Maiatzaren 27
Itxura
Maiatzaren 27a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta berrogeita zazpigarren eguna da, 148garrena bisurteetan. 218 egun falta dira urtea amaitzeko.
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1931 – Goardia Zibilak Donostiako Ategorrieta inguruan itsas langileen manifestazio baten aurka tiro egin eta zazpi langile hil zituen.
Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1521 – Ming dinastiako Jiajing enperadorea tronuratu zuten.
- 1703 – Petri I.a Errusiakoak San Petersburgo hiria sortu zuen.
- 1941 – Bigarren Mundu Gerra: Bismarck korazatua hondoratu zen, 2.100 pertsona barruan zituela.
- 2006 – 6,2 graduko lurrikara Javako uhartean, 5.000 hildakotik gora.
- 2007 –
- Venezuelako gobernuak Radio Caracas Television komunikabide kateari lizentzia kendu zion.
- Siriako Hauteskunde Presidentzialetan hautagai bakarra Bashar al-Assad izan zen. Gobernuaren aurkako siriarrak abstentzioaren alde egin zuten.
Arte eta kultura
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 2006ko Arabako Bertsolari Txapelketaren finala jokatu zen Gasteizen: Zigor Enbeita irabazlea izan zen, txapeldunordea Oihane Perea eta hirugarrena Asier Otamendi.
- 2017ko Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa taldekako txapelketa izan zen. Joseba Otaegi, Unai Mendizabal eta Haritz Mujikak osatutako Karidadeko Benta taldea izan zen garaile.
Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1954 – Johnny Guitar filma estreinatu zen, Nicholas Rayek zuzendu eta Joan Crawford, Sterling Hayden, Mercedes McCambridge eta Scott Brady aktoreek antzeztu zuten.
- 1995 – A Walk in the Clouds (Paseoa Lainoetatik) filma estreinatu zen, Alfonso Arauek zuzendu eta Keanu Reeves, Aitana Sánchez-Gijón, Giancarlo Giannini, Anthony Quinn, Angélica Aragón, Evangelina Elizondo, Freddy Rodriguez eta Debra Messing aktoreek antzeztu zuten.
Zientzia eta teknologia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kirolak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 2018ko Esku Huskako Buruz Buruko Pilota Txapelketa Nagusia: Altuna III.ak jantzi zuen txapela, Olaizola II.aren aurka 22-14 irabazi ondoren.
Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 2009 – FC Barcelona futbol-taldeak Europako Txapeldunen Liga irabazi zuen, denboraldiko hirugarren txapelketa erdietsiz Liga eta Errege Kopa irabazi eta gero.
- 2018ko Italiako Giroa: Chris Froome kenyar-britaniarra irabazle.
Jaiotzak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1807 – Manuel Mazarredo, bizkaitar militar eta politikaria (h. 1857).
- 1841 – Juana María Ruiz de Gámiz, Arabako markesa, esklabotzarekin lortutako diruaren zati bat ongintzan inbertitu zuena (h. 1913).
- 1844 – Juana Manuela Irusta, gipuzkoar bertsolaria (h. 1882).
- 1866 – Angel Zabala Ozamiz Kondaño, EAJko bizkaitar politikaria (h. 1940).
- 1895 – Gabriel Jauregi, arabar idazlea (h. 1945).
- 1905 – Pierre Ibarrondo, baxenafar euskaltzalea (h. 1970).
- 1921 – José Luis Bergaretxe, bizkaitar futbolaria (h. 2011).
- 1933 – Manfred Sommer, gipuzkoar komikigilea (h. 2007).
- 1940 – Gotzon Aulestia, bizkaitar musikagilea, organista eta abesbatza zuzendaria (h. 2003).
- 1948 – Jose Ramon Etxebarria, bizkaitar politikaria, ingeniaria, fisikan doktorea, irakaslea, euskaltzalea, idazlea eta itzultzailea.
- 1950 – Carlos Marcote, arabar margolaria.
- 1951 – Hilario Arbelaitz, gipuzkoar sukaldaria.
- 1952 – Rosa Díez, euskal herritar politikaria.
- 1954 – Héctor Perotas, bizkaitar saskibaloi jokalari ohia.
- 1955 – Kandido Uranga, euskal aktore eta bikoizketailea.
