Humphrey Bogart

Humphrey Bogart
	; (1945) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Humphrey DeForest Bogart
Jaiotza	New York, 1899ko abenduaren 25a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Lehen hizkuntza	estatubatuar ingelesa
Heriotza	Los Angeles, 1957ko urtarrilaren 14a (57 urte)
Hobiratze lekua	Forest Lawn Memorial Park
Heriotza modua	berezko heriotza: hestegorriko minbizia
Familia
Aita	Belmont DeForest Bogart
Ama	Maud Humphrey
Ezkontidea(k)	Helen Menken (1926ko maiatzaren 20a - 1927ko azaroaren 18a); Mary Philips (1928ko apirilaren 3a - 1938); Mayo Methot (1938ko abuztuaren 21a - 1945eko maiatzaren 10a); Lauren Bacall (1945 - 1957ko urtarrilaren 14a)
Seme-alabak	ikusi Stephen Humphrey Bogart; Leslie Bogart (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Phillips Academy (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	karaktere aktorea, gidoilaria, antzerki aktorea, zinema aktorea, aktorea, marinela eta Artezlea
Altuera	173 zentimetro
Lantokia(k)	Ameriketako Estatu Batuak
Enplegatzailea(k)	Warner Bros.
Jasotako sariak	ikusi Gizonezko aktore onenaren Oscar Saria (1950) : The African Queen; Izarra Hollywoodeko Ospearen pasealekuan ; World War I Victory Medal ;
Kidetza	American Legion (en)
Genero artistikoa	Westerna; Zinema beltza; film dramatikoa; thrillerra; gerra-filma
Zerbitzu militarra
Adar militarra	Ameriketako Estatu Batuetako Itsas Armada
Gradua	Seaman apprentice (en)
Parte hartutako gatazkak	Lehen Mundu Gerra
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa	Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Demokrata
	humphreybogart.com

Humphrey DeForest Bogart (New York, 1899ko abenduaren 25 – Los Angeles, Kalifornia, 1957ko urtarrilaren 14) Ameriketako Estatu Batuetako aktorea izan zen. 1999an, American Film Institute delakoak Bogart gizonezko zinema-izarrik handiena izendatu zuen^[1].

75 filmetan agertuta, mundu osoan zehar ospea eman zion pertsonaiak ezaugarri berak zituen: azkarra eta gogorra, baina batez ere, inguru ustel batean bere moral pertsonalari eusteagatik ezaguna. Nahiz eta hasiera Broadwayn eta 1920ko eta 1930eko hamarkadetako filmetan aktore ona baina B mailakoa izan, Bogarten hurrengo lorpenek zinemako mitoa bihurtu zuten.

Phillips akademian (Massachussets) egon zenean, lagun bat ezagutu zuen, William Brady, eta hark bultzatu zuen antzerki aktore izatera^[2]. Ondoren, akademiatik bota zuten jarrera txarra izateagatik, eta ondoren Estatu Batuetako Itsas Erreserbara batu zen. Urte batzuk geroago, 1920tik 1922ra bere lagun William Bradyren jabetzako antzerki konpainia bat zuzendu zuen. 1930an, Fox konpainiaren kontratu bat lortu zuen^[3].

1942an, parte hartu zuen obrarik sarituena eta ezagunena argitaratu zen, Casablanca^[4]. 1951an, gizonezko aktore onenaren Oscar saria lortu zuen, "The African queen" pelikulari esker^[5].

Biografia

Hiru neba-arreben artean zaharrena zen. Gurasoak, Belmont DeForest Bogart zirujaua (1867-1934), jatorri anglo-herbeheretarra (Bogart abizena Herbeheretako Bogaert-etik dator) eta Maud Humphrey (1868-1940) artista grafikoa (1868-1940) Parisen sortua, Whistler margolari inpresionistarekin The Delineator moda aldizkariko zuzendari grafikoarekin eta sufragista militantearekin ikasia. Ama, marrazkilari gisa, entzute handikoa zen, eta bere senarrak baino bi aldiz gehiago irabazten zuen. Bi gurasoak hotzak, urrunak eta formalak ziren Humphreyrekin eta haren bi arrebekin, nahiz eta beren erara maite zituzten. Humphreyk aitarengandik kritikarako joera, arrantzarako zaletasuna, belarekiko betiko zaletasuna eta borondate sendoko emakumeekiko erakarpena jaso zuen.

