Michał I Romanow

Michał I Romanow
	Car Rosji
Okres	od 3 marca 1613; do 23 lipca 1645
Poprzednik	Władysław Waza
Następca	Aleksy I Romanow
	Dane biograficzne
Dynastia	Romanowowie
Data i miejsce urodzenia	22 lipca 1596 ; Moskwa
Data i miejsce śmierci	23 lipca 1645 ; Moskwa
Ojciec	Fiodor Nikiticz Romanow
Matka	Ksenia Iwanowna Szestowa
Żona	Maria Dołgoruka; Eudoksja Strieszniewa
Dzieci	Irena; Pelagia; Aleksy; Anna; Marfa; Iwan; Zofia; Tatiana; Eudoksja; Wasyl
	Multimedia w Wikimedia Commons

Michał I Fiodorowicz, ros. Михаи́л Фёдорович Рома́нов (ur. 12 lipca^?/22 lipca 1596, zm. 13 lipca^?/23 lipca 1645)^[1] – car Rosji w latach 1613–1645, ojciec cara Aleksego I Romanowa, dziad Piotra Wielkiego. Wyniósł dynastię Romanowów na tron carski.

Życiorys

Michał był synem Fiodora Romanowa (po wymuszonym wstąpieniu do monasteru – Filareta) i Kseni Iwanowny Szestowej (po wymuszonym wstąpieniu do klasztoru – Marty)^[2]. Do roku 1602 był na zesłaniu na Biełozierze według rozkazu cara Borysa Godunowa. Od roku 1602 przebywał u ciotki Marii z domu Romanow księżniczki Czerkaskiej na Jurjewie-Polskim. W 1606/1607 od cara Wasyla Szujskiego otrzymał nominacje na dworski urząd stolnika. Od zimy 1612/13 przebywał we własnych dobrach (w wiosce Domnino w Kostromie)^[3]. To było inspiracją dla opery z muzyką Michaiła Glinki Życie za cara.

Na cara został wybrany przez sobór ziemski 3 marca 1613 (wg kalendarza juliańskiego 21 lutego), w czasie gdy wraz z matką ukrywał się w Monasterze Ipatiewskim w Kostromie, po ośmioletnim okresie wielkiej smuty. Gdy następnego dnia po soborze przybyło do niego poselstwo bojarów z wiadomością o wyborze na cara, początkowo odmawiał objęcia tronu i dopiero po sześciu godzinach przekonywania przyjął carskie berło^[4]. 2 maja 1613 przybył do Moskwy, a 11 lipca został intronizowany^[5]. Na początku panowania przede wszystkim musiał rozprawić się z szajkami i bandami, grasującymi po całej Rosji. Należały do nich również oddziały polskich lisowczyków Aleksandra Lisowskiego, służących wpierw drugiemu Dymitrowi Samozwańcowi, a potem trudniących się rozbojem.

Na rozkaz cara Michała Romanowa w 1614 roku w Moskwie powieszono trzyletniego carewicza Iwana Dymitra (1611-1614), syna Maryny Mniszchówny i Samozwańca II. Następnie kozaka atamana Iwana Zaruckiego, trzeciego męża Maryny, wbito na pal. Maryna zginęła w niejasnych okolicznościach, uwięziona na kremlu w Kołomnie^[6].

W 1617 roku Michał Romanow zakończył wojnę ze Szwecją, a następnie, po nieudanej wyprawie wojsk polskich na Moskwę, także wojnę z Rzecząpospolitą, zawierając rozejm w Dywilinie 11 grudnia 1618^[7] na 14 lat, pozostawiający w rękach litewskich Smoleńsk, a polskich ziemię czernihowską oraz siewierską.

Pokój zewnętrzny był Michałowi niezbędny dla odbudowy gospodarczej kraju, spustoszonego w okresie smuty, i dla umocnienia centralnej władzy carskiej. Rozwój gospodarczy Rosji faktycznie powoli następował, zaś szczególnie intensywnie rozwijała się kolonizacja północnej Azji przez Rosjan. Za panowania Michała doszli oni do rzeki Amur i Morza Ochockiego na wschodnim krańcu kontynentu azjatyckiego, zakładając po drodze warowne osady i miasta: Jakuck, Jenisejsk, Irkuck, Krasnojarsk, Ochock, Wierchojańsk i inne.

