Pazifikoko Gerra: berrikuspenen arteko aldeak

Filipinetako kanpaina
Bigarren Mundu Gerrako zati
AEBren lehorreratzeak 1942-45.
Data	1941 - 1945
Lekua	Ekialdeko Asia, Hegoaldeko Asia eta Mendebaldeko Ozeano Barea.
Emaitza	Aliatuen garaipena eta II. Mundu Gerraren amaiera.
Lurralde-aldaketak	- AEBk Japonia okupatzea. - Taiwan Txinari itzultzea. - Korea eta Mantxuria Japoniagandik askatzea. - Japoniak Ozeano Bareko uharteak Nazio Batuei itzultzea.
Gudulariak
Aliatuak AEB Txinako Errepublika Erresuma Batua Australia Sobietar Batasuna Herbehereak Ardatzekoak Japoniako Inperioa Thailandia
Galerak
4.000.000 soldadu baino gehiago (1937-1945) 26.000.000 zibil baino gehiago (1937-1945) 2.500.000 soldadu baino gehiago (1937-1945) 1.000.000 zibil baino gehiago

Pazifikoko Gerra, Asia-Pazifikoko Gerra edo Ozeano Bareko Frontea, Bigarren Mundu Gerran, Ozeano Barean, inguruko uharteetan eta Ekialdeko Asian burututako borroka izan zen; 1937ko uztailaren 7an hasi, eta 1945eko abuztuaren 14an amaitu zen. Ekintza garrantzitsuenak Japoniako Inperioak hainbat herrialderi eraso egin ondoren hasi ziren. Japoniaren aurkari nagusiak (aliatuak, alegia), Txina, AEB, Erresuma Batua (eta Commonwealtheko gainerako herrialdeak, batik bat Australia eta Zeelanda Berria) eta Herbehereak izan ziren.

Japoniako Inperioaren eta Txinako Errepublikaren arteko Bigarren Txina-Japonia Gerra 1937ko uztailaren 7az geroztik egin zuen aurrera, 1931an japoniarren Mantxuriaren inbasioak sortutako liskarren jarraipenarekin. Hala ere, askoz ere onartuagoa da Pazifikoko Gerra bera 1941eko abenduaren 7an hasi zela (Japoniako orduaren arabera abenduaren 8an), japoniarrek, aldi berean, Hawaii, Wake Uharteak, Guam eta Filipinetan Estatu Batuetako base militarrak eraso zituztenean eta Thailandia eta Malaysia, Singapur eta Hong Kong-eko kolonia britainiarrak inbaditu zituztenean.

Pazifikoko Gerrak aliatuak aurrez aurre jarri zituen Japoniaren aurka, azken hori Thailandiak lagunduta, eta, neurri txikiagoan, Ardatzaren, Alemaniaren eta Italiaren potentziek lagunduta. Japoniarrek arrakasta handia lortu zuten kanpainaren hasierako fasean, baina pixkanaka atzera egin behar izan zuten uhartez uharte mugitzeko estrategia batez. Aliatuek Europaren aldeko jarrera hartu zuten, eta lehentasuna eman zioten Alemania nazia garaitzeari, baina, hala ere, Estatu Batuetako indar industrial handia jasanarazi zien oraindik. Japoniarrek zailtasun handiak izan zituzten itsasontzi eta hegazkinetako galerak ordezteko; AEBko lantegi eta ontziolek, berriz, gero eta gehiago ekoitzi zituzten. Borroketan, historiako itsas borrokarik handienetako batzuk eta Japoniaren aurkako aireko eraso masiboak sartu ziren, baita Hiroshima eta Nagasakiko bonbardaketa atomikoak ere.

Japonia baldintzarik gabe errenditu zen, 1945eko abuztuaren 15ean, eta aliatuek okupatu zuten. Japoniak antzinako ondasunak galdu zituen Asian eta Ozeano Barean, eta bere subiranotasuna lau uharte nagusietara eta aliatuek zehaztutako beste uharte txiki batzuetara mugatu zen.

Ikuspegia

Gerraren izenak

Gerra-garaiko herrialde aliatuetan, 'Pazifikoko gerra' ez zen Bigarren Mundu Gerratik bereizten, edo Japoniaren aurkako gerra deitzen zitzaion. Estatu Batuetan, 'Pazifikoko frontea' hitza asko erabili zen. AEBko indar armatuek uste izan zuten Txina-Birmania-India frontea Asia-Pazifiko frontetik bereizi behar zela gatazkan zehar.

Japoniak Ekialdeko Asia Nagusiko Gerra (大東亜戦争, Dai Tō-A Sensō) izena erabili zuen, 1941eko abenduaren 10ean kabineteak aukeratua mendebaldeko aliatuekiko gerrari eta Txinan abian zen gerrari buruz hitz egiteko. Izen hori abenduaren 12an azaldu zen jendaurrean, Asiako nazioei Ekialdeko Asia Nagusiko Oparotasunaren Esferako indar armatuen bidez mendebaldeko potentzien independentzia lortzea zekarren azalpen batekin. Japoniako funtzionarioek Japonia-Txina jazoera (日支事変, Nisshi Jihen) Asia Ekialde Nagusiko gerran sartu zuten. Japoniako okupazioan (1945–1952), termino horiek debekaturik ziren dokumentu ofizialetan (nahiz eta erabilera informalak jarraitu zuen). Gerra, ofizialki, Pazifikoko Gerra (太平洋戦争, Taiheiyō Sensō) deitu izan zitzaion. Hamabost Urteko Gerra izena ere (十五年戦争, Jūgonen Sensō) erabiltzen da, 1931tik 1945era Mukden-en gertaeraren aldiaz ari delarik.

Parte hartzaileak

Asia-Pazifikoko mapa politikoa, 1939

Aliatuak

Txina, Estatu Batuak eta Britainiar Inperioa izan ziren aliatu nagusiak. Txina, jada 1937tik, Japoniaren aurkako gerra odoltsuan sartuta zegoen. AEB eta haren lurraldeak, Filipinetako Mankomunitatea barne, gerran sartu ziren Japoniak eraso egin ondoren. Britainiar Inperioa ere armada garrantzitsua izan zen, britainiar tropek eta Indiako indar armatuetako tropa kolonial askok osatua, baita Birmania, Malaysia, Fiji eta Tongakoak ere, Australiako, Zeelanda Berriko eta Kanadako tropez gain. Erbestean zegoen Herbeheretako gobernuak ere parte hartu zuen (Ekialdeko Herbeheretar Indien jabe gisa). Horiek guztiak Pazifikoko Gerra Kontseiluko kide ziren. 1944an, Corps Léger d'Intervention komando frantseseko taldeak ere parte hartu zuen erresistentzia-operazioetan, Indotxinan. Aliatuen aldeko Asiako gerrillari aktibo batzuk hauek izan ziren: Malaysiar Herriaren Armada Antijaponiarra, Koreako Askapen Armada, Thai Libre Mugimendua, Viiet Minh eta Hukbalahap.

Sobietar Batasunak deklaratu gabeko mugako bi gatazka labur izan zituen Japoniarekin, 1938an eta berriro 1939an; gero, 1941eko apiriletik, neutral mantendu zen SESB-Japonia Neutraltasun Itunaren bidez, 1945eko abuztura arte, orduan elkartu baitzen (eta Mongolia) gainerako aliatuekin, eta Mantxukuo, Txina, Barne Mongolia, Koreako japoniar protektoratua eta Hego Sakhalineko eskualdea (japoniarrek aldarrikatutako lurraldea) inbaditu zituen.

Mexikok, 201 Fighter eskuadroiaz, aire-laguntza bidali zuen, eta Frantzia Askeak Le Triomphant eta geroago Richelieu itsasontziak bidali zituen itsas laguntza gisa.

Ardatzaren indarrak eta lerrokatutako estatuak

Japoniari lagundu zioten Ardatzarekin lerrokatutako estatuen artean, Thailandiako gobernu autoritarioa zegoen. Ekialdeko Asia Handiko Oparotasun Esferako kideek ere parte hartu zuten, besteak beste, Mantxukuoko Armada Inperialak, Mantxukuoko Japoniaren estatu txotxongiloko Armada Kolaborazionistak (Mantxuriako gehiengoak osatua) eta Wang Jingwei lankidetza-erregimenak (Txinako kostaldeko eskualdeak kontrolatzen zituen). Birmaniako kanpainan, britainiarren aurkako Indiako Armada Nazionala eta Birmaniako Armada Nazionala beren aliatu japoniarrekin batera aritu ziren.

Japoniak Koreako eta Taiwango kolonietako soldadu asko bildu zituen. Hong Kong, Singapur, Filipinak, Ekialdeko Herbeheretar Indiak, Malaysia britainiarra, Borneo britainiarra, Frantziako Indotxina ohia (erregimen frantsesak galdu ondoren, 1945ean) eta Timorreko miliziak ere sortu ziren.

Alemaniak eta Italiak parte-hartze mugatua izan zuten Pazifikoko Gerran. Alemaniako eta Italiako armadek itsaspekoak erabili, eta itsasontziak erasotzen zituzten Indiako ozeanoan eta Ozeano Barean, bereziki Monsun Gruppek.

Fronteak

1942 eta 1945 artean, lau gatazka-eremu nagusi izan ziren Pazifikoko Gerran: Txina, Pazifiko Erdialdea, Asia hego-ekialdea eta Pazifiko hego-ekialdea. Iturri estatubatuarrek Pazifikoko Gerraren barruko bi fronteri egiten diote erreferentzia: Pazifikoko frontea eta Txinako Birmania-India frontea (CBI ingelesez). Baina horiek ez ziren ekintza-komandoak.

Ozeano Barean, aliatuek beren indarren operazio-kontrola bi goi-komando (Ozeano Barea eremua eta Hego-mendebaldeko Ozeano Barea eremua) artean banatu zuten.

Japoniako Itsas Armada Inperialak (IJN ingelesez) ez zituen bere unitateak fronte-komando iraunkorretan sartu. Japoniako Armada Inperialak (IJA ingelesez), Kwantung Armada sortu zuen Mantxukuoren eta Txinako Armada Espedizionarioaren okupazioa gainbegiratzeko Bigarren Txino-Japoniar Gerran, Hegoaldeko Armada Espedizionarioaren Taldea sortu zuen Asiako hego-ekialdeko konkisten hasieran. Egoitza horrek kontrolatu zituen Ozeano Barean eta Asiako hego-ekialdean mendebaldeko aliatuei aurka egin zieten Japoniako armadako talde gehienak.

Aurrekari historikoak

Txina eta Japoniaren arteko gatazka

Chiang Kai-shek Jeneralisimoa, buruzagi aliatua Txinako frontean 1942tik 1945era

Sakontzeko, irakurri: «Bigarren Txina-Japonia Gerra»

1931n, gerra deklaratu gabe, Japoniak Mantxuria inbaditu zuen, gero eta handiagoa zen industria-ekonomia elikatzeko lehengaien bila. 1937an, Japoniak Mantxuria kontrolatzen zuen, eta Txinan gehiago aurrera egiteko prest zegoen. 1937ko uztailaren 7ko Marco Polo zubiaren gorabeherak eskala handiko gerra eragin zuen Txinaren eta Japoniaren artean. Alderdi nazionalista eta komunista txinatarrek bertan behera utzi zuten beren gerra zibila Japoniaren aurkako aliantza osatzeko, eta Sobietar Batasunak laguntza eman zuen berehala, tropa txinatarrei material-kantitate handiak emanez. 1937ko abuztuan, Chiang Kai-shek Jeneralisimoak armadarik onena zabaldu zuen Shanghaiko 300.000 soldadu japoniar ingururen aurka borrokatzeko, baina, hiru hilabeteko borrokaren ondoren, Shanghai erori egin zen. Japoniarrek indar txinatarrak bultzatzen jarraitu zuten; 1937ko abenduan, Nankin hiriburua harrapatu, eta Nankingo sarraskia burutu zuten. 1938ko martxoan, indar nazionalistek lehen garaipena lortu zuten Taierzhuangen, baina, gero, Xuzhou hiria hartu zuten japoniarrek maiatzean. 1938ko ekainean, Japoniak 350.000 soldadu inguru zabaldu zituen, Wuhan inbaditu eta urrian harrapatzeko. Japoniarrek garaipen militar handiak lortu zituzten, baina munduko iritziak —bereziki Estatu Batuetan— Japonia kondenatu zuen, batez ere Panayren erasoaren ondoren.

1939an, indar japoniarrak Errusiako Ekialde Urrunera bultzatzen saiatu ziren. Guztiz garaituak izan ziren Khalkhin Goleko guduan, indar sobietar batek eta Georgi Zhukov buru zuen mongola mistoak bultzatuta. Horrek geldiarazi egin zuen Japoniako iparralderako hedapena, eta sobietarrek Txinari emandako laguntza gelditzea Sobietarra-Japoniarra Neutraltasun Ituna sinatzearen ondorio izan zen. 1940ko irailean, Japoniak Frantziako Indotxina hartzea erabaki zuen, une hartan Vichyko Frantziak kontrolatzen baitzuen. Irailaren 27an, Japoniak aliantza militar bat sinatu zuen Alemaniarekin eta Italiarekin, eta Ardatzeko hiru potentzia nagusietako bat bihurtu zen.

Izu masibo baten biktima txinatarrak 1941eko ekainean Japoniako aire bonbardaketa batean Chongqing.

Gerra fase berri batean sartu zen Japoniako aurrekaririk gabeko porrotekin Suixian-Zaoyang-eko guduan, Changshako 1. guduan, Kunlun mendateko guduan eta Zaoyiko guduan. Garaipen horien ondoren, indar nazionalista txinatarrek maila handiko eraso bat jaurti zuten 1940ko hasieran; hala ere, gaitasun industrial militar txikia zutenez, 1940ko martxoaren amaieran atzera egin zuten. 1940ko abuztuan, komunista txinatarrek eraso bat burutu zuten erdialdeko Txinan; errepresalian, Japoniak, okupatutako eremuetan, hiru 'denak' politika ezarri zuen: denak hiltzea, dena erretzea, dena arpilatzea.

1941ean, hilda zegoen gatazka. Japoniak Txinako iparraldeko, erdialdeko eta kostaldeko zati handi bat okupatu bazuen ere, Gobernu Nazionalistak, Chongqing-en ezarritako behin-behineko kapitalarekin, barrualdera itzuli zen, eta komunista txinatarrek Shaanxiko base-guneak kontrolatzen jarraitu zuten. Japoniarrek ikusi zuten Txinako armadaren erretiratze eta birbildutakoaren aurkako erasoa bertan behera geratu zela Txinako hego-mendebaldeko eremu menditsuak; komunistek, berriz, gerrilla eta sabotajegilearen jarduera orokorrak antolatu zituzten Txinako iparraldean eta ekialdean, Japoniako aurreko lerroaren atzean^{[erreferentzia behar]}.

Japoniak hainbat gobernu-txotxongilo babestu zituen, eta horietako bat Wang Jingweik zuzendu zuen. Hala ere, txinatar biztanleriarekiko basakeria-politikak, erregimen horiei benetako botererik ez uzteak eta zenbait gobernu aurkariri laguntzeak ez zioten aukera bideragarririk eman Chiang Kai-shek buru zuen gobernu nazionalistaren alternatiba izateko. Lurraldea kontrolatzeko, etsaien lerroen atzean borrokatu ziren indar komunisten eta nazionalista txinatarren arteko gatazkak borrokaldi armatu handi batean amaitu ziren 1941eko urtarrilean, eta elkarren arteko lankidetza amaitu egin zen.

Japoniako aire bonbardaketa estrategikorako ahaleginak, batez ere, Txinako hiri handietan egin ziren, hala nola Shanghain, Wuhanen eta Chongqing-en; izan ere, 1938ko otsailetik 1943ko abuztura bitartean, bost bat mila sarekada egin zuten. Japoniako bonbardaketa estrategikoko kanpainek aise suntsitu zituzten Txinako hiriak, eta 260.000 eta 350.934 arteko ez gudulari hil zituzten.

Japonia eta Mendebaldearen arteko tentsioak

1935ean, Japoniako estratega militarrek ondorioztatu zuten Ekialdeko Herbeheretar Indiak garrantzitsuak zirela Japoniarentzat, petrolio-erreserbak zirela eta. 1940rako, Indotxina, Malaysia eta Filipinak Ekialdeko Asia Nagusiko Oparotasun Esferaren kontzeptuaren barruan sartzeko zabaldu zuten. Tropa japoniarren pilaketak ikusi ziren Hainan, Taiwan eta Hai Phong-en, IJAko ofizialak, argi eta garbi hitz egiten zuten gerrari buruz, eta adierazi zen Sankichi Takahashi almiranteak esan zuela Estatu Batuekin liskarra izatea beharrezkoa zela.

Japoniako militarismoa etsiarazteko ahaleginean, mendebaldeko potentziek, (Australia, AEB, Britainia Handiak eta Erbesteko Herbehereetako gobernuak barne (Ekialdeko Herbeheretar Indiak kontrolatzen zituenak), utzi egin zioten petrolioa, burdin minerala eta altzairua Japoniari saltzeari. Japonian, gobernuak eta bertako nazionalistek eraso-egintzatzat hartu zituzten enbargo horiek; Inportatutako petrolioa barne-kontsumoaren % 80 inguru zen, eta, hori gabe, Japoniako ekonomia gelditu egingo litzateke. Japoniako hedabideak enbargoak aipatzean, propagandista militarrek eraginda, 'ABCD lerroa' (American-British-Chinese-Dutch) gisa izendatzen hasi ziren.

Japoniaren prestaketak

Japoniako Egoitza Nagusi Inperiala (GHQ ingelesez) 1941eko apirilean edo maiatzean hasi zen mendebaldeko potentzien aurkako gerra planifikatzen. Japoniak ontzigintzaren aurrekontua handitu zuen, eta itsas armadaren mende jarri zituen armadako talde handiak eta haien aireko indarra. Lehen, IJA erakundeak estatuaren aurrekontu militarraren zatirik handiena kontsumitu zuen (73/27 zatikiarekin 1940an); 1942tik 1945era, berriz, 60/40 inguru zatikia izan zen armadaren eta itsas armadaren artekoa. Japoniaren hasierako helburu nagusia Herbehereetako eta Malaysiako ekialdeko indietako baliabide ekonomikoak baliatzea zen, aliatuen bahituraren ondorioetatik ihes egiteko. Horri Hegoaldeko Plana deritzoten. Japoniak Filipinak, Wake eta Guam ere hartuko zituela erabaki zuen, Erresuma Batuaren eta Estatu Batuen arteko harreman estua zela eta Estatu Batuek, ezinbestean, parte hartuko zutela uste baitzuen.

Japoniako plangintza, izan ere, gerra mugatu baterako zen, non Japoniak funtsezko helburuak baliatuko baitzituen eta gero defentsa-perimetro bat ezarriko baitzuen kontraeraso aliatuak garaitzeko; horrek, era berean, bake negoziatu batera eramango zukeen. Hasieran, gerra bi operazio-fasetan banatu zen. Lehenengo fasea, halaber, hiru zati bereizitan banatu zen: Filipinak, Malaysia Britaniarra, Borneo, Birmania, Rabaul eta Ekialdeko Herbehereak. Bigarren operazio-faseak Ozeano Barearen hegoaldera gehiago zabaltzea eskatzen zuen, eta Ekialdeko Ginea Berria, Bretainia Berria, Fiji, Samoa eta Australiako gune estrategikoak hartu ziren. Erdialdeko Pazifikoan, Midway eta Ipar Pazifikoko uharte Aleutiarrak eraso zituzten. Funtsezko eremu horiek hartzeak defentsa-sakontasuna ekarriko zukeen, eta aliatuei kontraerasoa sortzeko eszenifikazio-eremuak ukatuko lizkieke.

Azarorako, plan horiek erabat osatuta zeuden, eta, hurrengo hilabetean, pixka bat aldatu ziren. Planifikatzaile militar japoniarren arrakastaren itxaropenaren oinarria zen Erresuma Batuak eta Sobietar Batasunak ezin ziotela eraginkortasunez erantzun Japoniako eraso bati, Alemania mehatxua baitzen haientzat; gainera, Sobietar Batasunak liskarrak hasiko zituenik ez zen uste.

Japoniako buruzagiak bazekiten Estatu Batuen aurkako erabateko garaipen militarra, noranzko tradizionalean, lortzea ezinezkoa zela; alternatiba, beren hasierako garaipenen ondoren, bakea negoziatzea izango litzateke; horrek Asian hegemonia japoniarra onartzea ekarriko luke.

Japoniaren erasoak 1941-1942

Japoniaren eta mendebaldeko potentzien arteko tentsio luzeen ondoren, Japoniako Itsas Inperial (IJN) eta Japoniako Armada Inperial (IJA) erakundeetako unitateek aldibereko ezusteko erasoak eragin zituzten Estatu Batuen eta Britainiar Inperioaren aurka abenduaren 7an (abenduaren 8an Asiako eta Mendebaldeko Pazifikoko ordu-eremuetan). Japoniako erasoen lehen olatu horren kokalekuak izan ziren: Hawaii, Filipinak, Guam eta Wake uharteak, Estatu Batuetako lurraldeak, eta Malaysia, Singapur eta Hong Kong britainiarrak. Aldi berean, Japoniako indarrek Thailandiako hegoaldea eta ekialdea inbaditu zituzten, eta hainbat orduz eutsi Thailandiako gobernuak armistizio bat sinatu eta Japoniarekin aliantza bat egin aurretik. Japoniak gerra deklaratu zien Estatu Batuei eta Britainiar Inperioari, baina deklarazioa ez zen erasoak hasi arte egin.