- 1957 – Iñaki Miramón, bizkaitar aktorea.
- 1960 –
- Miren Eraso Iturrioz, gipuzkoar artearen-historialari eta sustatzailea, editorea eta dokumentu-kudeaketan aditua (h. 2009).
- Carlos Merayo, bizkaitar futbolari ohia.
- 1963 – Mario Zubiaga, gipuzkoar unibertsitateko-irakasle eta politologoa.
- 1965 – Xabier Artiagoitia, bizkaitar idazlea.
- 1966 –
- Jokin Aperribay, gipuzkoar enpresaria, Real Sociedadeko presidentea.
- Eduardo Estibariz, bizkaitar futbolari ohia.
- 1967 – Laurence Ostolaza, lapurtar kazetaria.
- 1968 – Jasone Agirre, bizkaitar kazetari eta politikaria.
- 1975 – Galder Perez, bizkaitar aktore eta antzerkigilea.
- 1983 – Jorge Ballesteros, gipuzkoar kirol-tiratzaile eta Espainiako Polizia Nazionaleko poliziakidea (h. 2023).
- 1989 – Markel Anton, bizkaitar txirrindulari ohia.
- 2000 –
- Gorka Campo, bizkaitar futbolaria.
- Nadia Erostarbe, gipuzkoar surflaria.
- Aymane Jelbat, marokoar-arabar futbolaria, Casablancan.
Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1215 – Myōan Eisai, japoniar maisu budista (h. 1215).
- 1332 – Ibn Khaldun, arabiar historialaria eta filosofoa (h. 1406).
- 1623 – William Petty, ingeles zientzia-gizon eta filosofoa (h. 1687).
- 1626 – Gilen II.a Orangekoa, Nassauko konde eta Orangeko printzea (h. 1650).
- 1676 – Maria Clara Eimmart, alemaniar astronomo eta marrazkilaria (h. 1707).
- 1756 – Maximiliano I.a Josef Bavariakoa, Bavariako lehenbiziko erregea (h. 1825).
- 1774 – Francis Beaufort, irlandar hidrografo eta almirantea, Beaufort eskalaren sortzailea (h. 1857).
- 1815 – Henry Parkes, australiar politikaria (h. 1896).
- 1821 – Caroline Gravière, belgikar idazlea (h. 1878).
- 1822 – Leopold Blaschka, alemaniar eskultorea, beiraz egindako itsas animaliengatik eta Harvard Unibertsitateko loreen beirazko eskulturengatik ezaguna (h. 1895).
- 1840 – Germán Gamazo, espainiar abokatu eta politikaria, Gamazada izeneko matxinada sortarazi zuena (h. 1901).
- 1842 – Juana Alarco de Dammert, perutar filantropoa (h. 1932).
- 1854 – Georges Eekhoud, belgikar idazlea (h. 1927).
- 1860 – Manuel Teixeira Gomes, Portugalgo presidentea (h. 1941).
- 1867 – Arnold Bennett, ingeles idazlea (h. 1931).
- 1968 – Rebekah Brooks, britainiar kazetari eta editorea.
- 1870 – Adolf Schulten, alemaniar historialari eta arkeologoa (h. 1960).
- 1871 – Georges Rouault, frantziar margolari espresionista (h. 1958).
- 1879 – Karl Bühler, alemaniar psikologo eta filosofoa (h. 1963).
- 1884 – Max Brod, alemaniar idazle eta filosofoa (h. 1968).
- 1885 – Richmond K. Turner, estatubatuar almirantea (h. 1961).
- 1887 – Kasimir Fajans, poloniar kimikari eta fisikaria (h. 1975).
- 1894 –
- Louis-Ferdinand Céline, frantziar idazle eta medikua (h. 1961).
- Dashiell Hammett, estatubatuar idazlea (h. 1961).
- 1897 – John Cockcroft, ingeles fisikaria, 1951ko Fisikako Nobel Saria (h. 1967).
- 1902 – Émile Benveniste, frantziar hizkuntzalaria (h. 1976).
- 1907 – Rachel Carson, estatubatuar zoologo eta itsas biologoa (h. 1964).
- 1908 – Frank S. Nugent, estatubatuar gidoigile, kazetari eta zinema kritikaria (h. 1965).
- 1911 –
- Hubert Humphrey, estatubatuar politikaria (h. 1978).
