Mikołaj Dzierzgowski

Mikołaj Dzierzgowski
	Prymas Polski i Litwy
Kraj działania	Polska
Data urodzenia	1490
Data i miejsce śmierci	18 stycznia 1559 ; Łowicz
Miejsce pochówku	bazylika prymasowska Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gnieźnie
	Arcybiskup gnieźnieński, Prymas Polski
Okres sprawowania	1546–1559
	Biskup włocławski
Okres sprawowania	1543–1546
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	20 maja 1541
Sakra biskupia	brak danych
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mikołaj Dzierzgowski herbu Jastrzębiec (ur. ok. 1490, zm. 18 stycznia 1559) – arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski, biskup chełmski, biskup kamieniecki, biskup kujawsko-pomorski, kanonik warszawski, płocki i gnieźnieński^[1], hrabia na Dzierzgowie^[2].

Życiorys

Syn kasztelana ciechanowskiego Pomścibora Jeżewskiego de Dzierzgów i Zbigniewy Wilkanowskiej (inni podają Katarzyny Wilkanowskiej). W 1518 po studiach w Akademii Krakowskiej został notariuszem królewskim. Był protegowanym biskupa płockiego Andrzeja Krzyckiego. W 1528 kontynuował naukę na Uniwersytecie w Padwie. W 1541 został biskupem chełmskim, w 1543 mianowany był biskupem kujawskim, w 1545 objął arcybiskupstwo gnieźnieńskie.

Obok Jana Łaskiego był przywódcą antyhabsburskiego stronnictwa narodowego. 7 grudnia 1550 w katedrze na Wawelu ukoronował królową Barbarę Radziwiłłównę. 30 lipca 1555 tamże dał ślub i koronował Katarzynę Habsburżankę. Zwalczał szerzącą się wówczas w Polsce apostazję^{[potrzebny przypis]}. Zagrożony zwołaniem przez Zygmunta II Augusta soboru narodowego, zwołał w Warszawie zjazd biskupów. W 1556 roku zorganizował kontrreformacyjny Synod w Łowiczu, na którym między innymi potępiono Dorotę Łazęcką^[3] (spaloną żywcem na stosie 1 czerwca 1556 roku) oraz trzech innych Żydów którzy rzekomo z dostarczonej przez nią hostii wytoczyli butelkę krwi^[4]. Pod jego wpływem Zygmunt August wydał 13 stycznia 1557 edykt przeciwko nowinkarzom religijnym, godzący w protestantów.

Uwieczniony na obrazie Jana Matejki pt. Rzeczpospoiita Babińska.

Przypisy

↑ Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000, s. 88-89
↑ Władysław Pociecha: Arcybiskup gnieźnieński Mikołaj Dzierzgowski prymas Polski (ok. 1490–1559). „Nasza Przeszłość” t. 2/1947, s. 40
↑ Janusz Tazbir, Historia Kościoła katolickiego w Polsce 1460-1795. Warszawa 1966, s. 54
↑ W.W. Berwiński W.W., Studya o gusłach, czarach, zabobonach i przesądach ludowych, t. II, s. 162 , (cyt. za: Oskar Kolberg, Mazowsze, Obraz etnograficzny, tom 1, Kraków, 1885, s.30).

Bibliografia

A. Gąsiorowski, J. Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 170. ISBN 83-01-02722-3.

Linki zewnętrzne

Catholic-hierarchy
Mikołaj Dzierzgowski h. Jastrzębiec, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2021-12-17].

[1] Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000, s. 88-89

[2] Władysław Pociecha: Arcybiskup gnieźnieński Mikołaj Dzierzgowski prymas Polski (ok. 1490–1559). „Nasza Przeszłość” t. 2/1947, s. 40

[3] Janusz Tazbir, Historia Kościoła katolickiego w Polsce 1460-1795. Warszawa 1966, s. 54

[Berwiński-4] W.W. Berwiński W.W., Studya o gusłach, czarach, zabobonach i przesądach ludowych, t. II, s. 162 , (cyt. za: Oskar Kolberg, Mazowsze, Obraz etnograficzny, tom 1, Kraków, 1885, s.30).