W latach 1632–1634, przed upływem okresu rozejmu z Polską, wykorzystując okres bezkrólewia po śmierci Zygmunta III Wazy, Rosjanie oblegli Smoleńsk, pragnąc odebrać ziemie smoleńskie, lecz uniemożliwiła im to odsiecz nowego króla polskiego Władysława IV. Ta kolejna wojna polsko-rosyjska zakończona została „pokojem wieczystym” w Polanowie, zgodnie z którym Polska zatrzymała terytoria uzyskane w rozejmie dywilińskim, ale równocześnie król Polski zrzekł się wszelkich roszczeń do tronu moskiewskiego.

Michał wyróżniał się pobożnością, z zaangażowaniem biorąc udział w uroczystościach religijnych i obchodach świąt cerkiewnych obejmujących prawie wszystkie dni w roku. Jednocześnie oddawał się zachodnim rozrywkom, utrzymując na swoim dworze trupę akrobatów, karłów i błaznów, a na jego dworze odbywały się tańce i popisy linoskoczków. Lubił nowinki techniczne i kolekcjonował zegary, poza tym uwielbiał pracę w ogrodzie i polowanie^[8].

Po śmierci Michała Romanowa carem został jego syn Aleksy (1645–1676).

Rodzina

Pierwszą żoną Michała miała zostać w 1616 roku Maria Chłopowa, która przyjęła imię Anastazja. W wyniku intryg uknutych przez rodzinę Sałtyków została oddalona z dworu^[9]. Dopiero 18 września^?/28 września 1624 w Moskwie Michał poślubił Marię Dołgoruką, córkę księcia Włodzimierza. Małżeństwo trwało bardzo krótko, gdyż już w czasie uroczystości związanych ze ślubem księżna zasłabła i 6 stycznia^?/16 stycznia 1625 zmarła^[10]^[11]. Drugą żoną Michała została Eudoksja Strieszniewa, którą car poślubił 5 lutego^?/15 lutego 1626^[10]. Z tego związku narodziło się trzech synów i siedem córek^[12]^[10]^[13]:

Dzieci cara Michała i Eudoksji^[a]:

Irena Michajłowna (ur. 22 kwietnia 1627, zm. 8 lutego 1679) – nie wyszła za mąż
Pelagia Michajłowna (ur. 17 kwietnia 1628, zm. 25 stycznia 1629)
Aleksy Michajłowicz (ur. 19 marca 1629, zm. 29 stycznia 1676) – późniejszy car Aleksy I Romanow
Anna Michajłowna (ur. 14 lipca 1626, zm. 27 października 1669) – nie wyszła za mąż, po wstąpieniu do klasztoru przyjęła imię Anfisa
Marfa Michajłowna (ur. 19 sierpnia 1631, zm. 21 września 1632)
Iwan Michajłowicz (ur. 1 czerwca 1633, zm. 10 stycznia 1639)
Zofia Michajłowna (ur. 30 września 1634, zm. 23 czerwca 1636)
Tatiana Michajłowna (ur. 5 stycznia 1636, zm. 24 sierpnia 1706) – nie wyszła za mąż
Eudoksja Michajłowna (ur. 10 lutego 1637, zm. 10 lutego 1637)
Wasyl Michajłowicz (ur. 14 marca 1639, zm. 25 marca 1639).

Car Michał I Romanow został pochowany w Soborze św. Michała Archanioła w Moskwie^[14].

Genealogia

Nikita Romanowicz Zacharyn
ur. ok. 1552
zm. 23 IV 1586

Barbara Iwanowna Chowrina
ur. ?
zm. 18 VI 1552

Iwan Wasiliewicz Szestow
ur. ?
zm. ?

N.N.
ur. ?
zm. ?