Bogartarrak Upper West Side-ko apartamentu batean bizi ziren, eta txabola bat zeukaten 55 hektareako finka batean, Canandaigua Lake ondoan, New York estatuan, non, gaztetan, Humphreyren lagun taldea antzezlanak prestatzen entretenitzen zen. «Bogie», hala deitzen zioten, eskola onetan ibili zen, eta familiak, Yale Unibertsitatean, bere aitaren mediku karrera egitea espero zuen

Humphreyren bizitza, Philips Akademiako (Massachusetts) barnetegian, William Brady laguna (William A. Brady eszena-ekoizlearen semea) ezagutu zuenean aldatu zen, eta hark bultzatu zuen eszena-aktore izatera. Beharbada horregatik, Akademian huts egiten hasi, eta arrazoi ilun samarrak zirela medio (nahiz eta denak berarentzat zehaztutako patuarekin zerikusia zuten) kanporatu egin zuten.

Filmografia

Filmen zuzendaria eta itzuli bada beste hizkuntza batera (gaztelania, frantsesa, euskara, katalana edo galiziera) beste izenburu batekin taula honetan ikus daiteke:

Urtea	Filma	Zuzendaria	Beste izenburu batzuk
1928	The Dancing Town	Edmund Lawrence
1930	Racket Busters	Lloyd Bacon	gaztelaniaz: Ambición rota frantsesez: Menaces sur la ville
1930	A Devil with Women	Irving Cummings	gaztelaniaz: El conquistador
1931	Body and Soul	Alfred Santell	gaztelaniaz: Cuerpo y alma
1931	The Bad Sister	Hobart Henley	gaztelaniaz: Mala hermana
1932	Three on a Match	Mervyn LeRoy	gaztelaniaz: Tres vidas de mujer frantsesez: Une allumette pour trois
1932	Big City Blues	Mervyn LeRoy
1932	Love Affair	Thornton Freeland	gaztelaniaz: Juventud moderna
1934	Midnight	Chester Erskine	gaztelaniaz: Llamémoslo un asesinato katalanez: Midnight (pel·lícula de 1934)
1936	China Clipper	Ray Enright	frantsesez: Courrier de Chine
1936	The Petrified Forest	Archie Mayo	gaztelaniaz: El bosque petrificado frantsesez: La Forêt pétrifiée
1936	Two Against the World	William C. McGann
1937	The Great O'Malley	William Dieterle	frantsesez: Septième District
1937	Stand-In	Tay Garnett	gaztelaniaz: Siempre Eva frantsesez: Monsieur Dood part pour Hollywood katalanez: Sempre Eva
1937	Black Legion	Archie Mayo	gaztelaniaz: La legión negra frantsesez: La Légion noire
1937	San Quentin	Lloyd Bacon	frantsesez: La Révolte
1937	Marked Woman	Lloyd Bacon	gaztelaniaz: La mujer marcada frantsesez: Femmes marquées
1938	Angels with Dirty Faces	Michael Curtiz	gaztelaniaz: Ángeles con caras sucias frantsesez: Les Anges aux figures sales
1939	The Oklahoma Kid	Lloyd Bacon	frantsesez: Terreur à l'ouest
1939	Invisible Stripes	Lloyd Bacon	gaztelaniaz: Barreras invisibles frantsesez: En surveillance spéciale
1939	The Roaring Twenties	Raoul Walsh	gaztelaniaz: Los violentos años veinte frantsesez: Les Fantastiques Années 20 katalanez: Els turbulents anys vint
1939	The Return of Doctor X	Vincent Sherman	gaztelaniaz: El regreso del Doctor X frantsesez: Le Retour du docteur X
1939	You Can't Get Away with Murder	Lewis Seiler	frantsesez: Le Châtiment
1940	They Drive by Night	Raoul Walsh	gaztelaniaz: La pasión ciega frantsesez: Une femme dangereuse katalanez: La passió cega