Pearl Harborko erasoa

USS Arizona, bi egunez errea, bonba japoniar batek jo ondoren, Pearl Harborko erasoa.

Sakontzeko, irakurri: «Pearl Harborko erasoa»

Abenduaren 7ko lehen orduetan (Hawaiiko orduan), Japoniak ustekabeko aire-erasoa jo zuen, ohartarazpen espliziturik gabe, Pearl Harborren (Honolulu), zeinak Estatu Batuetako Pazifikoko flota geldiarazi zuen eta zortzi estatubatuar korazatu ekintzatik kanpo utzi zituen; 188 hegazkin estatubatuar suntsitu, eta 2.403 estatubatuar hil. Japoniarrek uste zuten bat-bateko hain kolpe handi baten aurrean, estatubatuarrek irtenbide negoziatua onartzearen alde egin zutela. Apustu horrek ez zuen fruiturik eman. Estatubatuarren galerak hasieran uste baino txikiagoak izan ziren: hiru hegazkin-ontzi estatubatuarrak itsasoan zeuden, eta ontzigintzako hil edo biziko azpiegitura, itsaspekoen basea eta seinaleen inteligentzia-unitateak onik atera ziren, eta, bonbardaketa AEB ofizialki gerran ez zegoenean gertatu zela kontuan hartuta, erabat haserretu zuen AEB osoa. Japoniako estrategia, higadura-gerran oinarritua, IJNren ahalmenetatik haratago zegoen.

AEBn, gerraren aurkako oposizioa erasoaren ondoren desagertu zen. Abenduaren 8an, Erresuma Batuak, Estatu Batuek, Kanadak eta Herbehereek gerra deklaratu zuten Japoniaren aurka, eta, ondoren, Txinak eta Australiak biharamunean. Pearl Harborrekoa gertatu eta lau egunera, Alemaniak eta Italiak Estatu Batuei gerra deklaratu zioten, eta herrialdea bi frontetako gerrara eraman zuten. Porrot estrategiko handia dela dioen adostasuna dago.

Asiako hego-ekialdeko kanpainak 1941–1942

Britainiar indarrek, Singapurreko guduan, japoniarren aurrean errenditzen, 1942ko otsailean

Thailandia, bere lurraldea Malaysiako kanpainarako tranpolin moduan hartuta, Japoniako inbasiotik ordu gutxira entregatu zen. Thailandiako Gobernuak, formalki, bat egin zuen Japoniarekin abenduaren 21ean. Hegoaldean, IJA Penangeko kolonia britainiarraren jabe egin zen abenduaren 19an, eta erresistentzia gutxi aurkitu zuen.

Hong Kong abenduaren 8an eraso zuten, eta 1941eko abenduaren 25ean erori zen. Guam eta Wake uharteko base estatubatuarrak aldi berean galdu ziren, gutxi gorabehera. Britainia Handiko, Australiako eta Herbehereetako indarrek, zeinek Alemaniarekin bi urteko gerran jada agortuta eta Ekialde Ertainean, Ipar Afrikan eta beste leku batzuetan konpromiso sendoa baitzuten, ezin izan zuten erresistentzia sinbolikoa baino gehiago eman. Bi gerraontzi britainiar garrantzitsu (HMS Repulse gurutzaontzia eta HMS Prince of Wales korazatua) hondoratu egin ziren Malaysiaren aurrean, aireko eraso japoniar bate ondorioz, 1941eko abenduaren 10ean.

Nazio Batuen 1942ko urtarrilaren 1eko Adierazpenaren ondorioz, gobernu aliatuek Archibald Wavell jeneral britainiarra izendatu zuten Estatu Batuetako-Britainiako-Herbeheretako-Australiako (ABDACOM) komando-buru, Hego-ekialdeko Asiako indar aliatuen aginte gorena. Horrek indar izugarri baten kontrol nominala eman zion Wavelli, nahiz eta gutxi hedatua Birmaniatik Filipinetara eta Australiako iparraldean. Beste eskualde batzuek, hala nola India, Hawaii eta Australiako gainerako eskualdeek, tokiko agintepean jarraitu zuten. Urtarrilaren 15ean, Wavell Javako Bandung-era joan zen ABDACOMen kontrola bere gain hartzeko.

Urtarrilean, Japoniak Birmania britainiarra, Ekialdeko Herbehereak, Ginea Berria, Salomon Uharteak inbaditu zituen, eta Manila, Kuala Lumpur eta Rabaul harrapatu zituen. Malaysiatik bota ondoren, Singapurreko aliatuak japoniarrei aurre egiten saiatu ziren Singapurreko guduan, baina amore eman behar izan zieten japoniarrei, 1942ko otsailaren 15ean; gutxi gorabehera, 130.000 indiar, britainiar, australiar eta herbeheretar gerra-preso bihurtu ziren. Konkistaren erritmoa azkarra izan zen: Bali eta Timor otsailean erori ziren. Aliatuen erresistentziaren kolapso azkarrak 'ABDA eremua' bitan banatuta utzi zuen. Wavellek uko egin zion ABDACOMi otsailaren 25ean, eta 'ABDA eremuaren' kontrola bertako komandanteei utzi zien, eta Indiako Komandante-Nagusi postura itzuli zen.

Darwin gaineko bonbardaketa, Australia, 1942ko otsailaren 19an

Bien bitartean, hegazkin japoniarrek, Hego-ekialdeko Asian, aliatuen aireko indarra garaitua zuten, eta aire-erasoak egiten ari ziren Australiako iparraldean. Otsailaren 19an, Darwin hiriaren gaineko eraso psikologiko suntsitzaile baina militarki hutsalarekin hasi ziren, eta 243 pertsona hil zituzten.

Otsailaren amaieran eta martxoaren hasieran, IJNk porrot handia eragin zion ABDAko itsas indar nagusiari, Karel Doorman almirantearen agintepean. Ekialdeko Herbeheretar Indiaren kanpaina, Javan eta Sumatran, aliatuen indarrak amore emanez amaitu zen.

Martxoan eta apirilean, IJNren garraio indar boteretsu bat Indiako Ozeanoan sartu zuen. 'Royal Navy' britainiar itsas armadaren baseak kolpatu zituzten Zeilanen, eta HMS Hermes hegazkin-ontzia eta beste itsasontzi aliatu batzuk hondoratu egin ziren. Erasoak Indiako Ozeanoaren mendebaldera erretiratzera behartu zuen Royal Navy, eta, Birmaniaren eta Indiaren aurkako eraso japoniar baterako, bidea ireki zuen.

Birmanian, japoniarrek Mawlamyine harrapatu zuten 1942ko urtarrilaren 31n, eta, gero, tropa britainiarrak eta indiarrak (zenbakiz gaindituak) Sittang ibairantz bultzatu zituzten. Otsailaren 23an, ibai gaineko zubi bat arinegi eraitsi zuten indiar dibisio baten zatirik handiena bertan moztuz. Martxoaren 8an, japoniarrek Yangon okupatu zuten. Aliatuak, orduan, Birmania Erdialdea defendatzen saiatu ziren, indiarren eta birmaniarren dibisioen bidez Irawadi ibaiaren bailara defendatzen eta bertan utziz Birmaniako Txinako Indar Espedizionarioa Toungoo defendatzen. Apirilaren 16an, Japoniako 33. Dibisioak 7.000 soldadu britainiar inguratu zituen Yenangyaungeko guduan, eta Sun Li-jenek zuzendutako 38. Dibisio txinatarrak erreskatatu zituen. Bien bitartean, Yunnan-Birmania errepideko guduan, japoniarrek Toungoo harrapatu zuten gudu gogor baten ondoren, eta unitate motordunak bidali zituzten Lashio bereganatzeko. Horrek Birmaniako errepidea moztu zuen, zeina mendebaldeko aliatuek nazionalista txinatarrei baliabideak emateko erabiltzen baitzuten. Tropa txinatar askok Indiara erretiratu behar izan ziren, edo, Yunnanera, partida txikietan. Errefuxiatu zibil askorekin batera, britainiarrak Imphalera itzuli ziren Manipurrera, garraio eta tresneria gehienak bertan utzita. Maiatzean iritsi ziren Imphalera, montzoia jaisten ari zela, operazioak geldituz.

Txinaren barruan, nazionalista txinatarren eta komunisten arteko lankidetza desagertu egin zen Wuhango guduko gorenetik, eta bien arteko harremana desagertu egin zen biak operazio-eremuak zabaltzen saiatu zirenean. Japoniarrek batasun falta hori aprobetxatu zuten beren erasoekin aurrera jarraitzeko.

Filipinak

Estatu Batuetako indarren errenditzea Corregidor-en, Filipinak, 1942ko maiatza

1941eko abenduaren 8an, Japoniako hegazkin bonbardaketariek Estatu Batuetako aerodromoei eraso egin zieten Luzonen. Hegazkin gehienak lurrean harrapatu zituzten, eta 103 hegazkin suntsitu zituzten, AEBren aireko indarraren erdia baino gehiago. Handik bi egunera, beste eraso batzuek Caviteko ontziola suntsitu zuten. Abenduaren 13rako, Japoniako erasoek aerodromo nagusi guztiak suntsituak zituzten, eta ia deuseztatu egin zuten Estatu Batuetako aireko indarra. Aurreko hilabetean, Estatu Batuetako Asiako flotaren zati bat Filipinetako hegoaldera bidali zuten. Hala ere, aire babes eskasarekin, Filipinetan geratzen ziren ur-azaleko itsasontziak, bereziki itsasontzi handienak, Javara edo Australiara bidali zituzten, eta gainerako hegazkin bonbardaketari estatubatuarrak Australiara joan ziren abenduaren erdialdean. Filipinak defendatzeko geratu ziren indar bakarrak izan ziren: lur-tropak, borroka-hegazkin gutxi batzuk, 30 itsaspeko inguru eta ontzi txiki batzuk.

Japoniako lehorreratze nagusiak Luzonen, abenduaren 22an eta 24an izan ziren. Japoniako tropak Manilan elkartu ziren, eta Douglas MacArthur jenerala Bataan penintsulan eta Corregidor uhartean azken posizioa hartzeko planak egiten hasi zen. Erretiratze-ekintza batzuek bere tropak Bataanera, leku segurura, eraman zituen; japoniarrak, berriz, oposiziorik gabe sartu ziren Manilan 1942ko urtarrilaren 2an. Urtarrilaren 7an, japoniarrek Bataan eraso zuten. Hasierako arrakastaren ondoren, gaixotasunak eta bajak jota geratu ziren, baina indartu egin zituzten, estatubatuarrek eta filipinarrek ezin izan zutena egin. 1942ko martxoaren 11n, Roosevelt presidentearen agindupean, MacArthurrek Correjidorretik ihes egin zuen Australiara, eta Jonathan M. Wainwright teniente nagusiak hartu zuen Filipinetako agintea. Bataanen defendatzaileek, munizio eta hornidura gutxirekin, ezin izan zuten azken erasoaldi japoniarra geldiarazi. Bataan apirilaren 9an erori zen, eta AEBko eta Filipinetako 76.000 gerra-presoak 106 km-ko Bataango heriotzaren martxa nekagarrira eraman zituzten. Maiatzaren 5etik 6rako gauean, aire eta artilleriako bonbardaketa bortitz baten ondoren, japoniarrak Correjidorren lurra hartu zuten, eta Wainwright errenditu egin zen. Filipinetako hegoaldean, non kai eta aerodromo nagusiak eskuratuak zituzten, gainerako Filipinetako indarrek beren burua entregatu zuten maiatzaren 9an.

Australiako frontea

1941aren amaieran, japoniarrek Pearl Harborri eraso egin ziotenez, Australiako indar onenek konpromisoa zuten Mediterraneoko frontean. Australia gaizki prestatua zegoen eraso baterako, ez zuen ez armarik, ez borroka-hegazkin modernorik, ez bonbardaketari astunik, ez eta hegazkin-ontzirik. Churchilli errefortzuak eskatzen jarraitzen zuen arren, John Curtin Australiako lehen ministroak Estatu Batuetako laguntza eskatu zuen 1941eko abenduaren 27an iragarki historiko baten bidez:

Herbeheretar eta australiar Gerra-preso Tarsaun, Thailandia, 1943an. Japoniarrek 22.000 australiar harrapatu zituzten; horietatik, 8.000 gerra-preso gisa hil ziren.

«	Australiako Gobernuak... uste du Ozeano Bareko borrokan, batez ere, Estatu Batuek eta Australiak izan behar dutela ahots gorena demokrazien borroka-planaren norabidean. Inolako inhibiziorik gabe, argi utzi nahi dut Australiak Estatu Batuetara begiratzen duela, gure ohiko loturetan edo Erresuma Batuarekin dugun ahaidetasunean inolako eragozpenik gabe.	»
John Curtin, Lehen Ministroa

Malaysia Britainiarraren kolapso azkar eta izugarriak eta Singapurren erorketak jota utzi zuten Australia. Australiako 15.000 bat soldadu gerra-preso bihurtu ziren. Curtinek 'Australiako gudua' laster gertatuko zela iragarri zuen. Japoniarrek oinarri garrantzitsua ezarri zuten Australiako Ginea Berria lurraldean, 1942ko urtarrilaren 23an Rabaulen egindako harrapaketatik abiatuta. 1942ko otsailaren 19an, Darwin hiriak ikaragarrizko aire-erasoa jazo zuen, Australiako kontinenteak jasaten zuen lehen erasoa. Hurrengo 19 hilabeteetan, Australiari, ia 100 aldiz egin zioten eraso airetik.

1942aren hasieran, Australiaren inbasioa proposatu zuten IJNko elementuek. IJA, hala, planaren aurka agertu zen, eta Australiaren isolamendu-politikaren alde agertu zen, Hego Pazifikoan blokeo aurreratu bat eginez. Japoniarrek Port Moresbyren itsas inbasioa egitea erabaki zuten, eta horrek Australiako iparraldea Japoniako hegazkin bonbardaketarien mendean kokatuko zuen.

Franklin Roosevelt presidenteak, 1942ko martxoan, Australiarekin Ozeano Barea defendatzeko plan bat egin zezan agindu zion MacArthurri. Curtinek erabaki zuen Australiako indarrak MacArthurren agindupean jartzea, zeina Ozeano Bareko hego-mendebaldeko komandante gorena bihurtu baitzen. MacArthurrek bere kuartel nagusia Melbournera eraman zuen 1942ko martxoan, eta tropa estatubatuarrak Australian biltzen hasi ziren. Etsaien itsas jarduera 1942ko maiatzaren amaieran iritsi zen Sydneyra, itsaspeko ñimiño japoniarrak Sydneyko portuan sartu zirenean. 1942ko ekainaren 8an, bi itsaspeko japoniar Sydneyren ekialdeko aldiriak eta Newcastle hiria bonbardatu zituzten labur-labur.

Aliatuen elkarketa 1942-1943

1942aren hasieran, potentzia txikien gobernuak Asiaren eta Ozeano Barearen arteko gerra-kontseilu bat sortzeko presioa egiten hasi ziren. Pazifikoko Gerra Kontseilua Washington DCn eratu zen 1942ko apirilaren 1ean, Franklin D. Roosevelt presidentea buru zela, Harry Hopkins bere aholkulari nagusia, eta Britainia Handiko, Txinako, Australiako, Herbehereetako, Zeelanda Berriko eta Kanadako ordezkariekin. Ondoren, Indiako eta Filipinetako ordezkariak gehitu ziren. Kontseiluak ez zuen inoiz zuzeneko kontrol operatiborik izan, eta hartutako edozein erabaki AEBko Estatu Nagusiko Buru Konbinatuei eta Erresuma Batuari bidali behar zitzaion. Erresistentzia aliatua, hasieran sinbolikoa, pixkanaka gogortzen hasi zen. Australiako eta Herbehereetako indarrek zibilen buru izan ziren portugaldar Timorreko gerrilla-kanpaina luze batean.

Japoniako estrategia eta Doolittle erasoa

Ipar Amerikako B-25 Mitchell hegazkin bonbardaketari bat USS Hornet hegazkin-ontzitik aireratzen Doolittle erasoaren garaian.

Japoniaren bigarren fase operatiboa sakontasun estrategikoa zabaltzeko aurreikusita zegoen, eta, Ekialdeko Ginea Berriari, Britainia Berria, Aleutiarrak, Midway, Fiji, Samoa eta Australiako gune estrategikoak gehitu zitzaizkion. Itsas Armadako Estatu Nagusia hegoalderantz aurrera egitearen alde agertu zen, Australiako zatiak bereganatzeko, baina Txina eta Mantxuriari laguntzeko eskainitako tropa ugariak zirela eta, armada inperialak uko egin zion beharrezko indarrekin laguntzea. Itsas Estatu Nagusiak Australiaren eta Estatu Batuen arteko itsas loturak eten nahi zituen Kaledonia Berria, Fiji eta Samoa harrapatuz. Horrek tropa-kopuru askoz txikiagoa eskatzen zuenez, martxoaren 13an, Itsas Armadako Estatu Nagusiak eta Armadak operazioak adostu zituzten Fiji eta Samoa harrapatzeko. Bigarren fase operatiboa ondo hasi zen; martxoaren 8an Ginea Berriko ekialdean zeuden Lae eta Salamaua harrapatu zituztenean. Hala ere, martxoaren 10ean, AEBko hegazkin-ontzi batek inbasio-indarrei eraso egin zien, eta galera handiak eragin zituzten. Erasoak ondorio operazional garrantzitsuak izan zituen, japoniarrak Ozeano Barearen Hegoaldean aurrera egiteari uztera behartu baitzituen, Flota Konbinatuak etorkizuneko operazioak babesteko bitartekoak eman zituen arte.

Aldi berean, Doolittle erasoa 1942ko apirilean izan zen; 16 hegazkin bonbardaketari USS Hornet hegazkin-ontzitik aireratu ziren Japoniatik 600 miliera (970 km). Erasoak kalte material minimoak eragin zituen Japoniako lurretan, baina bultzada moral handia izan zen Estatu Batuetarako; Japonian ere ondorio psikologiko garrantzitsuak izan zituen, Estatu Batuetako garraio indarrak arriskutsuak zirela japoniarrarentzat ikusi baitzen. Marcus uhartearekin eta Wake eta Kamtxatka banatzen dituzten ur zabalak patruila-ontzi bihurtutako arraste-ontzien zaintzarekin, Japoniako ekialdeko kosta erasoari irekita geratu zen.

Yamamoto almiranteak, Midway atoloia bereganatuz, AEBren itsas armada suntsitzea proposatu zuen, Midway hurbil zegoenez Hawaii mehatxatzeko estatubatuarrek borroka egingo zutela uste baitzuen. Apirilaren 2tik 5era egindako bilera batzuetan, Itsas Armadako Estatu Nagusiak eta Flota Konbinatuko ordezkariek konpromiso bat hartu zuten. Yamamotok bere Midway operazioa lortu zuen, baina dimititzeko mehatxua egin ondoren bakarrik. Trukean, Yamamotok garraio dibisio bat esleitu behar izan zuen Port Moresbyren aurkako operazioari, eta, Midwayko operazioarekin batera, eraso bat egin behar izan zuen Aleutiarrak uharteetan puntu estrategikoak harrapatzeko. Horiek nahikoak izan ziren Japoniako nagusitasun-marjina apurtzeko Midwayko erasoan.

Koral itsasoa

Sakontzeko, irakurri: «Koral Itsasoko gudua»

USS Lexington hegazkin-ontzia 1942ko maiatzaren 8an ondoratu zen, hegazkin japoniarren aire-eraso bat jasan eta ordu batzuetara.

Port Moresbyren aurkako erasoa MO operazio gisa kodetu zen, eta hainbat zatitan banatu zen. Tulagi maiatzaren 3an okupatu zen; itsasontziek ekorketa bat egingo zuten Koral Itsasoan itsas armada aliatuak aurkitu eta suntsitzeko, eta maiatzaren 10erako zegoen aurreikusita Port Moresby okupatzeko lehorreratzea. MO operazioak 60 itsasontziko indarra izan zuen, bi garraio-ontzi eta 250 hegazkin zuzenduak. Hala ere, benetako borroka ez zen planaren arabera garatu; Tulagi maiatzaren 3an okupatu zuten arren, hurrengo egunean, Yorktown hegazkin-ontzi estatubatuarraren hegazkinek inbasio-indarra eraso zuten. Harridura-elementua galdu egin zen, kode deszifratzaile aliatuen arrakastaren ondorioz. Ikuspegi aliatutik, Port Moresby erori izan balitz, japoniarrek Australiako iparraldeko eta mendebaldeko itsasoak kontrolatuko zituzketen eta herrialdea isolatu zezaketen. Aliatuen lantalde bat bildu zen Frank Fletcher almirantearen agindupean, USS Lexington eta Yorktown garraio-ontziekin Japoniako aurrerapena geldiarazteko. Maiatzaren 7an, Japoniako garraioontziek erabateko erasoa egin zuten kontaktu baten aurka, zeina, txosten baten arabera, etsaiaren garraio-ontziak ziren, baina, azkenean, txostena faltsua zen. Eraso-indarrak petrolio-ontzi bakarra aurkit zuen, Neosho , eta Sims destruktorea.