Fiodor Romanow^[b]
ur. 1554/1555
zm. 1/11 X 1633

Ksenia Iwanowna Szestowa
ur. ?
zm. 28 I / 7 II 1631

Michał I Romanow
ur. 12/22 VII 1596
zm. 13/23 VII 1645

Zobacz też

Fiodorowska Ikona Matki Bożej

Uwagi

↑ wszystkie daty według kalendarza juliańskiego
↑ później patriarcha Moskwy, Filaret

Przypisy

↑ W. Durasow: Rodosłownaja kniga Wsierossijskawo dworjaństwa, Cz. 1, Petersburg, 1906, s. 36. dlib.rsl.ru. [dostęp 2015-04-14]. (ros.).
↑ Andrusiewicz 2014 ↓, s. 43.
↑ Большая российская энциклопедия: Михаил Фёдорович. [dostęp 2020-07-03]. (ros.).
↑ Montefiore 2016 ↓, s. 5.
↑ Montefiore 2016 ↓, s. 29–31.
↑ Ludwik Bazylow: Historia Rosji. s. 144.
↑ HenrykH. Wisner HenrykH., Władysław IV Waza, Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1995, s. 27, ISBN 83-04-04216-9, OCLC 751423013 .
↑ Montefiore 2016 ↓, s. 32–33.
↑ Andrusiewicz 2014 ↓, s. 74–75.
↑ ^a ^b ^c Andrusiewicz 2014 ↓, s. 76.
↑ W. Pczełow: Monarchi Rossji, Olma-Press, Moskwa 2003, s. 393. books.google.de. [dostęp 2015-04-11]. (ros.).
↑ W. Durasow: Rodosłownaja kniga Wsierossijskawo dworjaństwa, Cz.1, Petersburg, 1906, s. 36–37. dlib.rsl.ru. [dostęp 2015-04-11]. (ros.).
↑ W. Pczełow: Monarchi Rossji, Olma-Press, Moskwa 2003, s. 653. books.google.de. [dostęp 2015-04-11]. (ros.).
↑ W. Pczełow: Monarchi Rossji, Olma-Press, Moskwa 2003, s. 392. books.google.de. [dostęp 2015-04-11]. (ros.).

Bibliografia

Andrzej Andrusiewicz: Romanowowie. Imperium i familia. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2014. ISBN 978-83-08-05394-2.
Simon Sebag Montefiore: Romanowowie 1613-1918. Warszawa: Wydawnictwo Magnum, 2016. ISBN 978-83-65257-13-0. OCLC 948875255. (pol.).

[14] wszystkie daty według kalendarza juliańskiego

[16] óźniej patriarcha Moskwy, Filaret

[dlib.rsl.ru1-1] W. Durasow: Rodosłownaja kniga Wsierossijskawo dworjaństwa, Cz. 1, Petersburg, 1906, s. 36. dlib.rsl.ru. [dostęp 2015-04-14]. (ros.).

[CITEREFAndrusiewicz201443-2] Andrusiewicz 2014 ↓, s. 43.

[3] Большая российская энциклопедия: Михаил Фёдорович. [dostęp 2020-07-03]. (ros.).

[CITEREFMontefiore20165-4] Montefiore 2016 ↓, s. 5.

[CITEREFMontefiore201629–31-5] Montefiore 2016 ↓, s. 29–31.

[bazylow-6] Ludwik Bazylow: Historia Rosji. s. 144.

[7] HenrykH. Wisner HenrykH., Władysław IV Waza, Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1995, s. 27, ISBN 83-04-04216-9, OCLC 751423013 .

[CITEREFMontefiore201632–33-8] Montefiore 2016 ↓, s. 32–33.

[CITEREFAndrusiewicz201474–75-9] Andrusiewicz 2014 ↓, s. 74–75.

[CITEREFAndrusiewicz201476-10] Andrusiewicz 2014 ↓, s. 76.

[books-11] W. Pczełow: Monarchi Rossji, Olma-Press, Moskwa 2003, s. 393. books.google.de. [dostęp 2015-04-11]. (ros.).

[dlib.rsl.ru-12] W. Durasow: Rodosłownaja kniga Wsierossijskawo dworjaństwa, Cz.1, Petersburg, 1906, s. 36–37. dlib.rsl.ru. [dostęp 2015-04-11]. (ros.).

[books1-13] W. Pczełow: Monarchi Rossji, Olma-Press, Moskwa 2003, s. 653. books.google.de. [dostęp 2015-04-11]. (ros.).

[books2-15] W. Pczełow: Monarchi Rossji, Olma-Press, Moskwa 2003, s. 392. books.google.de. [dostęp 2015-04-11]. (ros.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[a]

[14]

[b]