscar Bernardi, brasildar futbolari ohi eta entrenatzailea.
  • Ilan Ramon, israeldar borroka hegazkinlari eta astronauta, Columbia espazio anezkaren istripuan hil zen bidaideetako bat (h. 2003).
• 1958 – Draupadi Murmu, indiar politikaria eta tribu-buruzagia.
• 1961 – Javivi, espainiar aktorea.
• 1964 – Remedios Cervantes, espainiar enpresaburua, aktorea, telebistako aurkezlea eta modeloa.
• 1967 –
  • Nicole Kidman, estatubatuar-australiar aktorea.
  • Angela Melillo, italiar aktorea.
• 1968 –
  • Mateusz Morawiecki, Poloniako lehen ministroa.
  • Robert Rodriguez, estatubatuar zinema zuzendari, ekoizle eta gidoigilea.
• 1969 – Alexander Schallenberg, Austriako kantzilerra.
• 1973 – John Snorri Sigurjónsson, islandiar alpinista (h. 2021).
• 1974 – María Jesús Rosa Reina, espainiar boxeolaria (h. 2018).
• 1977 - Power Paola, ekuadortar karikaturagilea eta komikigilea.
• 1978 –
  • Julie Fowlis, eskoziar folk abeslaria eta musikaria, nagusiki Eskoziako gaeleraz abesten duena.
  • Frank Lampard, ingeles futbolaria.
• 1979 – Masashi Motoyama, japoniar futbolaria.
• 1980 – Vicente Ballester, espainiar txirrindularia.
• 1982 - Sonia Megias, espainiar musikagile, artista, abesbatza-zuzendaria, musikari eta hezitzailea.
• 1985 - Caroline Polachek, estatubatuar abeslaria, konpositorea eta ekoizlea.
• 1990 – Laura Hermo, galiziar traineru-estropadetako patroia.
• 1996 – Chatrice White, estatubatuar saskibaloi jokalaria.
• 2000 - Mischa Bredewold, herbeherear txirrindularia.
• 2002 – Maju de Araújo, brasildar modelo, Interneteko ospetsu eta Downen sindromea duten pertsonen eskubideen aldeko ekintzailea.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1646 – Arnaud II.a Maitie, zuberoar apaiza, Oloroeko apezpikua, Oloroe-Donamarian (j. c. 1588)
• 1826 – Miguel José Azantza, nafar militar eta jenerala, Bordelen (j. 1746).
• 1896 – Jean Ithurri, lapurtar idazlea (j. 1845).
• 1924 – Francisco Iturrino, euskal herritar jatorriko margolaria, Frantzian (j. 1864).
• 1987 – Mariano Cañardo, euskal txirrindularia, Bartzelonan (j. 1906).
• 1988 – Martin Gorostidi, euskal musikaria (j. 1913).
• 1989 – Jose Maria Kerexeta, gipuzkoar futbolaria (j. 1919).
• 2020 - Joseba Gallaga, bizkaitar palaria (j. 1928).