Estatu Batuetako garraiolariek ere aurrez ongi aztertu gabeko erasoa jo zuten, eta Shōhō hegazkin-ontzia soilik aurkitu, eta hondoratu zuten. Maiatzaren 8an, elkarren aurkako garraio aireko indarrek topo egin zuten azkenean, eta aire-erasoak trukatu zituzten. Bi garraio-ontzi japoniarren hegazkinek Lexington garraio-ontzi hondoratzea eta Yorktown hondatzea lortu zuten. Horren truke, estatubatuarrek Shίkaku hondatu zuten. Hala ere, Zuikaku onik atera zen. Zuikakuren aireontzien eta langileen galerak handiak izan ziren, eta japoniarrek ezin izan zuten lurreratzea lagundu Port Moresbyn. Ondorioz, MOren operazioa bertan behera geratu zen, eta japoniarrek bertan behera utzi behar izan zituzten Australia isolatzeko ahaleginak.

Garraio-ontzi bat hondoratzea lortu zuten arren, gudua hondamendia izan zen japoniarrentzat, borrokaldian konprometitutako hiru garraio-ontziak ez baitziren prest egongo Midwayren aurkako operaziorako. Koral itsasoaren ondoren, japoniarrek aireko lau hegazkin-ontzi operatibo zituzten —Sōryū, Kaga, Akagi eta Hiryū—, eta uste zuten estatubatuarrek, gehienez ere, bi zituztela —Enterprise eta Hornet. Saratoga konpontzen ari ziren torpedo-eraso baten ondoren; Yorktown, berriz, Koral itsasoan hondatu zen, eta Japoniako itsas inteligentziak hondoratu egin zela uste zuen. Hiru eguneko konponketen ondoren, Midwayrantz atera zen.

Midway

Hiryū itsasontzia, B-17 Flying Fortress hegazkin bonbardaketari astunen erasopean

Sakontzeko, irakurri: «Midwayko Gudua»

Yamamoto almiranteak Midwayren aurkako operazioa gerraren balizko borroka erabakigarritzat hartu zuen, Estatu Batuetako botere estrategikoa suntsi zezakeena Ozeano Barean, eta, ondoren, negoziatutako bake-akordio bati atea ireki. Ezusteko estrategiko eta taktikoz, japoniarrek Midwayko aireko indarra garaitu, eta leundu zezaketen 5.000 soldadu lurreratzeko. Uhartea azkar harrapatu ondoren, Flota Konbinatuak operazioaren alderdirik garrantzitsuenerako oinarriak finkatuko zituzkeen. Yamamotok uste zuen erasoak tranpa batetarantz eramango zituela estatubatuarrak. Kontraerasorako Pearl Harborretik aterako zen Estatu Batuetako armadarantz, Midway amua izango zen. Estatubatuarrak iristean, beren indar sakabanatuak batuko zituen haiek garaitzeko. Planaren alderdi garrantzitsu bat AL Operazioa izan zen, zeina Aleutiarretan bi uharte bereganatzeko Midwayren erasoaren denbora berean.

Hala ere, maiatzean, AEBko kode-deszifratzaileek Midwayren aurkako erasoa aurreikusi zuten. Yamamotoren plan konplexuak ez zuen susmatzen Estatu Batuetako flotak esku hartuko zuenik japoniarrek espero baino lehen. Pearl Harborreko AEBko indarren zaintza distantzia luzeko ur-hegazkinen bidez, ez zen aurrera eraman martxoan izandako alferrikako operazio bat zela eta. Hawaiiar uharteetan funtzionatzen egon behar zuten itsaspeko esplorazio-lerro japoniarrak ez ziren garaiz osatu.

Gudua ekainaren 3an hasi zen, Midwayko hegazkin estatubatuarrek, 700 miliera (1.100 km), Japoniako garraio-talde bat ikusi eta eraso egin ziotenean atoloiaren mendebaldean. Ekainaren 4an, japoniarrek uhartea eraso zuten 108 hegazkinekin, baina ez zieten kolpe erabakigarririk eman uharteko instalazioei. Garrantzitsuagoa dena da Midwayn basea zuten eraso-hegazkinak joana zirela eta 116 hegazkin garraiatzaileei gehitzen zitzaiela japoniarrei eraso egiteko. Midwayko hegazkinak eraso egin zuen, baina ez zuen kolpe bakar bat jo. Koordinatu gabeko eraso horien erdian, Japoniako esplorazio hegazkin batek AEBko talde baten berri eman zuen, baina, geroago arte, ez zen AEBko garraio-ontzi baten presentzia berretsi. Chuichi Nagumo almiranteordea egoera taktiko zailean zegoen. Deliberazio azkar baten ondoren, AEBko taldearen aurkako erasoa berandutu, eta prestatuago baten alde egin zuen.

10:22an, ordea, SBD Daunless bonbardaketari amilketari estatubatuarrek Japoniako hiru garraio-ontzi harrapatu, eta eraso zituzten. Sōryū, Kaga eta Akagi hondakin kiskalgarri bihurtu ziren. garraio-ontzi japoniar bakar batek, Hiryūk, iraun zuen erabilgarri, eta berehalako kontraerasora jo zuen. Bi erasoek Yorktown jo eta ekintzatik kanpo utzi zuten. Geroago, arratsaldean, gainerako bi garraio-ontzi estatubatuarren hegazkinek Hiryū aurkitu, eta suntsitu zuten. Yorktown matxuratua eta Hammann destruktorea hondoratu zituen I-168 itsaspeko japoniarrak. Kido Butai indarraren botere harrigarria suntsituta, Japoniaren ahalmen erasokorra gutxitu egin zen. Ekainaren 5eko goizeko lehen orduan, japoniarrek bertan behera utzi zuten Midway operazioa.

Ginea Berria eta Salomon Uharteak

Sakontzeko, irakurri: «Salomon Uharteetako Kanpaina»

Japoniako Lurreko indarrek aurrera jarraitu zuten Salomon Uharteetan eta Ginea Berrian. 1942ko uztailaz geroztik, Australiako erreserbako batailoi batzuk Ginea Berrian atzeguardia-ekintza setati baten aurka borrokatu ziren, Kokodatik Port Moresbyrako bidean egindako aurrerapen japoniar baten aurka. Milizia Australiako Bigarren Indar Inperialeko tropek ordezkatu zituzten abuztuaren amaieran. 1942ko irailaren hasieran, Japoniako marineek Australiako Errege Aireko Indarraren base estrategiko bati eraso zioten, Milne badian, Ginea Berriko ekialdeko puntatik gertu. Indar aliatuek atzerarazi zituzten, eta, lehorrean, Japoniako indarrentzako gerraren lehen porrota izan zen.

Ginea Berrian, japoniarrak Kokodako pistan Port Moresbyren aurrean zeuden, baina ipar-ekialdeko kostara erretiratzeko agindu zitzaien. Australiako eta Estatu Batuetako indarrek eraso egin zieten beren kokapen gotortuei, eta, Buna–Gona inguruan bi hilabete baino gehiago borrokatu ondoren, azkenean, Japoniaren hondartzako buru nagusia harrapatu zuten 1943ko hasieran.

Guadalcanal

Estatu Batuetako marineak, 1942ko azaroan, Guadalcanaleko guduan.

Indar aliatuek, kostazainen bidez, Guadalcanalen aerodromo japoniar bat eraikitzen ari zirela ohartu ziren. 1942ko abuztuaren 7an, 16.000 marine estatubatuar lurreratu ziren Guadalcanalen eta Tulagin (Salomon Uharteak). Gunichi Mikawa almiranteordeak, Rabaulgo Zortzigarren Flota berriaren komandanteak, berehala itsasoratu zen indar aliatuen aurka borrokatzera Guadalcanaleko kostaldean. Abuztuaren 8tik 9rako gauean, Mikawaren erantzun azkarrak Savo uharteko gudua piztu zuen. Japoniaren garaipena bikaina izan zen, eta lau gurutzaontzi astun aliatu hondoratu zituzten, eta ez zen ontzi japoniarrik galdu. Gerran, aliatuek izan zuten ontzi-porrot okerrenetako bat izan zen. Japoniarrek garraio-ontzi ahulei eraso egiteko porrotak bakarrik txikiagotu zuen garaipena. Hori lortu izan balute, Estatu Batuen Ozeano Bareko lehen kontraerasoa geldi zezaketen. Japoniarrek, hasiera batean, Estatu Batuetako lehorreratzeak aintzatespen bat izango balira bezala hartu zituzten.

Uhartearen zati batzuk okupatzen zituzten indar japoniar eta aliatuek, hurrengo sei hilabeteetan, bi taldeek baliabideak eman zituzten gero eta gehiago higatzen ari zen guduan. Egoitza Henderson Fielden zuen Estatu Batuetako aireko defentsak bermatu zuen Estatu Batuetako Guadalcanal inguruko uren kontrola egunez, eta, gauez, IJNren borrokarako goi-mailako gaitasunek, berriz, gaueko abantaila eman zien japoniarrei. Abuztuan, Japoniako eta Estatu Batuetako garraio-ontziek ezbairik gabeko talka batean parte hartu zuten Ekialdeko Salomonen Gudua izenekoan, eta, horren ondorioz, Ryujo hegazkin-ontzi arina hondoratu zen. Urrian, Estatu Batuetako indarrek arrakastaz egin zieten aurre japoniarrei Esperance lurmuturreko guduko gaueko borrokan, Japoniako gurutzaontzi bat eta destruktore bat hondoratuz. Urriaren 13ko gauean, Kongo eta Haruna korazatu arinek Henderson Field bonbardatu zuten. Aerodromoa aldi baterako ezindua gelditu zen, baina berehala itzuli zen zerbitzura. Urriaren 26an, Shokaku eta Zuikaku garraio-ontzi japoniarrek Hornet hondoratu zuten, eta kalte larriak eragin zizkioten Enterprise garraio-ontziari, Santa Cruz uharteetako guduan. Hornet galtzeak, aurretik IJNren I-19 itsaspekoak Wasp garraio-ontzia garaitzearekin batera eta, irailean, Saratoga itsaspekoari eragindako kalte larriek AEBko garraio-ontzien indarra ontzi bakar batera, Enterprisera, murriztea ekarri zuen. Hala ere, IJNko bi garraio-ontziek etxeko uretara joan behar izan zuten. Azaroaren 12tik 15era, Japoniako eta Estatu Batuetako ur azaleko ontziek ekintza basatiak hasi zituzten gauez, Guadalcanaleko Itsas Guduan. Pazifikoko Gerrako bi borrokaldi bakarretako bat izan zen korazatuek elkarri aurrez aurre egin ziotena. Bi almirante estatubatuar hil ziren, eta bi korazatu japoniar hondoratu ziren.

Kanpainan zehar, Hego Pazifikoan egoitza zuten Japoniako hegazkin gehienak Guadalcanalen defentsan jarri zituzten. Asko aireko indar aliatuekin izandako borroketan galdu ziren. Japoniako lurreko indarrek AEBren posizioen aurkako eraso ugari egin zituzten gogor defendatutako Henderson Fielden inguruan, baina biktima ugari izan zituzten. Eraso horiei eusteko, hornikuntza aliatuek Tokyo Express deitutako konboien bitartez egin zituzten japoniarrek. Konboiek, askotan, gauez, borrokak egin behar zituzten etsaien ontzi-indarrekin, eta haietan destruktoreak erabiltzen zituzten, IJNk galdu ezin zituenak. Ontzi astunagoekin egindako flota-borrokak eta egunez egindako garraio-ontzien borrokak Guadalcanaletik gertu gertatu ziren, eta hondoratutako ontzi askoren ondorioz, 'Ironbottom Sound' deritzo. Hala ere, aliatuak askoz ere hobeto zeuden galera horiek ordeztu ahal izateko. Japoniarrek uhartea hustu, eta, 1943ko otsailean, erretiratu egin ziren. Sei hilabeteko higadura-gerran, japoniarrek behar adina indar egin ez zutelako galdu zuten.

1942aren amaieran, Japoniako Aginte Nagusiak Guadalcanali lehentasuna ematea erabaki zuen. Aitzitik, estatubatuarrak, bereziki AEBko Armadako almirantea John S. McCain Sr-ek Guadalcanalen zuen zenbakizko abantaila erabiltzea espero zuen, Japoniako eskulana pixkanaka drainatzeko. Azkenean, ia 20.000 japoniar hil ziren Guadalcanalen, AEBko zazpi bat mila lagunekin alderatuta.

Geldialdia Txinan eta Asiako hego-ekialdean

Txinatar tropak 1943ko azaroan, Changde

Txina 1942–1943

Txina kontinentalean, 3., 6. eta 40. Dibisio japoniarrek, 120.000 soldadu inguru, Yueyang-en bildu, eta, hiru zutabetan, hegoalderantz jo zuten, Miluo ibaia berriro gurutzatzen saiatuz Changsha-ra iristeko. 1942ko urtarrilean, indar txinatarrek garaipena lortu zuten Changshan, Japoniaren aurkako aliatuen lehen garaipena.

Doolittleren erasoaren ondoren, IJNk Zhejiang-Jiangxi kanpaina eraman zuen aurrera, bizirik atera ziren hegazkinlari estatubatuarrak bilatzeko, lagundu zieten txinatarrei zigorrak ezartzeko eta aireko baseak suntsitzeko. Operazio hori 1942ko maiatzaren 15ean hasi zen, 40 infanteria batailoiekin eta artilleriako 15–16 batailoiekin, baina indar txinatarrek atzera bota zuten irailean. Kanpaina horretan, IJAk hondamendiaren arrastoa izugarria utzi zuen, eta gerra biologikoari ekin zion, kolera, sukar tifoidea, izurriteak, izurri bubonikoa eta disenteria patogenoak zabalduz. Txinako kalkuluen arabera, hildakoen kopurua 250.000 zibilekoa da. Japoniako 10.000 soldadu gaixotutik, 1.700 soldadu inguru hil ziren, Japoniako arma biologikoek beren indarrak kutsatu zituztenean gaixotu zirenak.

Chiang Kai-shek Jeneralisimoa eta Joseph Stilwell Jenerala, Aliatuen agintari nagusia Txinako Frontean 1942tik 1945 arte

1943ko azaroaren 2an, Isamu Yokoyamak, Japoniako 11. armada inperialeko komandanteak, 100.000 soldadu inguru zabaldu zituen Changde erasotzeko. Changdeko zazpi asteko guduan, txinatarrek higadura-kanpaina garesti baten aurka borrokatzera behartu zuten Japonia. Japoniarrek hiria harrapatu bazuten ere, errefortzuak iritsi, eta inguratzeko adina denbora immobilizatzeko gai izan ziren txinatarrak. Txinatarrek, orduan, Japoniaren hornikuntza-lineak moztu; atzeraldia, eta txinatarren xerka eragin zituzten. Guduan, Japoniak arma kimikoak erabili zituen.

Birmania 1942-1943

Birmaniaren konkista japoniarraren ondoren, nahasmendu orokorra eta independentziaren aldeko asaldura izan ziren Indiaren ekialdean, eta zorigaiztozko gosetea Bengalan, 3 milioi heriotza eragin zituena. Wavell (Indiako komandante nagusia), ordea, Birmanian kontraerasoak bultzatzeko irrikaz zegoen.

Erasoa Arakango erasoaldia izan zen, Akyab uhartea babestera bideratua, garrantzitsua bere portu eta aerodromoengatik. Indiako Infanteriaren 14. Dibisioak lehorretik egin zuen aurrera Mayu penintsulan. Eraso Rathedaung eta Donbaiken gelditu zen, iparraldeko kilometro gutxira, bunker ia menderaezinak okupatzen zituzten indar japoniarrengatik. Behin eta berriz jotako erasoek, 1943ko urtarriletik martxora bitartekoek, ez zituzten posizio horiek gainditu ahal izan. Japoniako dibisio bat Arakanera joan zen Birmania erdialdetik, eta Indiako 14. Dibisioaren ezkerreko saihetsa eraso egin zuen. Indiako 26. Infanteria Dibisioaren kuartel nagusiak frontearen ardura hartu zuen, eta erantzun bat emateko asmoa zuen. Hala ere, jaso zituen tropa akitu eta moralik gabekoak ez ziren irmo mantendu, eta dibisioak, maiatzaren lehen astean, Indiako mugara itzuli behar izan zuen.

Ofizial gehienek onartu zuten oihaneko gerrarako trebakuntza desegokiaren ondorio zela huts egitea. Arakango erasoaren emaitza etsigarriari aurre egiteko, aliatuek oihartzun handia eman zioten Chinditek, Orde Charles Wingate Brigada Nagusiaren mendean, egindako distantzia luzeko erasoari. Chinditek galera handiak izan zituzten (3.000 baino gehixeagoko soldadutik, 1.138 hildako), eta kalte txikiak baino ez zizkieten egin Japoniako komunikazio-lerroei. Wingatek, ordea, britainiar eta indiar tropek japoniarrek bezain erraz borroka zezaketela oihanean esan zuen. Erasoaldiak ere lagundu zuen 1944an Japoniako India inbaditzeko erabakia hartzen.

1943ko abuztuan, aliatuek Asiako hego-ekialdeko beste komando bat (SEAC) osatu zuten, Indiako agintetik Birmaniarako eta Indiarako erantzukizun estrategikoak bere gain hartzeko. 1943ko urrian, Winston Churchillek Lord Louis Mountbatten almirantea izendatu zuen bere komandante gorena. Wavell Indiako erregeorde izendatu zuten, eta, berehala, neurriak hartu zituen Bengalako goseteari aurre egiteko. Claude Auchinleck jenerala komandante bihurtu zen, Indiako armadako buru, eta bere administrazio- eta prestakuntza-kokapenak suspertu zituen. 14. armada britainiarra eta indiarra Birmaniako japoniarrei aurre egiteko prestatu zen. William Slim teniente jeneralaren mendean, haren prestakuntza, morala eta osasuna asko hobetu ziren. Joseph Stilwell jeneral estatubatuarra, AEBren indarretan agintzen zuena Txina-Birmania-India frontean, Txinari laguntza eman zion, eta India eta Txina lotuko zuen Ledo errepidea eraikitzeko prestatu zen.

1943an, Thailandiako Phayap armadaren inbasioa Txinako Xishuangbannarantz abiatu zen, baina Txinako Indar Espedizionarioak atzerarazi zuen.

Aliatuen erasoak 1943-1944

Rendova uhartean indar estatubatuarrak lehorreratzen, 1943ko ekaina

Midwaykoa izan zen bi urtean gertatutako azken itsas borroka handia. AEBk, hurrengo aldia, industria-potentzial handia areagotzeko erabili zuen, itsasontzi, hegazkin eta tripulatzaile gehiago trebatzeko. Aldi berean, Japonia gero eta atzerago geratu zen industria-oinarri egokirik edo estrategia teknologiko egokirik, hegazkinetako tripulatzaileak edo itsas baliabide egokiak trebatzeko eta merkataritza-defentsarako programa egokirik ez zuelako. Estrategikoki, aliatuek mugimendu luze bat hasi zuten Ozeano Barean zehar, eta uharte-base bat beste baten atzetik eskuratu zuten. Gotorleku japoniar batzuk, hala nola Truk, Rabaul eta Formosa, aireko erasoen bidez neutralizatu eta gainditu ziren. Helburua Japonia bertara hurbiltzea zen; gero, aireko eraso estrategiko masiboak egitea; itsaspeko blokeoa hobetzea, eta, azkenik (beharrezkoa ba zen bakarrik) inbasio bat egitea.

Estatu Batuetako Itsas Armadak ez zuen Japoniako ontzidia borroka erabakigarri baterako bilatu, Mahananen doktrinak iradokiko zukeen moduan (eta Japoniak espero zuena); aliatuen aurreratzea Japoniako itsas-eraso batek baino ezin izan zuen gelditu petrolio-eskasiak (urpeko erasoak eragindakoa), ezinezko bihurtu zuena.

Aliatuen erasoak Ginea Berrian eta Salomon Uharteetan

Hegoaldeko Ozeano Barean, aliatuek lehen aldiz hartu zuten ekimen estrategikoa gerran, eta, 1943ko ekainean, Cartwheel operazioa egin zuten, Salomon Uharteak eta Ginea Berria berriz berreskuratzeko anfibioen inbasioa, eta, azkenean, Rabaulgo Japoniako base nagusi aurreratua isolatu zuten. Salamaua-Lae inbasio japoniarraren ondoren, 1942ko martxoan, Cartwheel Salamaua-Lae kanpainarekin hasi zen, Ginea Berriko iparraldean, 1943ko apirilean. Ondoren, ekainetik urrira bitartean, Georgia Berriko kanpainak jarraitu zuen, zeinean Rendova, Drive on Munda Point eta Munda Pointeko guduko lehorreratzeak erabili zituzten Mundan sekretupean eraikitako aerodromo japoniar bat eta Georgia Berriko gainerako uharteak ziurtatzeko. Irailetik abendura bitarteko lehorreratzeek Altxorraren uharteak (Salomon Uherteetan) aseguratu zituzten, eta tropa aliatuak Choiseul, Bougainville eta Gloucester lurmuturrean lehorreratu ziren.

Lehorreratze horiek bidea prestatu zuten Nimitzetik uhartez uharte Japoniarantzeko kanpaina egiteko.