1940	It All Came True	Lewis Seiler	gaztelaniaz: Un ángel disfrazado frantsesez: Rendez-vous à minuit
1940	Brother Orchid	Lloyd Bacon	gaztelaniaz: El hermano orquídea frantsesez: L'Étrange Aventure
1941	High Sierra	Raoul Walsh	gaztelaniaz: El último refugio frantsesez: La Grande Évasion katalanez: L'últim refugi
1941	The Maltese Falcon	John Huston	gaztelaniaz: El halcón maltés frantsesez: Le Faucon maltais katalanez: El falcó maltès
1942	The Big Shot	Lewis Seiler	gaztelaniaz: Un gángster sin destino frantsesez: Le Caïd
1942	Across the Pacific	John Huston	gaztelaniaz: A través del Pacífico frantsesez: Griffes jaunes
1943	Thank Your Lucky Stars	David Butler	frantsesez: Remerciez votre bonne étoile
1943	Action in the North Atlantic	Lloyd Bacon	gaztelaniaz: Acción en el Atlántico Norte frantsesez: Convoi vers la Russie
1943	Sahara	Zoltan Korda	euskaraz: « Sahara (1943ko filma) »
1944	To Have and Have Not	Howard Hawks	gaztelaniaz: Tener y no tener frantsesez: Le Port de l'angoisse katalanez: Tenir-ne o no
1944	Passage to Marseille	Michael Curtiz	gaztelaniaz: Pasaje para Marsella frantsesez: Passage pour Marseille katalanez: Passatge a Marsella
1945	Conflict	Curtis Bernhardt	gaztelaniaz: Retorno al abismo frantsesez: La mort n'était pas au rendez-vous katalanez: Retorn a l'abisme
1946	The Big Sleep	Howard Hawks	frantsesez: Le Grand Sommeil katalanez: El son etern
1947	Dark Passage	Delmer Daves	gaztelaniaz: La senda tenebrosa frantsesez: Les Passagers de la nuit katalanez: Camí fosc
1947	Dead Reckoning	John Cromwell	gaztelaniaz: Callejón sin salida frantsesez: En marge de l'enquête katalanez: Carreró sense sortida
1948	The Treasure of the Sierra Madre	John Huston	gaztelaniaz: El tesoro de Sierra Madre frantsesez: Le Trésor de la Sierra Madre katalanez: El tresor de Sierra Madre
1949	Tokyo Joe	Stuart Heisler	gaztelaniaz: Secuestro
1949	Knock on Any Door	Nicholas Ray	gaztelaniaz: Llamad a cualquier puerta frantsesez: Les Ruelles du malheur katalanez: Truqueu a qualsevol porta
1950	Chain Lightning	Stuart Heisler	gaztelaniaz: Un rayo en el cielo frantsesez: Pilote du diable
1951	The African Queen	John Huston	frantsesez: L'Odyssée de l'African Queen katalanez: La reina d'Àfrica galizieraz: A raíña de África
1952	Deadline – U.S.A.	Richard Brooks	gaztelaniaz: Deadline - U.S.A. frantsesez: Bas les masques katalanez: Deadline - U.S.A.
1953	Battle Circus	Richard Brooks	frantsesez: Le Cirque infernal
1954	The Barefoot Contessa	Joseph L. Mankiewicz	gaztelaniaz: La condesa descalza frantsesez: La Comtesse aux pieds nus katalanez: La comtessa descalça galizieraz: A condesa descalza
1954	Sabrina	Billy Wilder
1955	We're No Angels	Michael Curtiz	gaztelaniaz: No somos ángeles frantsesez: La Cuisine des anges
1955	The Desperate Hours	William Wyler	gaztelaniaz: Horas desesperadas frantsesez: La Maison des otages
1955	The Left Hand of God	Edward Dmytryk	gaztelaniaz: La mano izquierda de Dios frantsesez: La Main gauche du Seigneur
