Przejdź do zawartości

Krzywcze

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Krzywcze
Кривче
Ilustracja
Zamek w Krzywczach
Herb
Herb
Państwo

 Ukraina

Obwód

 tarnopolski

Rejon

czortkowski

Powierzchnia

7,183 km²

Wysokość

225 m n.p.m.

Populacja (2001)
• liczba ludności


1865[1]

Nr kierunkowy

+380-3541

Kod pocztowy

48741

Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego
Mapa konturowa obwodu tarnopolskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Krzywcze”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej znajduje się punkt z opisem „Krzywcze”
Ziemia48°41′58″N 26°06′14″E/48,699444 26,103889

Krzywcze (ukr. Кривче, Krywcze) – wieś na Podolu, w rejonie czortkowskim[2] obwodu tarnopolskiego. W II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Krzywcze Górne w powiecie borszczowskim województwa tarnopolskiego.

W pobliżu znajduje się Jaskinia Kryształowa o długości 22 km udostępniona do zwiedzania oraz źródła mineralne, które wykorzystywano w lecznictwie już od XVII w.[3] Wejście do jaskini znajduje się na zboczu jaru rzeczki Cyganki. Była ona znana i powszechnie odwiedzana już w latach międzywojennych. W 1938 r. reklamowano ją w ten sposób: Jaskinie posiadają około 12 km. podziemnych chodników, z których 4 jest dostępnych zwiedzającym, oraz 8 sal, pokrytych przepięknymi kryształami gipsu, bądź w formie pęków kryształów, wykwitów śnieżnych, przeźroczystych szyb, bądź też w formie głazów i bloków o fantastycznych kształtach. Kryształy barwy białej i żółtej mienią się w świetle przepiękną skalą kolorów. Jaskinie zaliczające się do osobliwości europejskich, są całkowicie udostępnione dla publiczności i licznie zwiedzane, przewodnik oprowadza zwiedzających w ciągu trzech godzin.[4]

Bazą dla odwiedzających jaskinię było schronisko turystyczne Podolskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, urządzone w baszcie niedalekiego zamku z XVII wieku[4].

W latach 1943-1945 Niemcy i Ukraińska Policja Pomocnicza zamordowali na miejscu lub wywieźli z wioski do obozów zagłady 400 Żydów, a nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali 20 Polaków[5].

W czasie okupacji niemieckiej polska rodzina Budyńskich (Józef i Anna oraz ich córka Krystyna, po mężu Bryk) oraz ukraińska rodzina Sarabunów (Wasyl i Anastasija oraz ich syn Stepan) ukrywały tutaj Żydów, za co po wojnie Instytut Jad Waszem uhonorował ich członków tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[6][7].

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Zamek w Krzywczach. Schemat
  • zamek w Krzywczach z pierwszej połowy XVII w.
  • Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny ufundowany w 1650 roku przez Stanisława Kątskiego, który powstał w wyniku przebudowy dawnej prochowni zamkowej. Kościół ma cechy renesansowe. Nad portalem umieszczona jest tablica fundacyjna. W podziemiach znajdowały się grobowce rodziny Golejewskich. Po 1945 roku kościół służył jako magazyn, obecnie przywrócono mu funkcje kultowe.
  • cerkiew drewniana pw. Wniebowstąpienia Pańskiego z 1760 r. (przebudowana w 1927 roku)
  • cerkiew murowana pw. Opieki Bogurodzicy (Pokrowy) z 1856 r.[3]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Liczby ludności miejscowości obwodu tarnopolskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).
  2. Постанова Верховної Ради України від 17 липня 2020 року № 807-IX "Про утворення та ліквідацію районів" [online], Офіційний вебпортал парламенту України [dostęp 2023-03-12] (ukr.).
  3. a b Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman: Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu.... Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 305–306. ISBN 83-921981-6-6.
  4. a b b. aut.. Podole zaprasza turystów. „Wschód. Lwów, Stanisławów, Tarnopol”. R. III (nr 88), s. 1-2, 30 czerwca 1938. (pol.). 
  5. Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 44, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487.
  6. Bryk Krystyna (Budyńska); Father: Budyński Józef ; Mother: Budyńska Anna (Czarnecka). collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-07-12]. (ang.).
  7. Sarabun Stepan ; Mother: Anastasia ; Father: Vasily. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-07-12]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu... / zespół red. A. Strojny, K. Bzowski, A. Grossman. Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 305–306ю ISBN 83-921981-6-6.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]