Gilbert eta Marshall uharteen inbasioa

Asia eta Pazifikoko fronteetako buruzagi aliatuak: Chiang Kai-shek Jeneralisimoa, Franklin D. Roosevelt eta Winston Churchill Kairoko Konferentzian, 1943an.

1943ko azaroan, AEBko marineek baja handiak izan zituzten Tarawan 4.500 lagun baino gehiagori eraso egin zietenean. Horrek, aliatuei, lehorreratze anfibioen teknikak hobetzen lagundu zien aldaketa hauek eginez: prebentziozko bonbardaketa zehatzak, itsasaldien eta lehorreratze-egutegien planifikazio arduratsuagoa eta koordinazio hobea. Gilbert uharteetako operazioei, hain garestiak izan ez ziren beste lehorreratze batzuek eman zien jarraipena Marshall uharteetan, 1944ko urtarrilaren amaieran eta otsailaren erdialdean.

Kairoko Konferentzia

1943ko azaroaren 22an, Estatu Batuetako lehendakaria Franklin D. Roosevelt, lehen ministro britainiarra Winston Churchill, eta ROC Jeneralisimoa Chiang Kai-shek, Kairon (Egipto) elkartu ziren Japonia garaitzeko estrategia bat adosteko. Bilerari, Kairoko Konferentzia deitu zioten, eta Kairoko Deklarazioarekin amaitu zen.

Itsaspeko gerra

Estatu Batuetako itsaspekoak, baita ontzi britainiar eta neerlandar batzuk ere (1941–42), zeinak Cavite (Filipinak); Fremantle eta Brisbane (Australia); Pearl Harbor; Trincomalee, Zeylan, Midway, eta geroago Guameko baseetatik jarduten baitzuten, garrantzi handia izan zuen Japonia garaitzeko, nahiz eta itsaspekoak armada aliatuen proportzio txiki bat izan ziren, % 2 baino gutxiago Estatu Batuetako Itsas Armadaren kasuan. Itsaspekoek ito egin zuten Japonia bere merkataritza-flota hondoratuz, tropa-garraio asko geldiaraziz eta armak eta operazio militarrak egiteko funtsezkoak ziren petrolio-inportazio ia guztiak moztuz. 1945. urtearen hasieran, Japoniako petrolio-hornidurak hain ziren mugatuak, ezen flota ia erabat geldi zegoen.

Yamakaze destruktore japoniarra torpedoz jota, USS Nautilus itsaspeko estatubatuar baten periskopiotik ikusia, 1942ko ekainean.

Militar japoniarrek esan zuten beren defentsak 468 itsaspeko aliatu hondoratu zituztela gerran. Egia esan, AEBko 42 itsaspeko baino ez ziren hondoratu Ozeano Barean kontrako ekintzagatik, eta beste 10 istripuetan edo lagun arteko suteen ondorioz. Herbeheretarrek bost itsaspeko galdu zituzten eraso japoniarraren edo eremu minatuen ondorioz, eta britainiarrek hiru galdu zituzten.

Japoniako merkatari hondoratuen % 56 izan ziren Estatu Batuetako itsaspekoak egindakoak; minek edo hegazkinek egin zituzten gainerakoak. Estatu Batuetako itsaspekoek Japoniako gerraontzien % 28 ere suntsitu zituztela esan zuten. Gainera, ikuskapen-lan garrantzitsuak egin zituzten, eta eraitsitako ehunka hegazkin erreskatatu zituzten.

Pearl Harborreeko gertakaritik ordu gutxira, Japoniaren aurkako errepresalia modura, Rooseveltek doktrina berri bat aldarrikatu zuen: Japoniaren aurkako mugarik gabeko itsaspeko gerra. Horrek zera esan nahi zuen: Ardatzak kontrolatutako uretan edozein gerraontzi, merkataritza-ontzi edo bidaiari-ontzi hondoratzea, aldez aurretik abisatu gabe eta bizirik atera zirenei lagundu gabe. Japoniak itsaspeko asko zituen arren, ez zuten eragin nabarmenik izan gerran. 1942an, Japoniako itsaspeko flota ondo aritu zen, aliatutako gerraontzi asko kolpatuz edo hondatuz. Hala ere, IJNren doktrinak (eta AEBren gerraren aurrekoak) zioen floten arteko borrokek bakarrik irabaz zezaketela ontzi-kanpainak, ez merkataritzari egindako erasoek. Hala, AEBk ohiz kanpoko hornidura-lerro luzea bazuen ere, zaurgarria zen urpeko erasoaren aurrean; Japoniak bere itsaspekoak, batez ere, irismen luzeko aintzatespenerako erabili zituen, eta AEBren hornidura-lerroei noizean behin bakarrik egin zien eraso. Australiaren aurkako Japoniako itsaspeko erasoak ere, 1942an eta 1943an, ezer gutxi lortu zuen.

Gerra Japoniaren kontra bihurtu hala, IJNko itsaspekoek gero eta gehiago erabili ziren moztuta gelditutako gotorlekuak hornitzeko, hala nola Truk eta Rabaul. Gainera, Japoniak Sobietar Batasunarekin zuen neutraltasun-ituna errespetatu zuen, eta ez zien kasurik egin San Frantziskotik Vladivostokera hornidura militarrak garraiatzen zituzten zamaontzi estatubatuarrei, aliatu alemanaren haserre eta atsekaberako.

I-400 itsaspekoa, inoiz eraiki den urpeko ez-nuklearrik handiena

AEBko Armada, aldiz, hasieratik egin zuen merkataritzaren aurka. Hala ere, 1942aren hasieran, Filipinetan inguratutako indar aliatuen arazoak 'itsaspeko gerrilla-misioetara' desbideratzera eraman zituen ontziak. Australiako baseek itsasontziak Japoniako aire-mehatxupean jarri zituen patruila-eremuetara zihoazela, eraginkortasuna murriztuz, eta Nimitz itsaspekoetan oinarritu zen base etsaien zaintza estua egiteko. Gainera, Mark 14 torpedoa eta haren Mark VI detonagailua akastunak izan ziren, eta ez ziren zuzendu 1943ko irailera arte. Okerrena da, gerra baino lehen, Ameriketako Estatu Batuetako aduanetako ofizial batek japoniar merkatarien itsas kodearen kopia bat atzeman zuela eta Inteligentzia Navaleko Bulegoak deszifratu zuela jakin gabe. Japoniarrek berehala aldatu zuten kodea, eta OP-20-G taldeak ez zuen berria deszifratu 1943ra arte.

1944an baino ez zen AEBko itsas armada bere 150 itsaspekoak erabat erabiltzen hasi: ontziko radar eraginkorrak ezartzen, oldarkortasunik gabeko komandanteak ordezkatzen eta torpedoen akatsak zuzentzen. Japoniako merkataritzaren babesa 'deskribatu ezinezkoa' zen eta konboiak gaizki antolatuta eta defendatuta zeuden aliatuenekin alderatuta, IJNren doktrina eta entrenamendu akastunen ondorioz. Estatu Batuek egindako itsaspekoen patruilen kopurua (eta hondoratutakoak) izugarri handitu zen: 350 patruila (180 itsasontzi hondoratu) 1942an; 350 patruila (335) 1943an, eta 520 patruila (603) 1944an. 1945erako, ontzi japoniarren hondoratzeak gutxitu egin ziren, gutxi ausartzen baitziren itsas zabalera ateratzen. Guztira, aliatuen itsaspekoek 1.200 merkataritza-ontzi suntsitu zituzten, bost bat milioi tona itsas garraio. Guadalcanaleko, Saipango eta Leyteko kanpainetako etapa kritikoetan, milaka tropa japoniar hil edo desbideratu zituzten beharrezkoak ziren lekutik. 200 gerraontzi baino gehiago hondoratu ziren, korazatu bat eta, gutxienez, zortzi hegazkin-ontzi barne ^{[erreferentzia behar]}.

Urpeko gerra bereziki arriskutsua zen; patruila egitera atera ziren 16.000 estatubatuarretatik, 3.500 (% 22) ez ziren inoiz itzuli, Bigarren Mundu Gerran AEBko edozein indarrek jasandako biktimarik handiena. Galera japoniarrak, guztira 130 itsaspeko, handiagoak izan ziren.

Japoniarren erasoak Asian, 1944

Japoniar kontraerasoak Asian, 1944

1944ko erdialdean, Japoniak 500.000 gizon baino gehiago mobilizatu zituen, eta operazio masibo bat egin zuen Txinan zehar, Ichi-Go Operazioa kode izenarekin, Japoniaren Bigarren Mundu Gerrako erasorik handiena; helburua, Txinan eta Indotxina frantziarrean Japoniak kontrolatutako lurraldea lotu eta Txinako hego-ekialdean aire-baseak bereganatu, non bonbardaketari estatubatuarrak beren baseak baitzituzten. Japoniak ehun bat mila biktima izan zituen arren, eraso horiek, hainbat urtetan handienak izan zirenak, lur asko irabazi zuten Japoniarentzat indar txinatarrek Guangxin gerarazi baino lehen. Garaipen taktiko handiak izan arren, operazioak, oro har, ez zion onura estrategiko garrantzitsurik eman Japoniari. Indar txinatar gehienak eremutik atera ahal izan ziren, eta ondoren itzuli Hunan mendebaldeko guduan indar japoniarrei eraso egiteko. Japoniarrek Ozeano Barean jasan zituzten etengabeko porroten ondorioz, Japoniak ez zuen inoiz Txinari azken kolpea emateko behar adina denbora eta baliabide lortu. Ichi-go operazioak gizarte-nahastearen sentsazio handia sortu zuen gertatutako Txinako eremutan. Gerrilla komunista txinatarrak gai izan ziren nahasketa hori ustiatzeko eta, ondoren, landa eremu handietan eragina eta kontrola handitzeko.

Japoniarren erasoa Indian, 1944

Indar Txinatarrak Stuart A3- tankeetan, Ledoko errepidean

Aliatuen porroten ondoren (1943), Asiako hego-ekialdeko komandoa Birmanian hainbat frontetan erasoak jotzeko prestatu zen. 1944. urtearen hasieran, Ipar Borrokarako Eremuko Komandoaren (NCAC) tropa txinatar eta estatubatuarrak, Joseph Stilwell estatubatuarrak gidatuta, Indiatik Birmaniako iparraldera Ledoko errepidea zabaltzen hasi ziren, eta Indiako XV. soldadu-kidegoa, berriz, aurreratzen hasi zen kostan, Arakan probintzian. 1944ko otsailean, japoniarrek kontraeraso lokala jo zuten Arakanen. Japoniaren arrakasta goiztiarraren ondoren, kontraeraso hori garaitua izan zen Admin Box guduan, XV. indiar dibisioko soldadu-kidego bakartuak irmo mantendu zirenean, jausgailuetan botatako horniduren konfiantzaz.

Japoniarrek aspalditik planifikatutako erasoa jaurti zuten, U-Go Operazioa izenekoa, Indian, martxoaren erdialdean. Slim teniente jeneralak, XIV. Armadaren aginduan, eta haren aurrelari taldeko komandanteak, Geoffry Scoones teniente jeneralak asmoa izan zuten Imphal lautadara erretiratzeko eta japoniarrak beren komunikazioekin borrokatzera behartzeko, hamarna kilometroko oihan bidezidorretan luzatuz. Hala ere, erasoa hasi zenean, berandu erantzun zuten, eta ez zuten helburu japoniar batzuk aurreikusi. Unitate britainiar eta indiar batzuek borroka egin behar izan zuten barrutitik ateratzeko, baina, apirilaren hasieran, Imphal-en kontzentratu ziren. Indartzeko, unitate batzuk lekuz aldatu zituzten hegazkinez, Arakanetik. Kohimaraino aurreratu zuen Japoniako dibisio batek, Nagaland-en Imphalerako bide nagusia moztu, eta garnizio britainiar txiki bat isolatu zuen, baina ez zuen lortu Kohimako defentsa guztiak harrapatzea. Apirilean, Imphalen aurkako eraso japoniarrek porrot egin zuten, eta talde aliatu berriek, berriz, Kohimaren garnizioa arindu, eta japoniarrak Kohimako gailurrean harrapatu zituzten posizioetatik atera zituzten.

Japoniar askok beldurra izan zuten moduan, komunikazio-lerro desegokiak eta Mutaguchik garaipen goiztiarrarengatik egindako apustuak porrot egiteak bere tropek gosez hiltzea eragin zuen. Montzoien euriak atertu zirenean, maiatzaren erdialdera, gaixotasunaren mende egon ziren kopuru handietan. Maiatzean, Mutaguchik erasoak antolatzen jarraitu zuen, eta aliatuak hegoalderantz aurreratu ziren Kohimatik, eta iparralderantz Imphaletik. Bi eraso aliatuak ekainaren 22an batu ziren, eta Imphaleko setio japoniarra hautsi zuten. Japoniarrek, azkenik, uztailaren 3an bertan behera utzi zuten operazioa. 50.000 soldadu baino gehiago galdu zituzten, batez ere goseagatik eta gaixotasunagatik, IJA taldeak ordura arte izan zuen porrotik handiena.

Arakanen egindako aurrerapenak Imphaleko gudurako tropak eta hegazkinak askatzea geldiarazi bazuen ere, estatubatuarrek eta txinatarrek aurrera egin zuten Birmaniako iparraldean, Japoniako komunikazio-lerroen aurka ziharduten indartutako chinditen laguntzarekin. 1944ko erdialdera, Txinako Indar Espedizionarioak Birmaniako iparraldea inbaditu zuen. Leku gotortu bat harrapatu zuten Mount Songen. Montzoia zela eta kanpaina utzi zenean, Iparraldeko Borroka-eremuko Komandoak hil edo biziko aerodromo bat aseguratu zuen Myitkyinan, setio luze baten ondoren, eta horrek Indiatik Txinarako 'The Hump'en (Konkor) gainetik aire-horniduraren arazoak arintzen zituen.

Amaieraren hasiera Ozeano Barean, 1944

1943ko maiatzean, japoniarrek Z Operazioa edo Z Plana prestatu zuten, zeinak Japoniako itsas boterea erabiltzea aurreikusten baitzuen kanpoko defentsaren perimetroaren lerroa mehatxatzen zuten indar estatubatuarrei aurre egiteko: Aleutiarrak, Wake, Marshall Uharteak eta Gilbert uharteak, Nauru, Bismarck uhartedia, Ginea Berria, gero mendebalderantz, Java eta Sumatra igarota Birmaniaraino. 1943-1944an, Salomon Uharteen aldeko indar aliatuak Rabaulrantz aurreratzen hasi ziren, eta, azkenean, gotorlekua inguratu eta neutralizatu zuten. Salomon Uharteetan zuten posizioa desintegratzen, japoniarrek Z Plana aldatu zuten Gilbert eta Marshall uharteak eta Bismarck uhartedia aldeztuz defendatu beharreko ezinbesteko eremu gisa. Gero, barne-perimetro baten defentsan oinarritu zuten beren ekintzak, besteak beste, Marianak, Palau, Mendebaldeko Ginea Berria eta Ekialdeko Herbeheretako Indietan. Bien bitartean, Ozeano Bareko erdialdean, estatubatuarrek eraso garrantzitsu bati ekin zioten, 1943ko azaroan hasi zena, Gilbert Uharteetan lehorreratuz. Gilberteko garnizio japoniarrak eta gero Marshallekoak zapalduak izan ziren. Irletan garnizio zabalduegiak izateko estrategia guztiz agerian geratu zen.

1944ko otsailean, Estatu Batuetako Itsas Armadako hegazkin-ontzi azkarreko lantaldeak, Hailstone operazioan, Trukeko itsas base nagusia eraso zuen. Nahiz eta japoniarrek beren ontzi nagusiak garaiz eraman zituzten atoloian harrapatuta gera ez zitezen, bi egunetako aire-erasoek galera handiak eragin zizkieten hegazkin eta merkataritza-ontzi japoniarrei. Japoniarrek Truk utzi behar izan zuten, eta jada ezin zieten aurre egin estatubatuarrei perimetroko ezein frontetan. Ondorioz, japoniarrek beren indarra mantendu zuten borroka erabakigarria izatea espero zutenarentzat. Japoniarrek, orduan, plan berri bat garatu zuten, A-GO izenekoa: flotaren ekintza erabakigarria, Palautik Mendebaldeko Karolinetarainoko lekuren batean borrokatuko zena. Eremu horretan kontzentratuko zen flota mugikor berria, lurreko hegazkin ugarirekin batera. Estatubatuarrek Marianak erasoz gero, inguruko lurreko hegazkinek erasoko zieten. Orduan, Flota Mugikorrak garaitu zitzaketen eremuetara eramango zituzten estatubatuarrak.

Marianak eta Palauak

AEBko Armada abiarazte-lanetan Peleliun, 1944ko irailean

Sakontzeko, irakurri: «Peleliuko gudua»

1944ko martxoaren 12an, Estatu Nagusi Batuko Talde buruek Iparraldeko Marianen okupazioa zuzendu zuten ekainaren 15ean. Marianak operaziorako indar guztiak —535 gerraontzi eta ontzi osagarri, 127.500 soldadu baino gehiagoko lurreko indarrarekin batera— Raymond A. Spruance almiranteak zuzendu zituen. Estatubatuarrentzat, Marianak operazioak ekarriko zukeen: oliobide japoniarra hegoaldera etetea; ontzi-base aurreratuak garatzea; Japonia bonbardatzeko B-29 lekutzeko aerodromoak ezartzea, eta hurrengo eragiketa-faserako zenbait helburu posibleren artean aukeratzea. Horrek japoniarrak ziurtasunik gabe mantenduko zituzkeen. Halaber, Japoniako barne-defentsako eremuan sartzeak espero zen Japoniako flota konpromiso erabakigarri baten ondorioz ateratzera behartzea ekarriko lukeela. 90 eguneko tartean hain eragiketa konplexua planifikatu eta gauzatzeko gaitasunak adierazten zuen aliatuen nagusitasun logistikoa.

Ekainaren 15ean, armadako 2. eta 4. Dibisioak Saipanen lehorreratu ziren, itsas bonbardaketa talde baten laguntzarekin. Japoniako erantzuna, ordea, hain izan zen eraginkorra, ezen lehen eguneko helburua ez zen lortu hilaren 3ra arte. Japoniaren erresistentzia fanatiko baten ondoren, marineek Aslitoko aerodromoa bereganatu zuten ekainaren 18an. Nafutan, Saipanen hegoaldeko puntua, ekainaren 27an aseguratu zuten. Iparraldean, Tapotchau mendia, uharteko punturik altuena, ekainaren 27an hartu zuten. Gero, armadak iparralderantz aurrera jo zuten etengabe. Uztailaren 6tik 7rako gauean, banzai eraso bat izan zen, eta hiru eta lau mila arteko japoniarrek eraso fanatiko bat jo zuten. Eraso hori Tanapagetik gertu sartu zen lerro artean, deuseztatu aurretik. Eraso horren ondoren, ehunka herritarrek beren buruaz beste egin zuten. Uztailaren 9an amaitu zen Saipanen aurkako erresistentzia antolatua. AEBko marineak lehorreratu, eta, lau egunera, Saipango puntarik iparraldekoenera (Marpi Point) iritsi ziren. Ezkutuko tropa japoniar talde isolatuak soilik geratu ziren.

Saipan inbaditu eta hilabetera AEBk Guam berriro hartu eta Tinian bereganatu zuen. Saipan eta Tinian oso erabiliak izan ziren AEBren armadak Japonia kontinentala B-29 estatubatuarren joan-etorriko tartean jarri zuenean. Japoniako indarrek Saipan eta Tiniango baseei eraso egin zieten 1944ko azarotik 1945eko urtarrilera. Estatu Batuetako armadaren aireko indarrek, uharte horietan egoitza zutenek, bonbardaketa estrategikoko kanpaina bizia egin zuten Japoniako garrantzi militar eta industrialeko hirien aurka, Tokio, Nagoia, Osaka eta Kobe barne.

Irailaren 15ean, Palau uharteetan, Peleliuren inbasioa nabarmendu zen Japoniako defentsa-taktikak erabat aldatu zirelako. Horren ondorioz, Estatu Batuetako indarren arteko baja-tasarik altuena eman zen Pazifikoko Gerrako operazio anfibio batean. Aurreikusitako lau egunen ordez, azaroaren 27ra arte itxaron behar izan zen uhartea segurtatzeko. Lehorreratzeen balio estrategikoa, oraindik orain, zalantzan dago.

Filipinetako itsasoa

Erasotako Zuikaku hegazkin-ontzi japoniarra eta bi destruktore Filipinetako itsasoko guduan

Estatubatuarrek Marianetako Saipanen lehorreratu zirenean, japoniarrek Saipan eustea ezinbestekotzat jo zuten. Ondorioz, gerrako indar garraiatzaile handienarekin erantzun zuten: Flota Mugikorreko bederatzi garraiatzaile, Jisaburō Ozawa almiranteordearen agindupean, lurreko 500 hegazkinez osatua. Horien aurrean, Estatu Batuetako bosgarren flota izan zen, Raymond A. Spruance almirantearen agindutara, 15 garraio-ontzi eta 956 hegazkinekin. Liskarra historiako garraiolarien borrokarik handiena izan zen.