[1]

[2]

[3]

[4]

Biskupi diecezjalni kujawsko-pomorscy	Swidger (1133) Warner (1148) Onold (1161–1180) Stefan (1187–1198) Ogerius (1206–1212) Barta (1213–1220) Michał (1222–1252) Wolimir (1252–1275) Albierz (Wojciech) (1275–1283) Wisław (1283–1300) Gerward (1300–1323) Maciej z Gołańczy (1324–1364) Zbylut z Wąsosza (1364–1383) Teodoryk (1383) Jan Kropidło (1384–1389) Henryk VIII legnicki (1389–1398) Mikołaj Kurowski (1399–1402) Jan Kropidło (1402–1421) Jan Pella (1421–1428) Jan Szafraniec (1428–1433) Władysław Oporowski (1433–1449) Jan Gruszczyński (1450–1463) Jan Lutkowic z Brzezia (1463–1464) Jakub z Sienna (1464–1472) Zbigniew Oleśnicki (1473–1481) Andrzej Oporowski (1481–1483) Piotr z Bnina Moszyński (1484–1493) Krzesław Kurozwęcki (1494–1503) Wincenty Przerębski (1503–1513) Maciej Drzewicki (1513–1531) Jan Karnkowski (1531–1538) Łukasz Górka (1538–1542) Mikołaj Dzierzgowski (1542–1546) Andrzej Zebrzydowski (1546–1551) Jan Drohojowski (1551–1557) Jakub Uchański (1557–1565) Mikołaj Wolski (1565–1567) Stanisław Karnkowski (1567–1580) Hieronim Rozdrażewski (1581–1600) Jan Tarnowski (1600–1603) Piotr Tylicki (1603–1607) Wojciech Baranowski (1608) Maciej Pstrokoński (1608–1609) Wawrzyniec Gembicki (1610–1616) Paweł Wołucki (1616–1622) Andrzej Lipski (1622–1631) Maciej Łubieński (1631–1642) Mikołaj Wojciech Gniewosz (1642–1654) Kazimierz Florian Czartoryski (1654–1673) Jan Gembicki (1674–1675) Stanisław Sarnowski (1675–1680) Bonawentura Madaliński (1680–1691) Stanisław Kazimierz Dąmbski (1691–1700) Stanisław Szembek (1700–1705) Konstanty Felicjan Szaniawski (1705–1720) Krzysztof Antoni Szembek (1720–1739) Adam Stanisław Grabowski (1739–1741) Walenty Aleksander Czapski (1741–1751) Antoni Sebastian Dembowski (1751–1763) Antoni Kazimierz Ostrowski (1763–1776) Józef Ignacy Rybiński (1777–1806) Franciszek Skarbek-Malczewski (1815–1818)
Biskupi diecezjalni kujawsko-kaliscy	Andrzej Wołłowicz (1818–1822) Józef Szczepan Koźmian (1822–1831) Walenty Maciej Tomaszewski (1836–1850) Jan Michał Marszewski (1856–1867) Wincenty Teofil Popiel (1875–1883) Aleksander Kazimierz Bereśniewicz (1883–1902) Stanisław Zdzitowiecki (1902–1925)
Biskupi diecezjalni włocławscy	Stanisław Zdzitowiecki (1925–1927) Władysław Krynicki (1927–1928) Karol Radoński (1928–1951) Antoni Pawłowski (1951–1968) Jan Zaręba (1968–1970 adm. apost.) Jan Zaręba (1970–1986) Henryk Muszyński (1987–1992) Bronisław Dembowski (1992–2003) Wiesław Mering (2003–2021) Krzysztof Wętkowski (od 2021)
Biskupi pomocniczy	Stefan? (1347–1348) Jan (1349) Benedykt Vallati? (po 1364–przed 1380) Dominik de Firmo? (po 1373–przed 1380) Stefan ze Lwowa (1384–1416/1417) Jan Kaldeborn (1402–1411/1412) Ulryk Prunhofer (1414/1415–1417) Wacław Sporer (1417?–1421?) Godswin Comhaer? (1437) Jan Scheffchen (1438–1442) Jan (1440–1447) Jan (1444) Mikołaj Rusin (1447–1474) Aleksander Myszczyński (1514–1540) Jan Dziaduski (1540–1543) Maciej Walerian z Warszawy (1543–1547) Adam Mierchowski (1565–1574) Andrzej Blinowski (1574) Maciej Wielicki (1581–1585) Jan Rozdrażewski Nowomiejski (1587–1597) Franciszek Łącki (1597–1617) Baltazar Miaskowski (1617–1632) Krzysztof Charbicki (1634–1638) Wacław Paprocki (1639–1642) Piotr Mieszkowski (1643–1648) Mikołaj Krasicki (1649–1652) Walerian Wilczogórski (1652–1653) Stanisław Domaniewski (1654–1677) Piotr Paweł Mieszkowski (1678–1692) Andrzej Albinowski (1695–1706) Wojciech Ignacy Bardziński (1709–1723) Franciszek Antoni Kobielski (1725–1736) Aleksander Tomasz Działyński (1737–1739) Franciszek Kanigowski (1740–1759) Antoni Kazimierz Ostrowski (1758–1763 koadiutor) Jan Dembowski (1759–1788) Józef Ignacy Rybiński (1774–1777 koadiutor) Maciej Grzegorz Garnysz (1776–1781) Ludwik Stanisław Górski (1781–1799) Marcin Chyczewski (1789–1796) Feliks Łukasz Lewiński (1795–1819) Józef Marceli Dzięcielski (1819–1825) Józef Goldtmann (1838–1844) Tadeusz Łubieński (1844–1861) Karol Ludwik Pollner (1884–1887) Henryk Piotr Kossowski (1889–1903) Władysław Krynicki (1918–1927) Wojciech Owczarek (1918–1938) Michał Kozal (1939–1943) Franciszek Korszyński (1946–1962) Kazimierz Majdański (1962–1979) Jan Zaręba (1963–1968) Czesław Lewandowski (1973–1997) Roman Andrzejewski (1981–2003) Stanisław Gębicki (2000–2020)