- Teddy Kollek, israeldar politikaria, Jerusalemgo alkatea (h. 2007).
- Vincent Price, estatubatuar aktorea (h. 1993).
- 1912 –
- John Cheever, estatubatuar idazlea (h. 1982).
- Sam Snead, estatubatuar golfaria (h. 2002).
- 1913 –
- José Vela Zanetti, espainiar margolaria (h. 1999).
- Wols, alemaniar margolari eta argazkilaria (h. 1951).
- 1914 – Hugh Le Caine, kanadar fisikaria, musikagilea eta musika tresnen egilea (h. 1977).
- 1915 – Herman Wouk, estatubatuar idazlea (h. 2019).
- 1918 – Yasuhiro Nakasone, Japoniako lehen ministroa (h. 2019).
- 1919 – Emma Maleras, dantza espainiarreko dantzari eta koreografo katalana (h. 2017).
- 1920 – María Salvo, espainiar ekintzaile antifrankista, frankismo garaiko errepresioaren biktima (h. 2020).
- 1922 – Christopher Lee, ingeles aktorea eta abeslaria (h. 2015).
- 1923 –
- Henry Kissinger, estatubatuar politikaria, 1973ko Bakearen Nobel Saria (h. 2023).
- Lorenzo Milani, italiar apaiz eta pedagogoa (h. 1967).
- Inge Morath, austriar-estatubatuar argazkilaria, Magnum Photos Agentzian sartzea lortu zuen lehen emakumea (h. 2002).
- 1924 – Jaime Lusinchi, Venezuelako presidentea (h. 2014).
- 1925 – Adelina Gutiérrez, irakasle, zientifiko eta akademikoa , Txileko astrofisikari aitzindaria (h. 2015).
- 1930 – John Barth, estatubatuar idazle postmodernista (h. 2024).
- 1931 - Faten Hamama, egiptoar aktore, gidoilari eta ekoizlea (h. 2015).
- 1934 – Harlan Ellison, estatubatuar idazlea (h. 2018).
- 1935 – John Goldthorpe, britainiar soziologoa, Britainiar Akademiako kidea eta Oxford unibertsitateko irakasle emeritua.
- 1936 – Louis Gossett Jr., estatubatuar aktorea (h. 2024).
- 1937 – Theo Vennemann, alemaniar hizkuntzalaria.
- 1939 – Don Williams, estatubatuar country egile abeslari eta gitarrista (h. 2017).
- 1940 – Mariano Haro, espainiar atleta (h. 2024).
- 1943 – Cilla Black, ingeles abeslari, aurkezle, telebistako aktore, artista eta hedabideetako pertsonaia (h. 2015).
- 1944 –
- Alain Souchon, frantziar abeslaria eta antzezlea.
- Pleun Strik, herbeheretar futbolaria (h. 2022).
- 1946 – Dinah Murray, ingeles idazle, irakasle eta pertsona autisten eskubideen aldeko ekintzailea (h. 2021).
- 1950 – Dee Dee Bridgewater, estatubatuar jazz-abeslaria.
- 1951 – Ana Belén, espainiar abeslaria eta aktorea.
- 1956 – Giuseppe Tornatore, italiar zinema zuzendaria, ekoizlea eta gidoigilea.
- 1957 – Siouxsie Sioux, ingeles kantari, konpositore, musikari eta disko-ekoizlea.
- 1959 – Donna Strickland, kanadiar irakasle eta fisikaria, laser arloan aitzindaria, 2018ko Fisikako Nobel Saria.
- 1960 – Oleksandr Sydorenko, ukrainar igerilaria (h. 2022).
- 1965 –
- Pat Cash, australiar tenislari ohia.
- María José García Beato, espainiar legelaria eta bankaria.
- 1966 – Heston Blumenthal, ingeles sukaldaria.
- 1967 – Paul Gascoigne, britainiar futbolari ohia.
- 1969 –
- Jiří Dienstbier, txekiar politikari, senatari eta abokatua.
- Elena Gallego Abad, espainiar kazetaria eta idazlea.
- Miah Persson, suediar opera abeslaria, sopranoa.
- 1970 –
- Michele Bartoli, italiar txirrindulari ohia.
- Joseph Fiennes, ingeles aktorea.