Ekainaren 19an, Estatu Batuetako defentsa gogorrek garraio hegazkinen aurkako japoniarren aireko eraso batzuk suntsitu zituzten. Emaitza, gero, Marianetako Indioilarrari Tiro Handia izena eman zioten. Estatu Batuetako garraio hegazkin guztiek borrokarako informazio-zentroak zituzten, zeinak radar-datuen fluxua interpretatzen eta borrokarako aireko patruiletarako atzemate-aginduak ematen zituzten. AEBko ontziteriara iristen ziren Japoniako erasotzaile gutxi haiek, hala, hurbileko espoletadun antiaireko su masiboarekin aurkitu ziren, segida mailakatu batean. Estatu Batuetako gerraontzi batek baino ez zituen kalte txiki batzuek jasan. Egun berean, Cavalla itsaspeko lau torpedok Shōkaku jo zuten, eta bizi-galera handiarekin hondoratu zen. Albacore itsaspekoaren torpedo bakar batek Taihō ere hondoratu zuen. Hurrengo egunean, Japoniaren garraio hegazkinen indarrak AEBren aire-erasoa jasan zuen, eta Hiyo itsasontzia galdu zuen. Japoniako lau aire-erasoetan, garraio indarraren 373 hegazkin hartu zuten parte, eta horietatik 130 itzuli ziren hegazkin-ontzira. Bizirik suertatu ziren horietako asko, geroago, hilik gertatu ziren Taihō eta Shōkaku hondoratu zirenean Estatu Batuetako itsaspekoen erasoengatik. Guduko bigarren egunaren ondoren, galerak hiru itsasontzi eta 445 tripulatzaile izan ziren, 433 hegazkin garraiatzaile baino gehiago eta 200 lurreko hegazkin inguru. Estatubatuarrek 130 hegazkin eta 76 tripulatzaile galdu zituzten. Galera handiak izan ziren hegazkinak erregairik gabe geratu zirelako eta hegazkin-ontzitara gauez itzuli zirelako.

Filipinetako itsasoan porrota larria izan bazen hiru hegazkin-ontzien galerarengatik, benetako hondamendia hegazkin-ontzien aire-taldeen suntsipena izan zen. Japoniarrek urtebetearen zatirik handiena beren hegazkin-ontzien aire-taldeak berreraikitzen eman zuten, eta estatubatuarrek haren % 90 suntsitu zuten bi egunetan. Japoniarrei euren ontzi arinetako baten aire taldea osatzeko baino piloturik ez zitzaien geratzen. Mugikor Flota etxera itzuli zen hasierako 430 hegazkinetatik 35ekin. Borroka erabateko porrotarekin amaitu zen Japoniarentzat, eta beren hegazkin-ontzien indarraren amaiera birtuala eragin zuen.

Leyte Golkoa, 1944

Leyte Golkoko guduaren lau borrokak

Filipinetako itsasoko hondamendiak bi aukera utzi zizkien japoniarrei: erasoaldi osoa edo Japonia eta Asiako hego-ekialdeko itsasbideak mozten uztea estatubatuarrei. Hala, japoniarrek borroka erabakigarri bat behartzeko plan bat asmatu zuten, geratzen zitzaizkien azken indarrak baliatuz (bere gurutzontzi astunen eta gudu ontzien su-potentzia) estatubatuarren Leyteko hodartza-buruaren aurka. Japoniarrek beren gainerako garraiatzaileak beita gisa erabiltzea aurreikusi zuten ontzi estatubatuarrak Leyte golkotik urruntzeko eta gerraontzi astunak sartu ahal izateko eta bertan zeuden ontzi estatubatuarrak suntsitzeko.

Japoniarrek lau garraio-ontzi, bederatzi korazatu, 14 gurutzontzi astun, zazpi gurutzontzi arin eta 35 destruktore bildu zituzten. Hiru taldetan banatu ziren: 'Erdialdeko Indarra', Takeo Kurita almiranteordearen agindupean, zeinak Yamato eta Musashi gudu-korazatuek barne hartzen baitzuen; 'Iparraldeko Indarra', Ozawaren agindupean, lau garraiatzaile eta bi korazatu (partzialki garraiatzaile bihurtuta) zituen, eta 'Hegoaldeko Indarra', Shōji Nishimuraren agindupean talde bat eta Kiyohide Shimaren agindupean beste bat. Erdialdeko indarrak San Bernardino itsasartea zeharkatuko luke Filipinetako itsasora; hegoalderantz biratu, eta, ondoren, lehorreratzeko eremuari eraso egingo zion. Hegoaldeko Indarrak Surigaoko itsasartearen bitartez, lehorreratzeko eremuan joko zuen; Iparraldeko Indarrek, berriz, estatubatuar estaltze-indarrak Leytetik urrunduko zituen. Japoniako garraiolariek 108 hegazkin besterik ez zituzten ontziratu.

Hala ere, Urriaren 23an Erdialdeko Indarra Brunei badiatik abiatu zenean, bi itsaspeko estatubatuarrek eraso egin zioten, eta, ondorioz, bi gurutzontzi astun galdu ziren, eta beste bat erabilezin gelditu zen. Urriaren 24an Sibuyan itsasoan sartu ondoren, Erdialdeko Indarra hegazkin-ontzi estatubatuar batek eraso jo zien, eta beste gurutzontzi astun batek erretiratu behar izan zuen. Gero, estatubatuarrek Musashi hondoratu zuten. Erdialdeko Indarraren beste ontzi asko eraso eginak izan ziren, baina aurrera jarraitu zuten. Beren erasoek Erdialdeko Indarra ez eraginkorra egin zutela sinetsita, estatubatuar garraiolariek iparraldera jo zuten Ozawaren Iparraldeko Indarraren japoniar garraiolarien mehatxu detektatu berriari aurre egiteko. Urriaren 24tik 25erako gauean, Nishimuraren mendeko Hegoaldeko Indarrak Leyte Golkoan sartzen saiatu ziren, hegoaldetik, Surigaoko itsasartetik, non Jesse Oldendorf kontralmiranteak zuzendutako indar estatubatuar-australiar batek japoniarrei segada egin zien. Estatubatuar destruktoreek eta itsasoko tiroek bi guduontzi eta hiru destruktore suntsitu zituzten, eta Japoniako destruktore bakarra geratu zen bizirik. Irrati-isiltasun baten ondorioz, Shimaren taldeak ezin izan zituen bere mugimenduak koordinatu Nishimura taldearekin, eta Surigaoko itsasartera topaketaren erdian iritsi zen; torpedoen ausazko erasoa egin ondoren, Shimak atzera egin zuen.

Engaño lurmuturraren aurrean, Leyte golkotik 500 milia (800 km) iparraldera, estatubatuarrek 500 hegazkin-irteera baino gehiago egin zituzten Iparralde Indarraren aurka, ondoren gainazaleko gurutzontzi eta destruktore talde baten erasoarekin jarraituz. Japoniako lau garraio-ontzi hondoratu ziren, baina japoniarrek garraiatzaile estatubatuarrak Leyte golkotik urruntzea lortu zuten. Urriaren 25ean, Japoniako eta Amerikako ontzidien arteko azken gainazaleko ekintza nagusia Samarren ondoan gertatu zen, Erdialdeko Indarra eskoltako garraio-estatubatuar talde baten aurka (destruktore estatubatuar eskolta batez eskoltatua soilik) erori zenean. Bi aldeek ustekabean harrapatu zuten elkar, baina emaitza ziurra zirudien, zeren japoniarrek lau korazatu, sei gurutzontzi astun eta bi gurutzontzi arin baitzeuzkaten bi destruktore-eskuadroi bururen aitzinean. Hala ere, neurri handi batean zalantzati, artillero-duelu bat egin zuten eten aurretik. Japoniako galerak oso handiak izan ziren, lau garraio-ontzi, hiru korazatu, sei gurutzontzi astun, lau gurutzontzi arin eta hamaika destruktore hondoratu baitziren, Estatubatuarrek, berriz, garraiatzaile arin bat, bi eskolta-ontzi, destruktore bat eta bi destruktore eskolta galdu zituzten. Leyte Golkoko gudua Bigarren Mundu Gerrako itsas gudurik handiena izan zen, eta baliteke historiako itsas gudurik handiena izatea. Japoniarrentzat Leyte Golkoko porrota hondamendia izan zen, bere itsas armadak borrokan galdutako ontzien eta gizonen kopururik handiena izan zen. Filipinen askapen saihetsezinak ere esan nahi zuen jatorrizko uharteak Japoniako hego-ekialdeko Asiako lurralde okupatuetatik ia moztuta geldituko zirela ezinbesteko baliabideetatik.

Filipinak, 1944-1945

Douglas MacArthur Jenerala Leyten lehorreratzen

1944ko urriaren 20an, AEBko Seigarren Armadak, itsas eta aireko bonbardaketak lagunduta, Leyte ekialdeko kostaldean lehorreratu zen, Mindanao iparraldean. AEBko Seigarren Armadak ekialdetik jarraitu zuen aurrera; japoniarrek, aldiz, mendebaldeko aldera eraman zituzten errefortzuak. AEBk Seigarren Armada indartu zuten, arrakastaz, eta AEBko Bosgarren Aire Indarrak Japoniaren hornikuntzarako saiakerak suntsitu zituen. Euri zaparraden mendean eta lur zailetan, AEBk aurrera jarraitu zuen Leyte eta aldameneko Samar uharteko iparraldean zehar. Abenduaren 7an, AEBko Armadako unitateak lehorreratu ziren, eta, lurreko eta aireko gudu handi baten ondoren, Leyte indartzeko eta hornitzeko japoniar gaitasuna moztu. Leyten, borroka gogorrak hilabetez jarraitu bazuten ere, AEBko Armadak kontrolpean zuen.

1944ko abenduaren 15ean, erresistentzia txikiren aurkako lehorreratzeak egin ziren Mindoro uharteko hegoaldeko hondartzetan (Lingayen Golkoko operazioetan aurreikusitako kokapen nagusia), Luzonen programatutako lehorreratze handien laguntza gisa. 1945eko urtarrilaren 9an, Krueger jeneralaren Seigarren Armada Luzoneko mendebaldeko kostaldean lehorreratu zituen bere lehen unitateak. egun gutxiren buruan, ia 175.000 gizon jarraitu zioten. Aire-laguntza gogor batekin, Armadako unitateek barnealdera jo zuten, Clark Field hartuz (Manilatik 40 milia (64 km) ipar-mendebaldera) urtarrileko azken astean.

Beste bi lehorreratze garrantzitsu jarraitu zuten: bata, Bataan penintsula mozteko, eta, beste bat (paraxutisten jaitsiera barne), Manila hegoaldean. Kurrikek hiria itxi zuten, eta, 1945eko otsailaren 3an, estatubatuar indarrak Manilan sartu ziren. Manila guduaren hilabeteko borrokak 100.000 zibil hildako baino gehiago eragin zituen, eta indar estatubatuarren hiri-borrokarik latzenen eszenatokia izan zen Pazifikoko frontean. Manilarantzeko aurreratzea iparraldetik eta hegoaldetik jarraitzen zuelarik, Bataan penintsula azkar bermatu zen. Otsailaren 16an, paraxutistek eta unitate anfibioek Corregidor uharteko gotorlekua eraso zuten, eta han amaitu zen erresistentzia, otsailaren 27an.

AEBko tropak Japoniako posizioetara hurbiltzen, Baguiotik gertu, Luzon, 1945eko martxoaren 23an

Orotara, AEBko hamar dibisio eta bost erregimentu independente borrokatu ziren Luzonen, Pazifikoko Gerrako kanpainarik handiena bihurtuz eta AEBk Iparraldeko Afrikan, Italian edo Frantziako hegoaldean erabilitakoa baino tropa gehiago inplikatuz. Indarrek barne izan zuten Mexikoko 201 borrokalari-eskuadroia (Mexikoko Aire Indar Espedizionarioaren parte gisa), zeinak laguntza taktikoko misioak egiten baitzituen Estatu Batuetako Armadako Aire Indarretako 58. Ehiza-hegazkin Taldeari atxikitako eskuadrarekin. Luzon defendatzen zuten 250.000 japoniar tropetatik, % 80 hil zen. Filipinetako azken soldadu japoniarra, Hiroo Onoda, 1974ko martxoaren 9an errenditu zen.

Zortzigarren Armadak 1945eko otsailaren 28an inbaditu zuen Palawan uhartea, Borneo eta Mindoro artean (bosgarren uharte handiena eta mendebaldekoena), 1945eko otsailaren 28an, Puerto Princesan lehorreratuz. Japoniarrek Palawaneko zuzeneko defentsa gutxi egin zuten, baina Japoniako erresistentzia-fokuen suntsiketak apirilaren amaierara arte iraun zuen, japoniarrek mendiko oihanetara erretiratzeko ohiko taktika erabili baitzuten, unitate txiki gisa sakabanatuta. Filipinetan zehar, Filipinetako gerrillariek lagundu zieten erresistenteak bidaltzen AEBko indarrei.

AEBko Zortzigarren Armadak Mindanaon (apirilaren 17an) egin zuen lehen lehorreratzera, Filipinetako uharte nagusietatik bereganatzen azkena. Ondoren, Panay, Cebu, Negros eta Sulu uhartediko hainbat uharte inbaditu eta okupatu ziren. Uharte horiek base moduan erabili ziren AEBren Bosgarren eta Hamahirugarren Aire Indarrentzako, Filipinetan eta Txinako Hegoaldeko Itsasoan zehar helburuak erasotzeko.

Azken faseak

Sakontzeko, irakurri: «Bigarren Mundu Gerraren ondorioak»

Aliatuen erasoak Birmanian, 1944-1945

Royal Marineak Ramree-n lehorreratzen

1944aren amaieran eta 1945aren hasieran, Hego-ekialdeko Asiako komando aliatuak erasoak abiatu zituen Birmanian, maiatzean, montzoia hasi baino lehen, herrialdearen zatirik handiena berreskuratzeko asmoz, Rangoon hiriburua barne. Japoniaren aurkako erasoak Commonwealth britainiarreko, txinatar eta estatubatuar indarrek egin zituzten, eta, neurri batean, Thailandiak, Birmaniako Armada Nazionalak eta Indiako Armada Nazionalak lagunduta. Commonwealtheko lurreko indarrak Erresuma Batutik, Britainiar Indiatik eta Afrikatik zetozen, batez ere.

Indiako XV. Gorputzak (mendebaldeko Afrikako bi dibisio barne) aurrera egin zuen Arakan probintziako kostaldean; azkenean, Akyab uhartea hartu zuen. Erretiratzen ari ziren japoniarren atzean, tropak lehorreratu zituzten, hildako handiak eraginez, eta Ramree uhartea eta Cheduba uhartea hartu zituzten, Erdialdeko Birmaniako erasoaldia laguntzeko erabilitako aerodromoak ezarriz. Txinako Espedizio Indarrak Mong-Yu eta Lashio harrapatu zituen; bien bitartean, Txinako eta Amerikako Iparraldeko Borroka Eremuaren Komandoak Birmaniako iparraldean aurrera egin zuen. 1945eko urtarrilaren amaieran, bi indar horiek Hsipaw-en elkartu ziren. Ledoko bidea amaitu zen, India eta Txina lotzen zituena, baina gerran eragin nabarmena izateko beranduegi.

Birmania Eremuko Japoniako Armada aliatuen eraso nagusiari aurrea hartzen saiatu zen tropak Irrawaddy ibaiaren atzera erretiratuz. Heitarō Kimura teniente jeneralak (japoniar komandante berria Birmanian) espero zuen aliatuen komunikazio-lerroak gehiegi luzatuko zirela oztopo hori gainditu nahian. Hala ere, Hamalaugarren Armada Britainiarraren aurreratzeak aurrerapen-ardatza aldatu zuen japoniarrei saihetsetik ekiteko.

Otsailean zehar, Hamalaugarren Armadak Irrawaddy zeharkatzeko zubi-buruak ziurtatu zituen. Martxoaren 1ean, IV. Gorputzaren unitate mekanizatuek Meiktilaren hornikuntza zentroa harrapatu zuten, japoniarrak nahasiz. Japoniarrak Meiktila berreskuratzen saiatzen ari zirela, XXXIII. Gorputzak Mandalay bereganatu zuen. Japoniako armadak gogor garaituak izan ziren, eta Mandalay bereganatzearekin batera, birmaniar biztanleria eta Birmaniako Armada Nazionala (japoniarrek sortua) japoniarren aurka jo zuten.

Apirilean, XIV. Armadak 300 milia (480 km) hegoalderantz aurrera egin zuen, Rangoon aldera, baina Japoniako atzegoardiak 40 milia (64 km) iparraldera atzeratu zuen. Slim beldur zen japoniarrek Rangoon etxez etxe defendatuko ote zuten montzoiaren garaian, eta horrek bere armada ekintza luzeetara konprometituko zuen hornikuntza izugarri eskasekin, eta, martxoan, indar anfibio baten bidez Rangoon bereganatzeko plan bat eskatu zuen, Drakula operazioa, lehenago alboratua izan zena berrezartzea, alegia. Drakula operazioa maiatzaren 1ean jarri zuten martxan, eta jada japoniarrek ebakuatua zutela ikusi zuten. Rangoon okupatu zuten tropek XIV. Armadarekin lotu ziren bost egun geroago, aliatuen komunikazio-bideak bermatuz.

Aliatuen aurrerapenek saihestu zituzten japoniar indarrak Sittaung ibaia zeharkatzen saiatu ziren ekainean eta uztailean zehar, Birmania hegoaldeko Tenasserim-en bildutako Birmaniako Armadarekin bat egiteko. 14.000 hildako jasan zituzten, indarren erdia. Oro har, japoniarrek 150.000 gizon inguru galdu zituzten Birmanian. 1.700 soldadu japoniar bakarrik errenditu eta preso hartu zituzten. Aliatuak Malaysian lehorreratze anfibioak egiteko prestatzen ari ziren japoniarren errenditzearen berri iritsi zenean.

Iwo Jima

Sakontzeko, irakurri: «Iwo Jimako gudua»

Bandera goratuz Iwo Jiman, Joe Rosenthalek 1945eko otsailaren 23an ateratako argazki ikonikoa, Estatu Batuetako sei marine agertzen dira Suribachi mendiaren gainean AEBko bandera altxatzen.

Marianak seguruak eta estatubatuar baseak sendo finkatuta zeuden arren, Marianetatik 1.200 miliako (1.900 km) tarte luzeak esan nahi zuen Japonia bonbardatzen zuten B-29 hegazkin-taldeak itsasoan galduta gelditzen zirela larriki kaltetuta egonez gero. Arreta Iwo Jima uharte txikian zentratu zen, Marianak eta Japonia arteko erdibidean. Planifikatzaile estatubatuarrek uhartearen garrantzia estrategikoa aitortu zuten. Japoniarrek Japoniako hirien aurka zetozen aire erasoen aurkako abisu goiztiarreko estazio gisa erabili zuten uhartea. Basea Iwo Jiman zuten hegazkin japoniarrak B-29-ak erasotzeko gai izan ziren beren bonbardaketa-misioetan, eta baita Marianetako instalazioak eraso ere. Iwo Jima eskuratzeak B-29rako larrialdi-lurreratzeko aireportuak eta P-51 borrokalarien eskoltarako base bat emango ziokeen, baita lurra-aire laguntza ere, AEBko itsas flotak Japoniako uretan babesteko. Hala ere, japoniarrek ere Iwo Jimaren balio estrategikoaz jabetu ziren, eta Tadamichi Kuribayashi teniente jeneralari uharteko agintea eman zioten 1944ko maiatzean. Japoniarrak defentsa landuak eraikitzen hasi ziren, uharteko kobazulo naturalak eta lur irregularra eta harritsua ahalik eta ondoen aprobetxatuz. Uhartea bunker, ezkutuko kanoi eta lurpeko pasabideen sare masiboa bihurtu zuten, zeinak puntu sendo batetik bestera zihoazen. Japoniarrek ahalegin handia egin zuten lurpeko ganbera handiak ere eraikitzeko, batzuk bost solairurainoko sakonerarekin, hormigoi armatuzko horma eta sabai lodiekin biltegi eta ospitale gisa erabiltzeko. Lurreratze eremuak estaltzen zituzten puntu sendo batzuk ere eraiki ziren, gehienak harez estaliak eta kontu handiz kamuflatuta. Ondo kamuflatutako 120 mm eta 6 hazbeteko kanoiak jarri zituzten haien sua hondartzetara bideratu ahal izateko. Kalibre txikiagoko artilleria, hegazkinen aurkako kanoiak eta morteroak ere ezkutatuta zeuden, eta kolpe zuzen batek bakarrik suntsitu zezaketen lekuetan kokatu ziren. Japoniarrek prezio handia ordainarazi nahi zieten estatubatuarrei Iwo Jimarengatik, eta hura hil arte defendatzeko prest zeuden. Kuribayashik bazekien ezin zuela gudua irabazi, baina oso garestiak ziren biktima larriak eragitea, eta estatubatuarren Japoniarako bidea motelduko zuela espero zuen, eta, agian, Japoniako negoziazio-ahalmena eman zezakeen. Otsailean, guztira 21.000 soldadu japoniar zabaldu ziren Iwo Jiman.

Estatubatuarrek uhartea eskuratzeko 'Destakamendu Operazioan', V. Gorputz Anfibioko hiru itsas dibisiok hartu zuten parte, guztira 70.647 soldadu, Holland Smith-en agindupean. 1944ko ekainaren erdialdetik, Iwo Jima estatubatuarren aire eta itsas bonbardaketak jasan zituen inbasioaren aurreko egunetara arte.