1956	The Harder They Fall	Mark Robson	gaztelaniaz: Más dura será la caída frantsesez: Plus dure sera la chute katalanez: Més dura serà la caiguda
1975	Brother, Can You Spare a Dime?	Philippe Mora	gaztelaniaz: Hermano, ¿me das diez centavos? frantsesez: T'as pas 100 balles ?
1982	Dead Men Don't Wear Plaid	Carl Reiner	gaztelaniaz: Cliente muerto no paga frantsesez: Les cadavres ne portent pas de costard
2008	I.O.U.S.A.	Patrick Creadon
2011	Reagan	Eugene Jarecki
2015	Trumbo	Jay Roach	frantsesez: Dalton Trumbo galizieraz: Trumbo, a lista negra de Hollywood
1940	Virginia City	Michael Curtiz	gaztelaniaz: Oro, amor y sangre frantsesez: La Caravane héroïque euskaraz: « Virginia City (filma) » katalanez: Or, amor i sang
1942	Casablanca	Michael Curtiz
1947	The Two Mrs. Carrolls	Peter Godfrey	gaztelaniaz: Las dos señoras Carroll frantsesez: La Seconde Madame Carroll katalanez: Les dues senyores Carroll
1954	The Caine Mutiny	Edward Dmytryk	gaztelaniaz: El motín del Caine frantsesez: Ouragan sur le Caine katalanez: El motí del Caine
1950	In a Lonely Place	Nicholas Ray	gaztelaniaz: En un lugar solitario frantsesez: Le Violent
1952	Road to Bali	Hal Walker	gaztelaniaz: Camino a Bali frantsesez: En route vers Bali katalanez: Camí de Bali galizieraz: Camiño de Bali
1936	Bullets or Ballots	William Keighley	gaztelaniaz: Balas o votos frantsesez: Guerre au crime
1938	Crime School	Lewis Seiler
1937	Kid Galahad	Michael Curtiz	gaztelaniaz: Kid Galahad (película de 1937) frantsesez: Le Dernier Combat
1941	The Wagons Roll at Night	Ray Enright	frantsesez: L'Amour et la Bête
1939	King of the Underworld	Lewis Seiler	gaztelaniaz: El rey del hampa frantsesez: Hommes sans loi
1948	Key Largo	John Huston	katalanez: Cayo Largo
1930	Up the River	John Ford	gaztelaniaz: Río arriba
1938	The Amazing Dr. Clitterhouse	Anatole Litvak	gaztelaniaz: El genio del crimen frantsesez: Le Mystérieux Docteur Clitterhouse
1938	Swingtime in the Movies	Crane Wilbur
1937	Dead End	William Wyler	gaztelaniaz: Calle sin salida frantsesez: Rue sans issue katalanez: Punt mort
1951	Sirocco	Curtis Bernhardt
2004	Imaginary Witness	Daniel Anker
1938	Swing Your Lady	Ray Enright
1969	The Happy Ending	Richard Brooks	gaztelaniaz: Con los ojos cerrados katalanez: Amb els ulls tancats
1951	The Enforcer	Bretaigne Windust	gaztelaniaz: Sin conciencia frantsesez: La Femme à abattre
1936	Isle of Fury	Frank McDonald	gaztelaniaz: Tres en un edén
1963	Hollywood Without Make-Up	Rudy Behlmer
1931	A Holy Terror	Irving Cummings	gaztelaniaz: El temerario
1953	Beat the Devil	John Huston	gaztelaniaz: La burla del diablo frantsesez: Plus fort que le diable galizieraz: A burla do demo
1942	All Through the Night	Vincent Sherman	frantsesez: Échec à la Gestapo
1947	Always Together	Fred de Cordova	gaztelaniaz: Siempre juntos frantsesez: Gai, marions-nous
1939	Dark Victory	Edmund Goulding	gaztelaniaz: Amarga victoria frantsesez: Victoire sur la nuit