- 1971 – Paul Bettany, ingeles aktorea.
- 1973 –
- Alessandro Cambalhota, brasildar futbolari ohia.
- Yorgos Lanthimos, greziar zinema, bideo eta antzerki zuzendaria, ekoizlea eta gidoigilea.
- Daniel da Silva, brasildar futbolari ohia.
- 1975 –
- Jamie Oliver, ingeles sukaldaria.
- Patricia Ortúzar, argentinar geografo polarra.
- Feryal Özel, turkiar astrofisikaria.
- 1977 – Atsushi Yanagisawa, japoniar futbolari ohia.
- 1978 – Marisa de las Nieves Delgado, Antartika kontinentean jaio zen lehen emakumea.
- 1985 – Roberto Soldado, espainiar futbolaria.
- 1986 – Carla Novaes, brasildar emakumezko aktore pornografiko eta modelo erotiko transexuala.
- 1991 – Beauden Barrett, zeelandaberritar errugbi jokalaria.
- 1992 – Jeison Murillo, kolonbiar futbolaria.
- 1994 – Aymeric Laporte, frantziar futbolaria.
- 1995 –
- Eveliina Tammenlaakso, Evelina, finlandiar egile abeslaria.
- Alicia González, ziklo-kros eta errepideko asturiar txirrindularia.
- 1998 – Joan Cardona Méndez, espainiar estropadalaria.
- 1999 – Lily-Rose Depp, frantziar aktorea.
Heriotzak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1762 – Manuel Ignacio Altuna, Azkoitiko Zalduntxoetako bat (j. 1722).
- 1843 – Miguel de la Torre, euskal militar eta politikaria, Madrilen (j. 1786).
- 1910 – Pierre-Xavier Mugaburu, lapurtar misiolari katolikoa (j. 1850).
- 1926 – Jesús Larraza, euskal herritar futbolaria (j. 1903).
- 1928 – Karlos Espinosa de los Monteros, nafar jenerala eta Valtierrako markesa, Madrilen (j. 1847).
- 1941 – Toribio Altzaga, donostiar idazle eta antzerkigilea (j. 1861).
- 1962 – Felix Garcia Larratxe, nafar farmazialari eta politikari abertzalea (j. 1880).
- 1995 –
- Faustino Azpiazu, Sakabi, euskal trikilaria, Sakabi eta Egañazpi bikoteko kidea (j. 1916).
- Koldobike Natxitube, bizkaitar maistra (j. 1912).
- 1997 – Luis María Otiñano, arabar futbolaria, Málagan (j. 1943).
- 2004 – Xabier Ortiz de Luzuriaga, mendi bizikletako gipuzkoar txirrindularia (j. 1984).
- 2005 – Iñaki Goenaga, euskal idazlea (j. 1905).
- 2006 – Alfonso Lusson, euskal aktore eta umorista, Madrilen (j. 1941).
- 2009 – Luis Maria Larrea, bizkaitar apezpikua, Bilboko elizbarrutiko apezpikua izandakoa (j. 1918).
- 2012 – Jose María Busto, bizkaitar futbolaria, Sevillan (j. 1923).
- 2018 – Andres Gandarias, bizkaitar txirrindularia (j. 1943).
Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 366 – Prokopio, erromatar usurpatzailea.
- 866 – Ordoño I.a Asturietakoa, Asturietako erregea (j. c. 821).
- 927 – Simeon I.a Bulgariakoa, Bulgariako tsarra.
- 1346 – Hélion de Villeneuve, Jerusalemgo San Joanen Ordenako 26. maisu handia (j. c. 1270).
- 1508 – Ludovico Sforza, Milango dukea (j. 1452).
- 1525 – Thomas Müntzer, alemaniar teologoa (j. c. 1488).
- 1564 – Jean Calvin, Elizaren erreformatzailea eta kalbinismoaren sortzailea (j. 1509).
- 1596 – Pellegrino Tibaldi, italiar arkitekto, eskultore eta margolaria (j. 1527).
- 1610 – François Ravaillac, frantziar konspiratzailea, Henrike III.a Nafarroakoa, Nafarroa eta Frantziako erregea erail zuen (j. 1578).
- 1615 – Margarita Frantziakoa, Margot erregina, Nafarroako erregina ezkontidea eta Frantziako erregina (j. 1553).