Itsas eta aireko bonbardaketa biziak izan ziren lehorreratzearen aurretik, baina japoniarrak lur azpira bultzatu baino ez zuen egin, haien posizioak etsaien suaren aurrean immune bihurtuz. Ezkutuko armak eta defentsak ia kalterik gabe atera ziren bonbardaketatik. 1945eko otsailaren 19ko goizean, Harry Schmidt jeneral nagusiaren agindupean zeuden 30.000 gizon Suribachi menditik gertu hego-ekialdeko kostaldean lehorreratu ziren, non uharteko defentsa gehienak zeuden pilatuta. Marineek barnealdera bultzatu bezain prest, metrailadore eta artilleriaren tiro suntsitzaileak jasan zituzten. Egunaren amaieran, marineak mendebaldeko kostaldera iritsi ziren, baina galera handiak jasan ondoren: ia 2.000 gizon hil edo zauritu. Otsailaren 23an, 28. Itsas Erregimentua Suribachi mendiaren gailurrera iritsi zen; horrek gaur egun ospetsua den Iwo Jima-n Bandera altxatzen den argazkia eragin zuen, askotan, inoiz erreproduzitu den argazkia eta Pazifikoko Gerraren irudikapen arketipiko gisa aipatua. Otsailaren gainerakoan, estatubatuarrek iparraldera bultzatu zuten, eta martxoaren 1erako, uhartearen bi heren hartuak zituzten. Martxoaren 26ra arte ez zen irla bermatu.

Estatubatuarrek Pazifikoko Gerran izan zuten borrokarik odoltsuenetako bat izan zen Iwo Jimakoa. Estatubatuarrek 6.821 hildako eta 19.207 zauritu izan zituzten. Japoniako galerak, berriz, 20.000 gizon baino gehiago hilda, eta preso 1.083 bakarrik hartu zituzten. Historialariek ezbaian jartzen dute, estrategikoki, jasandako biktimen kopurua merezi izan ote zuen.

Okinawa

Sakontzeko, irakurri: «Okinawako gudua»

Bunker Hill (CV-17) hegazkin-ontzia sutan bi kamikazek jo ostean. Okinawan, kamikazeek 4.900 estatubatuar hildako eragin zituzten.

AEBko marineek hildako soldadu japoniar baten ondotik pasatzen Okinawan suntsitutako herri batean, 1945eko apirilean

Estatubatuarrek japoniarren aurka egindako borrokarik handiena eta odoltsuena Okinawan eman zen. Ryukyuko uharteen jabetzeak Japoniako jatorrizko uharteen benetako inbasioaren aurreko azken urratsa izan behar zuen. Okinawa, Ryukyu uharteetako handiena, Kyushutik 340 miliara (550 km) zegoen. Okinawa okupatzeak aire baseak emango lituzke Japoniaren aireko bonbardaketa areagotzeko eta Kyushuren inbasioaren lurreko aire-laguntza zuzena emateko. Uharteek Japoniako itsasontzien blokeoa estutzeko aukera ere eman zezaketen eta uharteetako edozein inbasiorako eszenatoki eta hornikuntza-base gisa erabili ahal ziratekeen.

Okinawa defendatzen zuten tropa japoniarrak, Mitsuru Ushijima teniente jeneralaren agindupean, 75.000-100.000 soldadu inguru ziren, milaka zibilez gehituta. Operaziorako, estatubatuar indarrek 183.000 soldadu zituzten, zazpi dibisiotan (lau AEBko armada eta hiru marine), X. Armadaren menpe. Pazifikoko Britainiar Flotak unitate bereizi gisa funtzionatzen zuen, eta bere helburua, Formosa eta Okinawa arteko uharte-katean, aireportuak erasotzea zen, japoniarrek Okinawa indartzea ekiditeko.

Zazpi eguneko bonbardaketa biziaren ostean, Okinawako lehorreratze nagusiak 1945eko apirilaren 1ean egin ziren, uharteko mendebaldeko kostaldeko Hagushi hondartzetan. Hala ere, oposizio gutxi zegoen hondartzetan, japoniarrek, estatubatuarrekin topo egiteko, barnealderago, itsas armaren tiroetatik kanpo, egitea erabaki baitzuten. Lehen egunean, 60.000 soldadu estatubatuar inguru lehorreratu ziren; inguruko bi aireportuez jabetu, eta uhartearen gerri estuaren zehar bultzatu zuten.

Japoniako lehen kontraeraso handia apirilaren 6an eta 7an gertatu zen, hegazkin kamikazeen erasoen eta Ten-Go izeneko itsas operazio baten bitartez. Seiichi Itō almirantearen agindupean, Yamato korazatua, Yahagi gurutzontzi arina eta zortzi destruktore bildu ziren amu gisa, ahalik eta hegazkin-ontzi estatubatuar gehien erakartzeko eta aliatuen itsas indarrak zaur uzteko kamikazeen eskala handiko erasoen aurrean. Japoniaren erregai eskasiaren ondorioz, Yamatok Okinawara iristeko baino ez zuen. Okinawatik gertu, korazatua hondartzea eta bere 18,1 hazbeteko (46 cm) kanoiak erabiltzea borrokari laguntzeko uhartean. Amerikako itsaspeko eta errekonozimendu-hegazkin batek hura ikusi ondoren, itsas erasoko hegazkinek Yamato, Yahagi eta lau destruktore hondoratu zituzten. Kamikaze eraso masiboak areagotu egin ziren hurrengo hiru hilabeteetan, japoniarrek 5.500 irteera egin baitzituzten.

Okinawa iparraldean tropa estatubatuarrek oposizio arina besterik ez zuten aurkitu, eta eremua bi asteren buruan bereganatu zuten; Japoniako defentsa nagusiak ordea hegoaldean zeuden. Japoniako tropen aurka borroka gogorrak izan ziren, baina AEBko indarrek, poliki-poliki, aurrera egin zuten. Maiatzaren 29an, Shuri gaztelua, japoniar erresistentziaren erdigunea, hartzeak kolpe estrategiko eta psikologikoa suposatu zuen. Antolatutako erresistentzia ez zen irailaren 21era arte amaitu; japoniar asko ezkutatu egin ziren, eta kanpaina ez zen irailaren 2ra arte amaitu.

Okinawako borroka garestia izan zen, eta estatubatuarrek espero zutena baino askoz gehiago iraun zuen. Japoniarrek trebetasunez erabili zuten lur eremua gehieneko biktimak eragiteko. Baja estatubatuarrak, guztira, 49.451 izan ziren, 12.520 hildako edo desagertu eta 36.631 zauritu. Japoniarren arteko hildakoak, gutxi gorabehera, 110.000 izan ziren, eta preso hartuak 7.400. Japoniako soldaduen % 94 zibil askorekin batera hil ziren. Kamikazeen erasoek 36 itsasontzi hondoratu zituzten; 368 gehiago kaltetu, eta AEBko 4.900 marinel hil zituzten; 7.800 hegazkin japoniar galdu ziren.

Txina, 1945

Ichi-Go Operazioan, Japoniako garaipenen ostean, Japonia Birmaniako borroka galtzen ari zen, eta, Txinako indar nazionalisten eta gerrilla komunisten etengabeko erasoei, aurre egiten zieten landa eremuan. IJA, 1945eko martxoan, Mendebaldeko Hunaneko gudua prestatzen hasi zen, eta 80.000 gizon mobilizatu zituen Txinako aireportuak hartzeko eta Mendebaldeko Hunanen trenbideak ziurtatzeko apirilaren hasieran. Horren harira, Txinako Kontseilu Militar Nazionalak 4. Frontearen Armada eta 10. eta 27. Armada Taldeak bidali zituen He Yingqin komandante nagusi zela. Aldi berean, Txinako 6. Gorputz Berri osoa (Estatu Batuek hornitutako gorputza) eta Birmaniako Indar Espedizionarioko beteranoak hegazkinez garraiatu zituen Kunming-etik Zhijiang-era. Txinako indarrek 110.000 gizon ziren guztira, Txinako eta Amerikako aire indarretako 400 hegazkin inguruk lagunduta. Txinako indarrek irabazi zuten, erabakitasunez, eta kanpaina horretan kontraeraso handia eman zuten. Aldi berean, txinatarrek Japoniako erasoaldi bat atzerarazi zuten Henan eta Hubei-n. Ondoren, Txinako indarrek berriro hartu zituzten Hunan eta Hubei, Txina hegoaldean. Txinatarrek kontraeraso bat abiatu zuten Hego Txinako Japoniako azken gotorleku nagusia zen Guangxi berreskuratzeko. 1945eko abuztuan, Txinako indarrek Guangxi berreskuratu zuten.

Borneo, 1945

Soldadu australiarrak Balikpapan lehorreratzen, 1945eko uztailaren 7an

1945eko Borneoko kanpaina Hego-mendebaldeko Pazifikoko Eremuko azken kanpaina handia izan zen. Maiatzaren 1etik uztailaren 21era arteko eraso anfibio batzuetan, Australiako I. Gorputzak, Leslie Morshead jeneralaren agindupean, uhartea okupatzen zuten japoniar indarrak eraso zituen. Aliatuen itsas eta aireko indarrek (AEBko 7. Flotan zentratuta eta Thomas Kinkaid almirantearen menpe), Australiako Lehen Aire Indar Taktikoak eta AEBko XIII. Aire Indarrek ere zeregin garrantzitsua izan zuten kanpainan.

Kanpaina, maiatzaren 1ean, Tarakan uharte txikian lehorreratzearekin hasi zen. Ekainaren 1ean, aldibereko erasoak izan ziren: ipar-mendebaldean, Labuan uhartean eta Brunei kostaldean. Astebete geroago, australiarrek Ipar Borneoko japoniar posizioak eraso zituzten. Aliatuen arreta erdialde-ekialdeko kostara itzuli zen, Bigarren Mundu Gerraren azken eraso anfibio handiarekin, Balikpapanen, uztailaren 1ean.

Australian, kanpaina soldaduen bizitza 'hondatzea' zela kritikatu bazen ere, hainbat helburu lortu zituen, hala nola Herbehereetako Ekialdeko Indiak okupatzen zituzten indar japoniar esanguratsuen isolamendua areagotzea, petrolio hornidura handiak harrapatzea eta aliatuen gerra-presoak askatzea, zeinak baldintza okerrera egiten ari baitziren. Gune txarrenetako batean, Borneoko Sandakan inguruan, 2.500 britainiar eta australiar presoetatik, sei baino ez ziren bizirik atera.

Japoniako jatorrizko uharteetan lehorreratzeak (1945)

Estatubatuar B-29 indartsuak bonba su eragileak jaurtitzen Kobe portuko hirian, 1945eko ekainean

Iwo Jima, Okinawa eta beste japoniar uharteetan izandako gudu gogorrak hildako izugarriak eragin zituzten bi aldeetan, baina, azkenean, Japoniaren porrota eragin zuten. Okinawa defendatzen zuten Okinawa eta Japoniako 117.000 soldadutatik, % 94 hil ziren. Esperientziadun pilotu gehienen galeraren aurrean, japoniarrek kamikaze-taktiken erabilera areagotu zuten aliatuentzat hildako onartezin handiak sortu nahian. AEBko Armadak Japoniaren errendizioa behartzea proposatu zuen, erabateko itsas blokeo eta aire erasoen bidez. Historialari militar askok uste dute Okinawako kanpainak zuzenean eragin zituela bonbardaketa atomikoak, Japoniaren lur inbasioa saihesteko bide gisa. Ikuspegi hau Victor Davis Hanson-ek azaltzen du:

«

Okinawako japoniarrak... beren defentsan oso gogorrak izan zirelako (nahiz eta moztuta egon eta hornikuntzarik gabe) eta biktimak hain ikaragarriak zirenez, estratega estatubatuar askok Japonia kontinentala menderatzeko bitarteko alternatibo bat bilatu zuten, inbasio zuzena izango ez zena. Baliabide hori bonba atomikoen etorrerarekin ikusi zen, balio izan baitzuten japoniarrak konbentzitzeko bakea eskatzeko, baldintzarik gabe eta amerikar hildakorik gabe

»

.

Gerra amaitzean, bonbardaketa estrategikoak garrantzi handiagoa hartu zuenez, Ozeano Bareko Estatu Batuetako Aire Indar Estrategikoen komando berri bat sortu zen AEBko bonbardaketa estrategiko guztiak gainbegiratzeko, Curtis LeMay jeneralaren agindupean. Japoniaren industria-ekoizpena behera egin zuen, 67 hirietako eraikitako eremuen ia erdia B-29 bonbardaketen eraginez suntsitu baitzituzten. 1945eko martxoaren 9tik 10era, LeMayk 'Meetinghouse Operazioa' gainbegiratu zuen, non 300 B-29k 1.665 tona bonba jaurti zituzten Japoniako hiriburuan, gehienak napalm-a zeramaten M-69 su-bonba. Eraso hori historiako bonbardaketa suntsitzaileena kontsideratzen da, eta, gau bakarrean, 80.000 eta 100.000 pertsona artean hil zituen; 270.000 eraikin baino gehiago suntsitu, eta milioi bat pertsona etxerik gabe utzi zituen. Ondorengo hamar egunetan, ia 10.000 bonba bota zituzten, eta Tokio, Nagoia, Osaka eta Kobeko % 31 suntsitu zuten.

LeMayk 'Gose Operazioa' ere gainbegiratu zuen, non Japoniako barnealdeko ibilgu nabigagarriak airez minatu baitziren, eta horrek Japoniako kostaldean geratzen zen itsas trafiko txikia eten zuen. 1945eko uztailaren 26an, AEBko presidente Harry S. Truman, Chiang eta Churchillek Potsdamgo Aldarrikapena eman zuten, zeinak Japoniaren errenditzearen baldintzak zehazten zituen Potsdameko Konferentzian adostutako moduan. Ultimatum horrek zioen Japoniak amore eman ezean, 'berehalako eta erabateko suntsipena' jasango zuela.

Bonba atomikoak

Nagasakiko leherketa nuklearraren 'perretxiko' hodeia

Sakontzeko, irakurri: «Hiroshima eta Nagasakiko bonbardaketa nuklearrak»

1945eko abuztuaren 6an, AEBk bonba atomiko bat bota zuten Japoniako Hiroshima hirian, historiako lehen eraso nuklearrean. Bonbardaketaren ostean kaleratutako prentsa-ohar batean, Trumanek Japoniari errenditzeko edo «airetik, Lurrean sekula ikusi gabeko eta espero ez zuen hondamen-euri bat jasoko zuela» ohartarazi zuen. Abuztuaren 9an, AEBk beste bonba atomiko bat bota zuten Nagasakin. 140.000-240.000 pertsona baino gehiago hil ziren bi bonbardaketa horien ondorioz. Bonbardaketa atomiko horien beharra aspalditik izan da eztabaidatua; detraktoreek diote itsas blokeo eta su-bonbardaketa kanpaina batek jada ez beharrezkoa egin zuela inbasioa eta horregatik bonba atomikoa alferrikakoa izan zela. Hala ere, beste akademiko batzuek argudiatzen dute bonbardaketa atomikoek japoniar gobernua errenditzera bultzatu zutela eta Downfall Operazioa edo blokeo luze bat eta ohiko bonbardaketa kanpaina ekiditen lagundu zutela eta operazio horietako edozeinek askoz ere hildako gehiago eragingo lituzkeela japoniar zibilen artean. Richard B. Frank historialariak idatzi zuen Japoniaren sobietar inbasioa inoiz ez zela gertagarria izan, itsas gaitasun nahikoa ez baitzuen.

Sobietarren sarrera

1945eko otsailean, Yaltako Konferentzian, Sobietar Batasunak Japoniaren aurkako gerran sartzea adostu zuen Alemania errenditu eta 90 egunera. Garai hartan, sobietarren partaidetza erabakigarria zen Mantxurian eta Koreako japoniar indar kopuru handia lotzeko, Home uharteetara eraman ez zezaten inbasio baten defentsa egiteko.

Abuztuaren 9an, zehazki, Sobietar Batasuna gerran sartu zen Mantxuria inbadituz. Borrokan gogortutako milioi bat indar sobietar batek, Europatik transferitua, Japoniako indarrei eraso egin eta kolpe gogorra eman zuen Japoniako Kantōgun-aren (Kwantung Armada) aurka.

Mantxuriako eraso estrategikoko operazioa 1945eko abuztuaren 9an hasi zen, Japoniako Mantxukuo estatu panpinaren inbasioarekin. Bigarren Mundu Gerraren azken kanpaina eta 1945eko Sobietar-Japoniar Gerrako handiena izan zen, SESB eta Japoniaren arteko borrokak berriro hasi zirenean, ia sei urteko bakearen ostean. Sobietarren aurreratzeak kontinentean, Mantxukuo, Mengjiang (Barne Mongolia) eta Ipar Korea izan ziren. SESB gerran sartzea faktore esanguratsua izan zen Japoniak amore emateko erabakian, sobietarrek ez baitzeuden prest baldintza onuragarrietan negoziatutako akordio baterako bitartekari gisa jarduteko.

1945. urtearen amaieran, sobietarrek Japoniako iparraldeko lurraldeen inbasio arrakastatsu sorta bat abiatu zuten, Hokkaidoren balizko inbasiorako prestatzeko:

• Hego Sakhalinen inbasioa (abuztuaren 11tik 25era)
  • Maokan lurreraketa (abuztuaren 19tik 22ra)
• Kuril Uharteen inbasioa (abuztuaren 18tik irailaren 1era)
  • Shumshuko gudua (abuztuaren 18tik 23ra)

Errenditzea

Sakontzeko, irakurri: «Japoniaren errendizioa»

Douglas MacArthurrek Japoniaren Errenditze Akta formala sinatzen du USS Missouri-n (BB-63), 1945eko irailaren 2an.

Hirohito irrati bidez Japoniaren errenditzea adierazten

AEBko aire- eta itsas-erasoen, bi bonbardaketa atomiko eta sobietarren sarreraren ondorioak sakonak izan ziren. 1945eko abuztuaren 10ean, Kantarō Suzuki Japoniako lehen ministroak eta bere kabineteak Potsdameko baldintzak onartzea erabaki zuten baldintza batekin: «Bere Maiestatearen pribilegioa agintari subirano gisa». Abuztuaren 15eko eguerdian, Estatu Batuetako gobernuak, berariaz, erantzun anbiguoaren ostean, Enperadorearen 'aginpidea' 'Aliatuen Agintari Gorenaren menpe egongo dela' adieraziz, Hirohito enperadoreak errenditzearen berridazpena igorri zuen.

«	Borrokan jarraituz gero, Japoniako nazioaren azken kolapsoa eta ezabatzeaz gain, giza zibilizazioa erabat desagertzea ekarriko luke.	»
Hiroito Enperadorea, Buruaren ahotsa:Enperadorearen 1945eko abuztuaren 15eko Akta

Japonian, Pazifikoko gerraren amaieratzat hartzen da abuztuaren 14a. Hala ere, Japonia Inperiala benetan abuztuaren 15ean errenditu zenez, egun hori ingelesez mintzo diren herrialdeetan V-J Day (Japoniaren Garaipena) bezala ezagutzen da. Japoniaren Errenditze Akta 1945eko irailaren 2an sinatu zen. MacArthur-ek Potentzia Aliatuen Komandante Goren gisa onartu zuen errenditzea. Ondoren, MacArthur Tokiora joan zen Japoniaren okupazioa gainbegiratzera (San Frantziskoko Ituna 1945eko abuztuaren 28tik 1952ko apirilaren 28ra egon zen indarrean).

Euskal diaspora Pazifikoko Gerran

Sakontzeko, irakurri: «Euskara Bigarren Mundu Gerran» eta «Euskal diaspora Pazifikoko Gerran»

Euskal jatorriko Federico Clavería Tiniango guduaren ostean, japoniar ume batekin.

Euskal herritarrak mendebaldeko frontean ez ezik, Ozeano Barean ere aritu ziren, baita euskal diasporako kide ugari ere. Urte luzez euskara Bigarren Mundu Gerran code talker gisa erabili zela esan da, baina mito bat da, ziurrenik AEBko zerbitzu sekretuek bultzatua. Izan ere, euskara ezaguna zen alemanentzat zein japoniarrentzat: Hiroshiman baziren 35 jesuita, Txinan eta Filipinetan baziren pilotari euskaldunen taldeak, eta Asian baziren Falange Españolako kide euskaldunak. Pedro Arrupe zen Hiroshiman (Japonia) zeuden 35 jesuita haietako bat. Hantxe, gerrari bukaera emango zitzaion ekintzaren lekuko izan zen: hiriko bonbardaketa atomikoaren lekuko, alegia.