Prymasi Polski	Mikołaj Trąba (1417–1422) Wojciech Jastrzębiec (1423–1436) Wincenty Kot (1436–1448) Władysław Oporowski (1449–1453) Jan Sprowski (1453–1464) Jan Gruszczyński (1464–1473) Jakub z Sienna (1474–1480) Zbigniew Oleśnicki (1481–1493) Fryderyk Jagiellończyk (1493–1503) Andrzej Boryszewski (1503–1510) Jan Łaski (1510–1531) Maciej Drzewicki (1531–1535) Andrzej Krzycki (1535–1537) Jan Latalski (1537–1540) Piotr Gamrat (1541–1545) Mikołaj Dzierzgowski (1545–1559) Jan Przerębski (1559–1562) Jakub Uchański (1562–1581) Stanisław Karnkowski (1581–1603) Jan Tarnowski (1603–1605) Bernard Maciejowski (1605–1608) Wojciech Baranowski (1608–1615) Wawrzyniec Gembicki (1616–1624) Henryk Firlej (1624–1626) Jan Wężyk (1627–1638) Jan Lipski (1638–1641) Maciej Łubieński (1641–1652) Andrzej Leszczyński (1653–1658) Wacław Leszczyński (1659–1666) Mikołaj Jan Prażmowski (1666–1673) Kazimierz Florian Czartoryski (1673–1674) Andrzej Olszowski (1674–1677) Jan Stefan Wydżga (1677–1685) Michał Stefan Radziejowski (1687–1705) Stanisław Szembek (1706–1721) Teodor Potocki (1723–1738) Krzysztof Antoni Szembek (1739–1748) Adam Ignacy Komorowski (1749–1759) Władysław Aleksander Łubieński (1759–1767) Gabriel Podoski (1767–1777) Antoni Kazimierz Ostrowski (1777–1784) Michał Jerzy Poniatowski (1785–1794) Ignacy Krasicki (1795–1801) Ignacy Antoni Raczyński (1807–1818) Tymoteusz Gorzeński (1821–1825) Teofil Wolicki (1828–1829) Marcin Dunin (1831–1842) Leon Przyłuski (1845–1865) Mieczysław Ledóchowski (1866–1886) Juliusz Józef Dinder (1886–1890) Florian Stablewski (1891–1906) Edward Likowski (1914–1915) Edmund Dalbor (1915–1926) August Hlond (1926–1948) Stefan Wyszyński (1948–1981) Józef Glemp (1981–2009) Henryk Muszyński (2009–2010) Józef Kowalczyk (2010–2014) Wojciech Polak (od 2014)
Prymasi Królestwa Polskiego	Franciszek Skarbek-Malczewski (1818–1819) Szczepan Hołowczyc (1819–1822) Wojciech Józef Skarszewski (1824–1827) Jan Paweł Woronicz (1828–1829) Aleksander Kakowski (1925–1938)
Prymasi Galicji i Lodomerii	Andrzej Alojzy Ankwicz (1815–1833) Franz Xavier Luschin (1834–1835) Franciszek de Paula Pisztek (1835–1846) Michał Lewicki (1848–1858)