Erreferentziak

↑ (Ingelesez) «AFI’s 100 YEARS…100 STARS» American Film Institute (Noiz kontsultatua: 2021-02-22).
↑ (Gaztelaniaz) SensaCine.com.mx. «Humphrey Bogart» SensaCine.com.mx (Noiz kontsultatua: 2021-02-22).
↑ «Humphrey Bogart (actor): La Segunda Guerra Mundial» www.exordio.com (Noiz kontsultatua: 2021-02-22).
↑ (Gaztelaniaz) Casablanca (película). 2020-12-06 (Noiz kontsultatua: 2021-02-22).
↑ «La reina de África» catalogo.artium.eus (Noiz kontsultatua: 2021-02-22).

Kanpo estekak

Documentary 42': Humphrey Bogart... Behind the Legend

Datuak: Q16390
Multimedia: Humphrey Bogart / Q16390

Artikulu hau New Yorkeko estatuko biografia baten zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

[1] (Ingelesez) «AFI’s 100 YEARS…100 STARS» American Film Institute (Noiz kontsultatua: 2021-02-22).

[2] (Gaztelaniaz) SensaCine.com.mx. «Humphrey Bogart» SensaCine.com.mx (Noiz kontsultatua: 2021-02-22).

[3] «Humphrey Bogart (actor): La Segunda Guerra Mundial» www.exordio.com (Noiz kontsultatua: 2021-02-22).

[4] (Gaztelaniaz) Casablanca (película). 2020-12-06 (Noiz kontsultatua: 2021-02-22).

[5] «La reina de África» catalogo.artium.eus (Noiz kontsultatua: 2021-02-22).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

i e a Gizonezko aktore onenaren Oscar Saria
1928–1950	Emil Jannings (1921-28) Warner Baxter (1929-29) George Arliss (1929-30) Lionel Barrymore (1930-31) Fredric March / Wallace Beery (1931-32) Charles Laughton (1932-33) Clark Gable (1934) Victor McLaglen (1935) Paul Muni (1936) Spencer Tracy (1937) Spencer Tracy (1938) Robert Donat (1939) James Stewart (1940) Gary Cooper (1941) James Cagney (1942) Paul Lukas (1943) Bing Crosby (1944) Ray Milland (1945) Fredric March (1946) Ronald Colman (1947) Laurence Olivier (1948) Broderick Crawford (1949) José Ferrer (1950)
1951–1975	Humphrey Bogart (1951) Gary Cooper (1952) William Holden (1953) Marlon Brando (1954) Ernest Borgnine (1955) Yul Brynner (1956) Alec Guinness (1957) David Niven (1958) Charlton Heston (1959) Burt Lancaster (1960) Maximilian Schell (1961) Gregory Peck (1962) Sidney Poitier (1963) Rex Harrison (1964) Lee Marvin (1965) Paul Scofield (1966) Rod Steiger (1967) Cliff Robertson (1968) John Wayne (1969) George C. Scott¹ (1970) Gene Hackman (1971) Marlon Brando¹ (1972) Jack Lemmon (1973) Art Carney (1974) Jack Nicholson (1975)
1976–2000	Peter Finch (1976) Richard Dreyfuss (1977) Jon Voight (1978) Dustin Hoffman (1979) Robert De Niro (1980) Henry Fonda (1981) Ben Kingsley (1982) Robert Duvall (1983) F. Murray Abraham (1984) William Hurt (1985) Paul Newman (1986) Michael Douglas (1987) Dustin Hoffman (1988) Daniel Day-Lewis (1989) Jeremy Irons (1990) Anthony Hopkins (1991) Al Pacino (1992) Tom Hanks (1993) Tom Hanks (1994) Nicolas Cage (1995) Geoffrey Rush (1996) Jack Nicholson (1997) Roberto Benigni (1998) Kevin Spacey (1999) Russell Crowe (2000)
2001–egun	Denzel Washington (2001) Adrien Brody (2002) Sean Penn (2003) Jamie Foxx (2004) Philip Seymour Hoffman (2005) Forest Whitaker (2006) Daniel Day-Lewis (2007) Sean Penn (2008) Jeff Bridges (2009) Colin Firth (2010) Jean Dujardin (2011) Daniel Day-Lewis (2012) Matthew McConaughey (2013) Eddie Redmayne (2014) Leonardo DiCaprio (2015) Casey Affleck (2016) Gary Oldman (2017) Rami Malek (2018) Joaquin Phoenix (2019) Anthony Hopkins (2020-21) Will Smith (2021) Brendan Fraser (2022) Cillian Murphy (2023)
¹ sariari uko egin zion

i e a Rat Pack
Kideak	Frank Sinatra Dean Martin Sammy Davis Jr. Peter Lawford Joey Bishop Humphrey Bogart
Elkartuak	Shirley MacLaine Lauren Bacall Angie Dickinson Marilyn Monroe Judy Garland Norman Fell
Filmak	Some Came Running Ocean's 11 Sergeants 3 4 for Texas Robin and the 7 Hoods Marriage on the Rocks Texas Across the River