Mitoak mito, euskal diasporako pertsona ugarik hartu zuten parte Pazifikoko Gerran, AEBko militarren adar guztietan. Sancho de Beurko Elkarteak egindako ikerketa batek Ameriketako Estatu Batuetako Marineen Gorputzean parte hartu zuten 48 euskal jatorriko militar aurkitu ditu, gehienak AEBn jaioak, Mexikon jaio zen Federico Clavería eta Euskal Herrian jaiotako André Iratçabal Coscarat urepeldarra izan ezik. Marineen Lehen Dibisioan euskal jatorriko bost marine egon ziren; Gloucester Lurmuturreko guduan, Talaseako guduan, Peleliuko guduan eta Okinawako guduan hartu zuten parte. Bigarren Dibisioak hamahiru euskal marine izan zituen; hor zegoen Laurence Urizalqui Zalba sarjentua, Saipango guduan, Tiniango guduan eta Okinawakoan parte hartu zuena. Hirugarren Dibisioan bi euskal marine izan ziren eta Laugarrenean bost, horietatik lau 24. erregimentuan. Bernard Elissagaray Amestoy erregimentu horretakoa zen, Saipanen borrokatu zuen eta Tinianen zauritu zuten. Bosgarren Dibisioan euskal marine bakarra egon zen, Albert Pagoaga Yribar, Iwo Jimako guduan zauritu zutena. Bere konpainiako 200 kideetatik soilik 32 atera ziren bizirik guda horretatik. Seigarren Dibisioan bi marine izan ziren, horietako bat John Salaberry Berra sarjentua. Gudalcanalgo guduan kide bat salbatzeagatik Zilarrezko Izarra jaso zuen. Tarawako guduan, Saipanen eta Tinianen ere izan zen. Beste bederatzi marine abiazioko kide izan ziren. Agian ezagunena Pete T. Cenarrusa kapitaina izan zen. Horien artean daude Philip Olano Hernandez, Tarawako guduan hil zena. , hegazkin instruktorea gerra osoan zehar. Bost izan ziren Pazifiko Gerran hildakoak: Sebastían Garde Baca Tarawako guduan hil zen; Lawrence Erburu Kwajelaingo guduan izan zen, baina Saipango guduan hil zen, alderdi bereko suaren ondorioz; Lawrence Amoriza Guerricabeitia Okinawako guduan hil zen; azkenik, Felix Ordoquihandy Barthelemy gerraren ondoren hil zen Okinawan, itsasoan itota.

Biktimak

Aliatuak

Estatu Batuak

Estatubatuarren gorpuak Tarawako hondartzan sakabanatuta, 1943ko azaroan

Borrokan, 92.904 hildako eta 208.333 zauritu izan ziren. Denera, AEBko eta aliatuen armadek ia 200 gerraontzi galdu zituzten, 4 korazatu, 12 hegazkin-ontzi, 25 gurutzontzi, 84 destruktore eta destruktore eskolta, 63 itsaspeko eta ia 30.000 hegazkin. Horrek, aliatuei, 2-1 truke erlazioa eman zien japoniarrekin alderatuta, itsasontziei eta hegazkinei dagokienez.

Filipinetako AEBren babesletzak galera handiak izan zituen. Galera militarrak 27.000 hildako izan ziren (gerra-preso barne), 75.000 gerra-preso bizirik eta zauritu kopuru ezezagun bat, hori guztia matxinadan borrokatu ziren irregularrak kontatu gabe. 500.000 eta 1.000.000 filipinar hil ziren zibilen artean gerrarekin lotutako eskasia, sarraski, bonbardaketa eta bonbardaketen ondorioz.

Txina

• Txinako estatuko hedabideak, China Daily egunkariak, 35 milioi hildako zein zauritu militarren eta ez militarren kopuruaren zerrendan sartzen ditu. Duncan Andersonek, Errege Akademia Militarreko Gerra Ikasketen Saileko buruak, hildakoen kopurua 20 milioi ingurukoa izan zela dio.
• Taiwanen argitaratutako gerraren kontakizun ofizialak jakinarazi zuen Txinako Armada Nazionalistak 3.238.000 gizon galdu zituela (1.797.000 zauritu, 1.320.000 hil eta 120.000 desagertu) eta 5.787.352 zibil hildako, beraz, guztira, 9.025.352 biktima. Txinako Alderdi Komunistako soldaduek 584.267 baja izan zituzten; horietatik, 160.603 hil, 133.197 desagertu eta 290.467 zauritu izan ziren. Horiek, guztira, 3,82 milioi izango lirateke nazionalisten eta komunisten artean, horietatik 1,74 milioi hil edo desagertuak.
• Estatu Batuetan argitaratutako ikerketa akademiko batek kalkulatzen du 1,5 milioi hildako borrokan, 750.000 desagertu, 1,5 milioi heriotza gaixotasunengatik eta 3 milioi zauritu izan zirela; biktima zibilak, jarduera militarraren ondorioz, 1.073.496 hil eta 237.319 zauritu; 335.934 hildako eta 426.249 zauritu Japoniako aire erasoetan.
• Rudolph Rummel-ek Txinan Japoniako armadak zuzenean eraildako 3.949.000 pertsonaren zifra eman zuen, eta, gerran, guztira, 10.216.000 hildako zifra eman zuen, eta milioika hildako gehiagorekin, gosea edo gaixotasunaren ondoriozko zeharkako arrazoiengatik. Lehorteak eragindako gerra garaiko goseteak Txina zein Indiari eragin zien: 1942-1943ko Txinako goseteak, Henan-en, 2 eta 3 milioi arteko pertsonengan gosete-heriotza eragin zuen, Guangdong-eko goseteak 3 milioi pertsona baino gehiago hil edo ihes egin behar izan zituzten, eta 1943-1945ko Indiako Bengalako goseteak 7 milioi indiar zibil inguru hil zituen Bihar eta Bengalan.
• Mitsuyoshi Himeta historialariaren arabera, gutxienez 2,7 milioi zibil hil ziren Yasuji Okamura jeneralak, Txinako iparraldean, 1942ko maiatzean ezarri zuen «denak hil, arpilatu dena, erre dena» operazioan (Hiru D-ren politika edo sanko sakusen).
• Txinatarrek jasandako jabetza-galera 383.000 milioi dolarreko balioa zuten 1937ko uztaileko diru-trukearen arabera, garai hartako Japoniako barne produktu gordinaren 50 aldiz, gutxi gorabehera. Gerrak 95 milioi eterpetu sortu zituen.

Commonwealth

Soldadu japoniarrek tiroz eta baionetaz jotzen Indiako gerra-presoak

Pazifikoko frontean, britainiar, Dominio eta Inperioko, indarrek 235.000 inguru hildako izan zituzten Malaysiako kanpaina (130.000 20.000 australiar inguru kenduta), Birmaniako Kanpaina (86.600), Hong Kongeko gudua (15.000) eta hainbat itsas topaketen artean, 82.000 hildako barne (50.000 borrokan eta 32.000 gerra-preso gisa), gutxi gorabehera. Errege Armadak 23 gerraontzi galdu zituen Ozeano Bare eta Indiako ozeanoetan: korazatu bat, gudu-gurutzontzi bat, hegazkin-ontzi bat, 3 gurutzontzi, 8 destruktore, 5 itsaspeko eta 4 eskolta. Britainia Handiko Inperioaren Indiako eta Birmaniako lurraldeetan, zeharkako galera handiak izan ziren: Bengalako gosetean, 3 milioi hildako, eta 0,25-1 milioi arteko hildako Britainia Handiko Birmanian.

Australiak 45.841 pertsonen galerak izan zituen, heriotza naturalak sartu gabe: 17.501 hildako (gatibutasunean presoen heriotzak barne), 13.997 zauritu eta 14.345 preso bizirik. Zeelanda Berriak 578 hildako izan zituen, zauritu edo bahitutako kopuru ezezagun batekin. Australiako Errege Armadako sei gerraontzi hondoratu ziren: 3 gurutzontzi (Canberra, Perth eta Sydney), 2 destruktore eta 3 korbeta.

Beste batzuk

Japoniaren aurkako Khasan aintzira, Khalkin Gol, Txinara zabaldutako aholkularien eta 1945eko Mantxurian eta Kurileetan egindako operazioen artean, sobietarren bajak 68.612 izan ziren: 22.731 hil edo desagertutakoak izan ziren, eta 45.908 zaurituak. Galera materialak 1.000 tanke eta AFV inguru, 5 lehorreratze-ontzi eta 300 hegazkin izan ziren. Hildako mongoliarrak 753 izan ziren.

Ekialdeko Indietako Kanpaina amaituta 140.000 Herbehereetako Ekialdeko Indietako Errege Armada osoa hil, harrapatu edo desagertua zen. 1.500 soldadu kolonial eta 900 herbeheretar hil ziren ekintzan. Soldadu kolonial gehienak lekuan bertan askatu zituzten, edo desertatu zuten. Herbehereetako tropa etnikoetatik, 900 ekintzan hil ziren, eta 37.000 preso hartu zituzten; horietatik, 8.500 japoniar gatibutasunean hilko ziren. Pazifiko gerrako Herbehereetako itsas-galerak 2 gurutzontzi, 7 destruktore, 5 itsaspeko, 7 minaketari eta 7 mina-biltzaile izan ziren. 30.000 herbeheretar eta 300.000 indonesiar inguru hil ziren behartutako langile gisa, Ekialdeko Indien japoniar okupazioan, eta 3 milioi zibil indonesiar hil ziren goseteetan.

Herbeheretarren antzera, armada kolonial frantziarra, 65.000 lagunekoa (16.500 frantziar europarra eta 48.500 koloniakoak) Indotxina frantziarrean, japoniar inbasioaren amaieran desegin zen. 2.129 europar frantziar eta koloniako 2.100 indotxinar soldadu hil ziren; 12.000 frantses eta koloniako 3.000 soldadu preso bezala mantendu zituzten. Japoniako okupazioan, 1 eta 2 milioi arteko hildako izan ziren Frantziako Indotxinan, gehienbat, 1945eko Vietnamgo gosetearen ondorioz.

Ardatza

IJAko soldaduak Banzai eraso baten ondoren Guadalcanal-eko AEBko marineen posizioetan

Tokion, martxoaren 10ean, Tokioko 'Meetinghouse Operazioaren' barruan, su-bonbekin egindako sarraskian hildako zibilen aztarnak, 1945eko martxoan, 100.000 pertsona inguru hil ziren.

Zortziehun mila japoniar zibil eta bi milioi soldadu japoniar baino gehiago hil ziren gerran. 1964an, Japoniako Osasun eta Ongizate Ministerioko Laguntza Bulegoak egindako txosten baten arabera, gerran (1937-1945) Japoniako Armadaren eta Itsas Armadaren heriotzak 2.121.000 gizon inguru izan ziren, batez ere estatubatuarren aurka (1,1 milioi baino gehiago), edo Txinako fakzioen aurka (500.000+). Galerak honela banatu ziren:

Galerak

Lekua	Hildako soldaduak	Itsasontzi ondoratuak	Denera
Japonia	58,100	45,800	103,900
Ogasawara uharteak	2,700	12,500	15,200
Okinawa	67,900	21,500	89,400
Formosa (Taiwan)	28,500	10,600	39,100
Korea	19,600	6,900	26,500
Sakhalin, Aleutiarrak, eta Kurilak	8,200	3,200	11,400
Mantxuria	45,900	800	46,700
Txina (Hong Kong barne)	435,600	20,100	455,700
Siberia	52,300	400	52,700
Erdialdeko Ozeano Barea	95,800	151,400	247,200
Filipinak	377,500	121,100	498,600
Frantziar Indotxina	7,900	4,500	12,400
Thailandia	6,900	100	7,000
Birmania (India barne)	163,000	1,500	164,500
Malaysia eta Singapur	8,500	2,900	11,400
Andaman eta Nikobar uharteak	900	1,500	2,400
Sumatra	2,700	500	3,200
Java	2,700	3,800	6,500
Sondako uharte txikiak	51,800	1,200	53,000
Borneo	11,300	6,700	18,000
Sulawesi	1,500	4,000	5,500
Molukak	2,600	1,800	4,400
Ginea Berria	112,400	15,200	127,600
Bismarck uhartedia	19,700	10,800	30,500
Salomon Uharteak	63,200	25,000	88,200
Denera	1,647,200	473,800	2,121,000

George C. Marshall jeneralak kalkulatu zuen estatubatuarren aurkako gerran japoniarren galerak 965.000 izan zirela guduetan hildakoak (Hego Pazifikoa: 684.000; Erdialdeko Ozeano Barea: 273.000; Aleutiarrak: 8.000), eta 37.308 harrapatu 1941eko abenduaren 7tik 1945eko ekainaren 30era arte (gerra bukatzeke zegoen). Horiek AEBko armadaren frontean izandako galerak bakarrik dira; beraz, Japoniako itsas armadako biktimak ez zirela sartu iradokitzen du. Txinan, guduan hildakoen japoniarren kopurua 126.000 izan zen garai berean.

Japoniako Itsas Armada Inperialak (IJN) 341 gerraontzi baino gehiago galdu zituen, 11 korazatu, 25 hegazkin-ontzi, 39 gurutzontzi, 135 destruktore eta 131 itsaspeko, ia denak AEBko Armadaren aurkako ekintzetan. IJNk eta Japoniako Armada Inperialak (IJA) elkarrekin 45.125 hegazkin galdu zituzten.

Alemaniak hamar itsaspeko eta lau gurutzontzi laguntzaile (Thor, Michel, Pinguin eta Kormoran) galdu zituen Indiako ozeanoan eta Ozeano Barean.

Kronologia

Gerraren hasiera

Bigarren Txina-Japonia Gerra 1937ko uztailaren 7an hasi zen. 1931tik bere mende zegoen Mantxuriatik eraso zuen Japoniak. Lehenengo aurrerapenak Shanghai hirian moteldu ziren, nahiz eta abendurako, japoniarren eskuetan erori. Nanjing hiriburua ere hartuta, txinatar nazionalistek Chongqingera mugitu zuten gobernua gerra bukatu arte. Nanjing hirian, egundoko sarraskia burutu zuten japoniarrek, hilabetean 300.000 lagun garbitu baitzituzten.

Ameriketako Estatu Batuen eta Erresuma Batuen erreakzioa Txinari (Kuomintangi hain zuzen ere) laguntza ekonomiko eta militarra igortzea izan zen. 1940tik aurrera, Japoniaren aurkako enbargoa ere ezarri zuten abian.

Enbargoari aurre egiteko, Asia eta Ozeano Barean lurralde berriak inbaditu zituen Japoniak, Frantziak, Herbehereak, Erresuma Batuak eta Sobiet Batasunak Europako gerra beste kezkarik ez zutelakoan, eta AEBk, gerrarako prest egon gabe, akordioa bilatuko zutelakoan. Japoniako agintariek adierazi zuten bere asmoa Ekialdeko Asia Elkarren Kooperazio Gunea sortzea zela, Europako menpe inperialistatik askea.

Sobiet Batasunaren aurka 1939ko udaberrian baino ez zuen Japoniak jardun. Mongolian egin zuten topo. Japoniako hazkundea Ekialde Urrunean mehatxutzat jo zen Moskun. Japoniako erasoa atzera eraman zuten sobietarrek, Georgi Zhukov jeneralaren agindupean. Horren ostean, bakeak iraun zuen bi estatuen artean. Historialari batzuen arabera, bi fronteko gerraren beldurrak bultzatu zuen Sobiet Batasuna Alemaniarekin akordioa sinatzera.

AEBren sarrera

USS Arizona gerraontzia hondoratzen ari zela.

Japonia eta Txinaren arteko gerrak, 1940rako, ez zuen ez aurrera ez atzera egiten. Irailaren 22an, Frantziako Indotxinaren iparraldeari eraso zion Japoniak. Mendebaldeko botereekiko harremanak gaiztotu ziren azken urteotan, AEBk, Erresuma Batuak eta Herbehereek petrolio eta beste hornigaien salmentetan enbargoak ezarri baitzizkioten Japoniari.

Abenduaren 3an, Japoniako Egoitza Nagusiak baimendu zion Yasuji Okamura jeneralari Ekialdeko Asian gerra orokorra hedatzeko. Horrela, Hong Kong, Filipinak eta Britainia Handiko hainbat kolonia (Malaia, Borneo eta Burma) konkistatu zituzten japoniarrek, petrolio zelaiak bereganatu nahian. Commonwealtheko herrialdeen erresistentzia gorabehera, leku horiek guztiak japoniarren eskuetara erori ziren hilabete gutxiren buruan. Erresuma Batuko 80.000 kide inguru atxilotuta, kontzentrazio-zelaietara bidali zituzten. Churchillen ustetan, Singapurreko porrota historia britaniarraren umiliagarrienetakoa izan zen.

Abenduaren 7an, Thailandia, Malaia eta Hong Kongekin batera, Japoniak Hawaii uharteetan kokatutako AEBko Pearl Harbor itsas baseari ere eraso zion. Estatubatuarren galerak gogorrak izan ziren: hilak kopurua 2.400 inguru izan ziren, gerraontzi asko kaltetu zituzten, eta baseko hegazkin gehienak suntsitu. Nolanahi ere, erasoaren jomuga nagusia izan ziren lau hegazkin-ontziak salbatu ziren, basean ez zeudelako. Gainera, Pearl Harborko portuko kalteak aise konpondu ziren, eta erregai biltegiak, ezinbestekoak itsas armada hankamotz ez ibiltzeko, ukitu gabe utzi zuten. Hurrengo egunean, abenduaren 8an, AEBk eta Erresuma Batuak gerra deklaratu zioten Japoniari. Abenduaren 11n, Alemaniak AEBri deklaratu zien gerra, nahiz eta Japoniarekin hitzartutako akordioaren arabera beharrezkoa ez izan. Honela, mundu gerra bihurtu zen.

1942

Japoniako Inperioa Asiako Hego-Ekialdean eta Ozeano Barean hedatu zen 1942ko erdialdera arte. Pearl Harboren erasoaren hurrengo sei hilabeteetan ia-ia helburu guztiak lortuta zituzten. Bere itsas armadak aski ongi zirauen eta AEBko gerraontzi gehienak kaltetuta edo ondoratuta zeuden. Erresuma Batuko zein Herbehereetako itsas armadak ere suntsituta zeuden, eta Australiakoa kaietara itzularazia zen. Hala ere, aliatuen armadek hiru eremutan (Midway, Ginea Berria eta Guadalcanal) geldiarazi zuten.

Bere nagusitasunaz fidaturik, japoniarrek Midway uhartera bidali zuten itsas armadaren zati bat, AEBri geratzen zitzaizkion gerraontziak borrokara erakarri nahian. Ekainaren 5ean, Japoniako hegazkin-ontzi hoberenetako lau hondoratu zituzten estatubatuarrek, haietako baten ordainetan. Arrakasta itzel honek Ozeano Bareko fronteari buelta eman zion. AEBren arma eta gerraontzi ekoizpena Japoniakoa baino askoz boteretsuagoa zen, eta japoniarrek ez zuten berriro horren alde handia izan.

Ginea Berrian, Japoniako helburua Port Moresby hartzea zen, Australiari eraso egin ahal izateko. Nolanahi ere, euren egitasmoak bitan zapuztu zituzten aliatuek. Lehenengoan, Koral Itsasoko guduan (maiatzaren 4-8) estatubatuar tropek japoniarren lehorreratzea galarazi zuten. Bigarrenean, Kokodako Bideko kanpainan (abuztu eta irailean) oihanean elkarren kontra borrokatu ziren. Port Moresbytik 50 kilometrora iritsi ondoren, hornigai eta errefortzuen faltak atzera eragin zituen japoniarrak.

Guadalcanal uhartea 1942ko uztailean hartu zuten japoniarrek. Estatubatuarrak abuztuaren 7an iritsi ziren, eta, hortik aurrera, lur, ur eta aire borroka gogorrak suertatu ziren. Bajen erritmoari eutsi ezinean, 1943ko urtarrilean uhartea husteko agindu zen. Porrot hauen ostean, japoniarrek eraso egiteko gaitasuna galdu zuten, okupatutako lurraldeak defendatzera mugatuta.

1943

Guadalcanal hartu ostean, AEBk, Zeelanda Berriak eta Australiak Salomon Uharteak, Ginea Berria eta Ekialdeko Herbeheretar Indiak berreskuratzeari ekin zioten.

Ekainaren 30ean, Cartwheel Operazioa martxan jarri zuten aliatuek, Ozeano Bareko hegoaldea eta hego-mendebaldea menderatzean Japoniako Rabaul basea isolatu nahian. Ondoren, uhartez uharte Japonia arte joan nahi zuten. Horretarako, Tulagi eta Santa Cruz uharteak, Ginea Berriko iparraldeko kosta eta aipatutako Rabaul basea helburu nagusiak izan ziren.

Azaroan, ABEk Tarawako gudua, Ozeano Barean, lehen eraso anfibioa ezagutu zuen borroka irabazi zuten. Bajen kopuru handiak protestak eragin zituen AEBren barnean, lehen begiratuan garrantzi txikiko uharte ñimiño baten truke horrenbeste hildako izatea ez ulertuta. Orduan, aliatuek japoniarren hainbat gotorleku inguratu zituzten hornigaien eta tropa berrien faltak Japoniari amore emanarazi ziolakoan.

1944

AEBetako B-29 hegazkinak Japonia bonbardatzen ari direla.

Japonia 1944ko martxoaren 8an India, oraindik ere Erresuma Batuko kolonia, hartzen saiatu zen Birmaniatik eraso eginda. Imphal setiatzea eta Kohimarekiko komunikazioa etetea lortu arren, hilabete batzuen ostean aurrerapenik gabe, japoniarrek atzera egin zuten hornigaien faltan. Guztira 55.000 hildako izan zituzten japoniarrek, beren historiako kopururik okerrena.

Ozeano Barean bertan, Ameriketako Estatu Batuek aurrera jarraitzen zuten. Marshall Uharteak, 1944ko otsailean bereganatuta, ekain eta abuztuan Mariana uharteak eta Saipan konkistatu zituzten. Saipan uhartea edukitzeak Japonia bera bonbardatzea ahalbidetu zion AEBri. Japoniako erantzuna Filipinetako Itsasoko gudua izan zen, non geratzen zitzaien gerraontzi gehienak erabili zituzten japoniarrek AEBko armada Mariana uharteetatik egotzi nahian. Garaituta atera ondoren, Japoniako hegazkin-ontziak suntsiturik edo larriki kalteturik suertatu ziren. Ondorioz, urriaren 20an, Filipinetako konkista hasi zen AEBren aldetik. Borroka horietan, japoniarrek kamikazeak erabili zituzten lehen aldiz.

1945

Txinako armada lagun, 1944ko bukaeratik Erresuma Batuak Birmaniaren birkonkistatzeari ekin zion Indiatik eta herrialdeko hartu gabe zirauten lurraldeetatik eraso eginda. Mandalay 1945eko martxoaren 20an hartu zuten, eta Rangun, hiriburua, maiatzaren 2an, japoniarrak Birmaniatik ateraraziz.

Filipinetan, Luzonera, uharte handienera, lehorreratuta, Manila martxoaren 3an bereganatu zuten aliatuek. Uharteen konkista osoa uztailean bukatu zen. Hori burutu baino lehen, halere, beste aurrerapauso batzuek eman zituzten estatubatuarrek. Iwo Jima uhartea, estrategikoki, oso garrantzitsua zen, hortik B-29 bonbardaketariei laguntza eman ahal baitzitzaien. Hor, japoniarren defentsa bereziki gogorra izan zen, eta aliatuen hildakoen kopurua oso altua izan zen (ikusi, Iwo Jimako gudua). Okinawan ere, hurrengo helburuan, bajen kopurua oso handia izan zen.

Ozeano Barean zehar erresistentzia gune andana geratu arren, AEBko komandantziak Japoniako inbasioa azarorako zeukan aurreikusita. Nolanahi ere, Iwo Jiman eta Okinawan aurkitutako aurkaritzak beste plan bat pentsatzera eraman zituen.

Uztailean, Manhattan Proiektuari esker, munduko lehen bonba atomikoa sortu zen. Harry S. Truman AEBko presidente berriak arma berri hori erabiltzeko deliberoa hartu zuen, Japoniak lehenbailehen amore ematera behartzeko. Abuztuaren 6an, Hiroshima hirian lehertu zen asmo belikoak zituen lehen bonba atomikoa. Hiria erabat txikituta eta 75.000 hildako zituen ondorio. Abuztuaren 9an, Nagasakin, paretsuko hondamendia eraginda, bigarrena lehertu zen.

Abuztuaren 8an, Jaltako Batzarrean hitzartutakoari eutsita, Sobiet Batasunak gerra deklaratu zion Japoniari, eta Mantxuria inbaditu zuten.

Abuztuaren 15ean, Hirohito Japoniako enperadoreak, irratian, herrialdeari errenditzea jakinarazi zion, nahiz eta gobernuko zati bat borrokan jarraitzearen alde egon. Irailaren 2an, errenditze ofiziala sinatuta amaitu zen Bigarren Mundu Gerra.

Gerra krimenak

Japoniako indarrek Manilako sarraskian hildako emakume eta ume filipinar bat

Japoniak

Pazifikoko gerran, soldadu japoniarrek inguruko nazioetako milioika borrokalari hil zituzten, gerra-presoak barne. Gutxienez, 20 milioi txinatar hil ziren Bigarren Txina-Japonia Gerran. Hiru D politika («denak hil, arpilatu dena, erre dena») 2,7 milioi txinatar zibil baino gehiagoren heriotzaren erantzule izan zen.

Nankingo sarraskia gerra garaian zibilen aurkako japoniar ankerkeriaren adibiderik gaiztoena da. Ekialde Urruneko Nazioarteko Auzitegi Militarraren arabera, 200.000 txinatar zibil baino gehiago hil ziren, Nanjingeko Gerra Krimenen Auzitegiak, berriz, 300.000 baino gehiago hil zirela ondorioztatu zuen. Manilako sarraskiak 100.000 filipinar zibil baino gehiago hil zituen. Japoniak arma biologikoak ere erabili zituen.

Tokioko Auzitegiaren ondorioen arabera, mendebaldeko presoen heriotza-tasa % 27koa izan zen, alemaniarren eta italiarren mendeko mendebaldeko presoena baino zazpi aldiz handiagoa. Presoen aurkako tratu txarren kasurik ezagunenetako batzuk Bataango Heriotzaren Martxa eta Birmania-Thailandia Heriotza Trenbidea eraikitzeko behartutako lanak izan ziren. AEBko 1.536 zibil inguru hil ziren Japoniako barne-esparruetan, Alemaniako barne-esparruetako 883rekin alderatuta.

Ofizial britainiar bat Japoniako «konfort batailoi» bateko txinatar gazte bat elkarrizketatzen. Rangoon, Birmania, 1945

Instituzionalizatutako esklabotza sexualaren adibide zabala konfort emakumeak dira: 200.000 emakume eta neska, gehienbat Korea eta Txinakoak, Japoniako kanpamentu militarretan zerbitzatzera behartuak izan ziren.

Aliatuak

Tokioko bonbardaketa gerra krimen gisa deskribatu du Jonathan Rauch idazleak. Estatu Batuetako Bonbardaketa Estrategikoen Inkesta batek kalkulatu zuen erasotako eremuaren % 84 bizitokiak zirela eta, gehienbat, emakumeak, haurrak eta adinekoak bizi zirela; 100.000 biktima baino gehiagok, historiako aireko bonbardaketarik hilgarriena osatzen dute.

Soldadu estatubatuarrek, normalean, hildako soldadu japoniarren gorputz atalak garaikur gisa biltzen zituzten. Okinawako guduan, soldadu estatubatuarrek bortxaketak egin zituztela diote.

Auzitegiak

1946ko apirilaren 29tik 1948ko azaroaren 12ra, Ichigayako Ekialde Urruneko Nazioarteko Auzitegi Militarrak gerra krimen larrienak epaitu zituen. Asia eta Ozeano Barea osoan ere auzitegi militarrak egin ziren.

Kontuan hartu behar da auzitegi horiek gerra irabazi zutenak sortu zituztela, horrek daraman inpartzialtasun edo partzialtasun guztiarekin.

Ikus, gainera

• Yasukuni santutegia

Iturriak

• Allen, Louis. (1984). Burma: The longest War. Dent Publishing ISBN 0-460-02474-4..
• Bergerud, Eric M.. (2000). Fire in the Sky: The Air War in the South Pacific. Boulder, Colorado: Westview Press ISBN 0-8133-3869-7..
• Blair, Clay, Jr. (1975). Silent Victory. Philadelphia: Lippincott.
• Bond, Brian; Tachikawa, Kyoichi. (2004). British and Japanese Military Leadership in the Far Eastern War, 1941–1945, Volume 17 of Military History and Policy Series. Routledge ISBN 978-0714685557..
• Buell, Thomas. (1976). Master of Seapower: A Biography of Admiral Ernest J. King. Annapolis: Naval Institute Press.
• Buell, Thomas. (1974). The Quiet Warrior: A Biography of Admiral Raymond Spruance. .
• (Errusieraz) Cherevko, Kirill. (2003). Serp i Molot Protiv Samuraiskogo Mecha [Hammer and Sickle against Samurai Sword. Moscow: Veche.
• Ch'i, Hsi-Sheng. (1992). The Military Dimension, 1942–1945 in James C. Hsiung; Steven I. Levine China's Bitter Victory: War with Japan, 1937–45. Armonk: M. E. Sharpe ISBN 978-1-56324-246-5..
• Cleaver, Thomas McKelvey. (2018). Tidal Wave: From Leyte Gulf to Tokyo Bay. Bloomsbury Publishing ISBN 978-1-472-82546-9..
• Clodfelter, Michael. (2002). Warfare and Armed Conflicts – A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1500–2000. ISBN 0-7864-1204-6..
• Clodfelter, Micheal. (2017). Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492–2015. (4. argitaraldia).
• Coakley, Robert W.; Leighton, Richard M.. (1989). Global Logistics and Strategy 1943–1945. Washington, DC: Center of Military History.
• Cook, Haruko Taya; Cook, Theodore Failor. (1993). Japan at War: an Oral History. New York: New Press ISBN 978-1-56584-039-3..
• Costello, John. (1982). The Pacific War: 1941–1945. Harper Collins ISBN 9780688016203..
• Cutler, Thomas. (1994). The Battle of Leyte Gulf: 23–26 October 1944. Annapolis: Naval Institute Press ISBN 1-55750-243-9..
• Degan, Patrick. (2003). Fighting in World War II: The Battles Between American and Japanese Aircraft Carriers. Jefferson: McFarland & Company Inc. ISBN 0-786-41451-0..
• Dennis, Peter; Grey, Jeffrey; Morris, Ewan; Prior, Robin; Bou, Jean. (2008). The Oxford Companion to Australian Military History 2nd ed.. Melbourne: Oxford University Press ISBN 978-0195517842..
• Dower, John. (1993). War Without Mercy: Race and Power In the Pacific War. New York: Pantheon Books ISBN 0-394-75172-8..
• Drea, Edward J.. (1998). In the Service of the Emperor: Essays on the Imperial Japanese Army. Nebraska: University of Nebraska Press ISBN 0-8032-1708-0..
• Dunnigan, James F.; Nofi, Albert A.. (1998). The Pacific War Encyclopedia Facts on File. .
• Evans, David C; Peattie, Mark R. (1997). Kaigun: Strategy, Tactics, and Technology in the Imperial Japanese Navy, 1887–1941. Annapolis: Naval Institute Press ISBN 0-87021-192-7..
• Gailey, Harry A.. (2011). The War in the Pacific: From Pearl Harbor to Tokyo Bay. Random House Publishing Group, (reprint, 1995) ISBN 978-0-307-80204-0..
• Goldman, Stuart. (2012). Nomonhan, 1939: The Red Army's Victory That Shaped World War II. Annapolis: Naval Institute Press ISBN 978-1-61251-098-9..
• Gordon, David M.. (January 2006). The China-Japan War, 1931–1945 Journal of Military History 70 (1), 137–182. .
• Gruhl, Werner. (2007). Imperial Japan's World War Two: 1931–1945. New Brunswick: Transaction Publishers ISBN 978-0-76580352-8..
• Hara, Tameichi. (2011). Japanese Destroyer Captain. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press ISBN 978-1-59114-384-0..
• Harries, Meirion; Harries, Susie. (1994). Soldiers of the Sun : The Rise and Fall of the Imperial Japanese Army. New York: Random House ISBN 0-679-75303-6..
• Harrison, Simon. (2012). Dark Trophies. Hunting and the Enemy Body in Modern War. New York City: Berghahn Books ISBN 978-0-85745-499-7..
• Hastings, Max. (2008). Retribution. Knopf Doubleday Publishing Group ISBN 978-0307263513..
• Hayashi, Saburo; Coox, Alvin. (1959). Kogun: The Japanese Army in the Pacific War. Quantico, Virginia: Marine Corps Assoc..
• Heinrichs, Waldo H.; Gallicchio, Marc S.. (2017). Implacable Foes: War in the Pacific, 1944–1945. Oxford University Press ISBN 978-0-19061-675-5..
• Hopkins, William B.. (2010). The Pacific War: The Strategy, Politics, and Players that Won the War. Zenith Press ISBN 978-0-76033-975-6..
• Hornfischer, James D.. (2011). Neptune's Inferno: The U.S. Navy at Guadalcanal. Random House Publishing Group ISBN 978-0553385120..
• Hornfischer, James D.. (2016). The Fleet at Flood Tide: The U.S. at Total War in the Pacific, 1944–1945. Random House Publishing Group ISBN 978-0345548726..
• Hsiung, James C; Steven I, Levine. (1992). China's Bitter Victory: The War with Japan, 1937–1945. M. E. Sharpe.
• Hsi-sheng, Ch'i. (1982). Nationalist China at War: Military Defeats and Political Collapse, 1937–1945. University of Michigan Press.
• Hsu Long-hsuen; Chang Ming-kai. (1971). History of The Sino-Japanese War (1937–1945), itzultzailea= Wen Ha-hsiung. (2.. argitaraldia) Taipei, Taiwan, Republic of China: Chung Wu Publishing.
• Inoguchi, Rikihei; Tadashi, Nakajima; Pineau, Robert. (1958). The Divine Wind. . Ballantine. Kamikaze.
• Clayton, James, D.. (1972). The urteas of MacArthur. 2 Houghton Mifflin.
• Jansen, Marius B.. (2002). The Making of Modern Japan. Cambridge, MA: Harvard University Press ISBN 0-674-00334-9..
• Jowett, Phillip. (2005). Rays of the Rising Sun: Japan's Asian Allies 1931–1945; 1. liburukia: China and Manchukuo. Helion and Company Ltd. ISBN 1-874622-21-3..
• S. Woodburn, Kirby. The War Against Japan4. liburukia. London: H.M.S.O., 1957–1965: Official Royal Navy history..
• Klemen, L. (1999–2000). Forgotten Campaign: The Dutch East Indies Campaign 1941–1942. .
• Leary, William M. (1988). We Shall Return: MacArthur's Commanders and the Defeat of Japan. University Press of Kentucky.
• Long, Gavin. (1963). The Final Campaigns Australia in the War of 1939–1945. Series 1 – Army. 7. liburukia. Canberra: Australian War Memorial OCLC .1297619.
• Lundstrom, John B.. (2005). The izena Team and the Guadalcanal Campaign: Naval Fighter Combat from August to November 1942. Annapolis, Maryland: US Naval Institute Press ISBN 1-59114-472-8..
• MacLeod, Roy M.. (1999). Science and the Pacific War: Science and Survival in the Pacific, 1939–1945. Kluwer Academic Publishing ISBN 978-0-79235851-0..
• Matloff, Maurice; Snell, Edwin M.. ., United States Army Center of Military History, Washington, D.C., 1990
• McCarthy, Dudley. (1959). South-West Pacific Area – first year. Canberra: Australian War Memorial OCLC .3134247. series=Australia in the War of 1939–1945. Series 1 – Army |vol=5 |
• McGibbon, Ian. (2000). The Oxford Companion to New Zealand Military History. Auckland, NZ: Oxford University Press ISBN 0-19-558376-0..
• McLynn, Frank. (2010). The Burma Campaign: Disaster into Triumph, 1942–1945. Bodley Head.
• Meyer, Milton Walter. (1997). Asia: A Concise History. Lanham: Rowman & Littlefield ISBN 978-0-84768063-4..
• Miller, Edward S.. (2007). War Plan Orange: The U.S. Strategy to Defeat Japan, 1897–1945. US Naval Institute Press ISBN 978-1-59114-500-4..
• Morison, Samuel Eliot. (1961). History of United States Naval Operations in World War II. . Vol. 3, The Rising Sun in the Pacific; Vol. 4, Coral Sea, Midway and Submarine Actions. 1949; Vol. 5, The Struggle for Guadalcanal. 1949; Vol. 6, Breaking the Bismarcks Barrier. 1950; Vol. 7, Aleutians, Gilberts, and Marshalls. 1951; Vol. 8, New Guinea and the Marianas. 1962; Vol. 12, Leyte. 1958; vol. 13, The Liberation of the Philippines: Luzon, Mindanao, the Visayas. 1959; Vol. 14, Victory in the Pacific. 1961.
• Murashima, Eiji. (2006). The Commemorative Character of Thai Historiography: The 1942–43 Thai Military Campaign in the Shan States Depicted as a Story of National Salvation and the Restoration of Thai Independence,Modern Asian Studies 40. liburukia. .
• Murray, Williamson; Millett, Allan R.. (2001). A War to be Won: Fighting the Second World War. Harvard University Press ISBN 978-0-67404130-1..
• Okumiya, Masatake; Fuchida, Mitso. (1955). Midway: The Battle That Doomed Japan. Naval Institute Press.
• Parshall, Jonathan; Tully, Anthony. (2005). Shattered Sword: The Untold Story of the Battle of Midway. Dulles, Virginia: Potomac Books ISBN 1-57488-923-0..
• Peattie, Mark R. (2007). Sunburst: The Rise of Japanese Naval Air Power, 1909–1941. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press ISBN 978-1-59114-664-3..
• Potter, E. B; Nimitz, Chester W.. (1963). Triumph in the Pacific. Prentice Hall, Naval battles.
• Potter, E. B. (1967). Yamamoto. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press.
• Potter, E. B. (1976). Nimitz. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press.
• Potter, E. B. (1985). Bull Halsey. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press.
• Prados, John. (2012). Islands of Destiny: The Solomons Campaign and the Eclipse of the Rising Sun. Dulles, Virginia: Penguin ISBN 978-1-101-60195-2..
• Prados, John. (2016). Storm Over Leyte: The Philippine Invasion and the Destruction of the Japanese Navy. New York: Penguin ISBN 978-0-698-18576-0..
• Prange, Gordon W; Goldstein, Donald; Dillon, Katherine. (1982). At Dawn We Slept. Penguin. Pearl Harbor
• Prange, Gordon W. (1982). Miracle at Midway. Penguin.
• Prange, Gordon W. Pearl Harbor: The Verdict of History. .
• Rummel, Rudolph. (1991). China's Bloody Century Genocide and Mass Murder Since 1900. Routledge  doi:10.4324/9781315081328. ISBN 978-1315081328..
• Sandler, Stanley. (2001). World War II in the Pacific: An Encyclopedia. Routledge ISBN 0-8153-1883-9..
• Sarantakes, Nicholas Evan. (2009). Allies against the Rising Sun: The United States, the British Nations, and the Defeat of Imperial Japan, pp= 458. .
• Sen, Amartya Kumar. (1999). Poverty and Famines: An Essay on Entitlement and Deprivation. London: Oxford University Press ISBN 978-0-19564954-3..
• Shaw, Henry; Kane, Douglas. (1963). History of U.S. Marine Corps Operations in World War II. Vol. 2, Isolation of Rabaul. . Washington, D.C.: Headquarters, U.S. Marine Corps.
• Shaw, Henry; Nalty, Bernard; Turnbladh, Edwin. (1953). History of U.S. Marine Corps Operations in World War II. Vol. 3, Central Pacific Drive.. Office of the Chief of Military History.
• Sledge, E. B.. (1981). With the Old Breed: At Peleliu and Okinawa., Memoir. Presidio. .
• Smith, J. Douglas; Jensen, , Richard. (2002). World War II on the Web: A Guide to the Very Best Sites. .
• Spector, Ronald. (1985). Eagle Against the Sun: The American War with Japan. Free Press.
• Stevens, Keith. (March 2005). A token operation: 204 military mission to China, 1941–1945, Asian Affairs, vol 36, 1, pages=66–74.  doi:10.1080/03068370500039151..
• Stille, Mark. (2014). The Imperial Japanese Navy in the Pacific War. Osprey Publishing ISBN 978-1-47280-146-3..
• Sun, Youli. (1996). China and the Origins of the Pacific War, 1931–41. Palgrave MacMillan ISBN 978-0-31216454-6..
• Takemae, Eiji. (2003). The Allied Occupation of Japan. Continuum Press ISBN 0-82641-521-0..
• Toland, John. (1970). The Rising Sun. 2 liburuki. Random House. Japan's war.
• Toll, Ian W.. (2011). Pacific Crucible: War at Sea in the Pacific, 1941–1942. W.W. Norton ISBN 978-0393080650..
• Toll, Ian W.. (2015). The Conquering Tide: War in the Pacific Islands, 1942–1944. W.W. Norton ISBN 978-0393080643..
• Toll, Ian W.. (2020). Twilight of the Gods: War in the Western Pacific, 1944–1945. W.W. Norton ISBN 978-0393080650..
• Willmott, H.P.. (2014). Empires in the Balance: Japanese and Allied Pacific Strategies to April 1942. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press ISBN 978-1-612-51728-5.. edizioa=reprint, 1982.
• Willmott, H.P.. (1983). The Barrier and the Javelin. Annapolis, Maryland: United States Naval Institute Press ISBN 0-87021-092-0..
• Willmott, H.P.. (2005). The Battle Of Leyte Gulf: The Last Fleet Action. Indiana University Press ISBN 0-253-34528-6..
• Willmott, H.P.. (2002). The War with Japan: The Period of Balance, May 1942 – October 1943. Rowman & Littlefield Publishers ISBN 1-461-64607-3..
• Weinberg, Gerhard L. (2005). A World at Arms: A Global History of World War II. Cambridge University Press ISBN 0-521-44317-2..
• Y'Blood, William T.. (1981). Red Sun Setting: The Battle of the Philippine Sea. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press ISBN 1-59114-994-0..
• Yenne, Bill. (2014). The Imperial Japanese Army: The Invincible urteas 1941–42. Osprey Publishing ISBN 978-1-78200-982-5..
• Tsuyoshi, Hasegawa. (2003)..

Lehen mailako iturria

• United States War Department. (1942). [online; 384 pp; highly detailed description of wartime IJA by U.S. Army Intelligence TM 30-480 Handbook On Japanese Military Forces, 1942. ].

Kanpo estekak

• Datuak: Q184425
• Multimedia: Pacific War / Q184425