Mundua

• 840 – Luis Errukitsua, Mendebaldeko enperadore eta frankoen erregea (j. 778).
• 1154 – Ermengol VI.a Urgellgoa, Urgellgo kondea (j. 1096).
• 1597 – Willem Barents, holandar esploratzaile eta itsasgizona.
• 1605 – Teodoro II.a Errusiakoa, Errusiako tsarra (j. 1589).
• 1800 – Abraham Gotthelf Kästner, alemaniar matematikaria (j. 1719).
• 1820 – Manuel Belgrano, argentinar jenerala (j. 1770).
• 1836 – Emmanuel-Joseph Sieyès, frantziar elizgizon, politikari eta saiakeragilea (j. 1748).
• 1837 – Gilen IV.a Erresuma Batukoa, Erresuma Batua eta Britainiar Jabegoen erregea (j. 1765).
• 1882 – François-Auguste Biard, frantziar margolaria (j. 1799).
• 1888 – Johannes Zukertort, germano-poloniar xakelaria (j. 1842).
• 1904 – Valentí Almirall, kataluniar politikaria (j. 1841).
• 1912 – Voltairine de Cleyre, estatubatuar anarkista, sarritan lehen feminista garrantzitsuetakotzat hartua (j. 1866).
• 1913 – Otto Hesselbom, suediar paisaia margolaria (j. 1848).
• 1918 – V. Volodarski, Ukrainan jaiotako boltxebike judua (j. 1891).
• 1919 – Tivadar Csontváry Kosztka, hungariar margolaria (j. 1853).
• 1920 – Dimitri Ivanovski, errusiar biologoa, birusen aurkitzailea (j. 1864).
• 1922 – Vittorio Monti, italiar musikagilea, biolin jolea eta orkestra zuzendaria (j. 1868).
• 1933 – Clara Zetkin, alemaniar politikari sozialista, emakumeen eskubideen defendatzailea (j. 1857).
• 1936 – Pasquale del Pezzo, italiar matematikaria (j. 1859).
• 1937 – Andreu Nin, kataluniar politikaria (j. 1892).
• 1938 – Vladimir Gorev, sobietar militarra, Espainiako Gerra Zibilean aholkulari moduan aritutakoa (j. 1900).
• 1940 – Jehan Alain, frantziar konpositore eta organista (j. 1911).
• 1946 – Wan Rong, Txinako nahiz Qing dinastiako azken enperatriza (j. 1906).
• 1952 – Luigi Fagioli, italiar auto gidaria, 1 Formulako lasterketa bat irabazi duen gidaririk zaharrena (j. 1898).
• 1954 – Teresa Rosell i Capdevila, kataluniar irakasle eta esperantista (j. 1872).
• 1958 – Kurt Alder, alemaniar kimikaria, 1950eko Kimikako Nobel Saria (j. 1902).
• 1960 – André Patry, frantziar astronomoa (j. 1902).
• 1962 – Shaaban Robert, Tanzaniako idazlea, Swahili hizkuntzaz idatzi duten autore ezagunenetakoa (j. 1909).
• 1966 – Georges Lemaître, belgikar apaiz katoliko, matematikari, astronomo eta fisika irakaslea (j. 1894).
• 1974 – Susana Brunetti, argentinar aktore, vedette eta abeslaria (j. 1941).
• 1978 – Mark Robson, kanadar zinema zuzendari, ekoizle eta muntatzailea (j. 1913).
• 1983 – Margarida Lopes de Almeida, brasildar deklamatzaile, poeta eta eskultorea (j. 1896).
• 1993 – György Sárosi, hungariar futbolari eta entrenatzailea (j. 1912).
• 1995 – Emil Cioran, errumaniar jatorriko frantsesezko idazle eta filosofoa (j. 1911).
• 1996 – Walter Guevara, Boliviako presidentea (j. 1912).
• 1998 –
  • Ernst Brugger, Suitzako presidentea (j. 1914).
  • Conrad Schumann, Berlingo harresia egiten hasi eta gero Alemaniako Errepublika Demokratikotik alde egin zuen lehen desertorea (j. 1942).
• 2000 – Carlota O'Neill, espainiar idazle eta kazetari feminista (j. 1905).
• 2005 –
  • Larry Collins, estatubatuar idazle eta kazetaria (j. 1929).
  • Jack Kilby, estatubatuar ingeniari eta fisikaria, mikrotxiparen asmatzaileetako bat eta 2000ko Fisikako Nobel Saria (j. 1923).
• 2007 – Nazik al-Malaika, irakiar poeta (j. 1923).
• 2008 – Jean-Pierre Thystère Tchicaya, Kongoko Errepublikako presidentea (j. 1936).
• 2010 –
  • Roberto Rosato, italiar futbolaria (j. 1943).
  • Edith Shain, Alfred Eisenstaedten Times Squareko musuaren argazki ospetsuan agertzen den erizaina (j. 1918).
  • Harry B. Whittington, "Trilobiteen aita", britainiar paleontologoa (j. 1916).
• 2014 – Amalia Miranzo, espainiar irakaslea, politikaria eta sindikalista (j. 1939).
• 2018 – Peter Thomson, australiar golfaria (j. 1929).
• 2021 – Luis del Sol, espainiar futbolari eta entrenatzailea (j. 1935).
• 2024 –
  • Donald Sutherland, kanadar aktorea (j. 1935).
  • Margarita Voites, estoniar opera abeslaria (j. 1936).
  • Phuntsok Wangchuk, tibetar ekintzaile politikoa (j. 1973).

Jaiak eta urteurrenak

• Udako solstizioa
• Sehaska egutegiko izendegia: Goizeder/Goizane/Goizargi/Goizalde eta Igantzi.
• Errefuxiatuen Mundu Eguna

Kanpo estekak

• Datuak: Q2666
• Multimedia: 20 June / Q2666

Ekainaren 19 | Urteko egutegi | Ekainaren 21