- 1707 – Madame de Montespan, Luis XIV.a Frantziakoa erregearen maitale ofiziala (j. 1640).
- 1730 – Leonardo Vinci, italiar musikagilea (j. 1690).
- 1797 – François-Noël Babeuf, frantziar iraultzailea (j. 1760).
- 1837 – Vicente Ignacio Iturbe, paraguaitar borrokalaria (j. 1786).
- 1840 – Niccolò Paganini, italiar biolin-jotzaile, biolajole, gitarra-jotzaile eta musikagilea (j. 1782).
- 1885 – Charles Rogier, Belgikako lehen ministroa (j. 1800).
- 1888 – Františka Stránecká, txekiar idazle eta folklorista (j. 1839).
- 1910 – Robert Koch, alemaniar medikua (j. 1843).
- 1914 – Joseph Wilson Swan, britainiar kimikaria (j. 1828).
- 1916 – Joseph Gallieni, frantziar militarra (j. 1849).
- 1926 – Jeanna Bauck, suediar-alemaniar margolaria (j. 1840).
- 1930 – Gabriel Miró, espainiar idazlea (j. 1879).
- 1939 – Joseph Roth, austriar idazlea (j. 1894).
- 1942 – Chen Duxiu, txinatar idazlea eta politikaria (j. 1879).
- 1943 – Gordon Coates, Zeelanda Berriko lehen ministroa (j. 1878).
- 1958 – Alice Grace Cook, britainiar astronomoa (j. 1877).
- 1960 – Jenara Vicenta Arnal Yarza, kimikaria, ikertzailea eta Espainiako Zientzia Kimikoetako lehen doktorea (j. 1902).
- 1963 – Aquilino Gomes Ribeiro, portugaldar idazlea (j. 1885).
- 1964 – Jawaharlal Nehru, Indiako aurreneko lehen ministroa (j. 1889).
- 1967 - Tilly Edinger, germaniar-estatubatuar paleontologoa, paleoneurologiaren sortzailea (j. 1897).
- 1987 –
- Olof Eriksson, Finlandiako udalerrietako hainbat armarri marraztu zituen gizona (j. 1911).
- John Howard Northrop, estatubatuar biokimikaria, 1946ko Kimikako Nobel Saria (j. 1891).
- 1988 – Ernst Ruska, alemaniar fisikaria, 1986ko Fisikako Nobel Saria (j. 1906).
- 1990 – Jessie MacWilliams, britainiar informatikoa (j. 1917).
- 2000 – Maurice Richard, kanadar izotz hockey jokalaria, NHLren historiako goleatzaile handienetakotzat hartua (j. 1921).
- 2003 – Luciano Berio, italiar musikagilea (j. 1925).
- 2006 - Carmen Caamaño Díaz, espainiar historialari eta ekintzaile politikoa, PCEko buruzagia (j. 1909).
- 2009 – Clive Granger, galestar ekonomialaria, 2003ko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1934).
- 2011 –
- María Rosa Alonso, kanariar irakasle, filologo eta saiakeragilea (j. 1909).
- Margo Dydek, poloniar saskibaloi jokalaria (j. 1974).
- 2012 – Friedrich Hirzebruch, alemaniar matematikaria, bere belaunaldiko figura nabarmena (j. 1927).
- 2013 –
- Frank Aranguren, AEBetako Marineen Gorputzean aritu zen eusko-estatubatuarra (j. 1927).
- Abdoulaye Sékou Sow, Maliko lehen ministroa (j. 1931).
- 2017 – Gregg Allman, estatubatuar rock musikari eta abeslaria, The Allman Brothers Band taldearen sortzaileetako bat (j. 1947).
- 2019 – François Weyergans, belgikar idazle eta zinema zuzendaria (j. 1941).
- 2021 –
- María Teresa Miras Portugal, espainiar zientzialaria, Madrilgo Konplutenseko biokimika eta biologia Molekularreko irakasle emeritua (j. 1948).
- Poul Schlüter, Danimarkako lehen ministroa (j. 1929).
- 2022 – Angelo Sodano, italiar kardinala (j. 1927).
Jaiak eta urteurrenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Sehaska egutegiko izendegia: Aimar/Aimara eta Marisantz.
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urteko hilak | ||
---|---|---|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua |