Asterysk
Asterysk (łac. asteriscus „gwiazdka”, od stgr. ἀστερίσκος asterískos „gwiazdka”) – znak pisarski w kształcie gwiazdki, najczęściej pięcio- lub sześciopromiennej, umieszczony w przybliżeniu pomiędzy średnią i górną linią pisma. Stosowany do różnych celów – najczęściej jako znak umowny (np. symbol odsyłacza do przypisu, wieloznacznik ogólny, asteronim), pionowy (międzyakapitowy) lub poziomy (międzywyrażenowy) separator tekstu, oraz jako element ozdobny[1]. Nazwa pochodzi od greckiego αστερíσκος ‘gwiazdka’, a to od αστήρ (astḗr) ‘gwiazda’.
Asterysk stosowano przy sporządzaniu kopii tekstów biblijnych. Oznaczano nim te fragmenty, które w oparciu o tekst hebrajski Starego Testamentu były dodane do tekstu greckiego, a których nie było w pierwotnym tłumaczeniu Biblii na j. grecki, tj. Septuagincie. Znak taki wstawiano na początku dodanego tekstu[2].
W piśmie odręcznym asterysk budowany jest jako sześcioramienny krzyżyk utworzony ze skrzyżowania trzech prostych kresek, a na klawiszach klawiatur urządzeń (maszyn do pisania, klawiatur komputerowych, w telefonach komórkowych, pilotach itp.) jako pięciopromienna gwiazdka – niezależnie od tego, jaki znak jest wyświetlany bądź drukowany. Asterysk może przybierać też inne kształty: koniczynki, rozetki lub regularnej gwiazdy; w krojach kursywnych i pisankowych spotyka się kształt asterysku odchylony od pionu, a nawet lekko obrócony.
Potocznie asterysk nazywany jest „gwiazdką”, podczas gdy termin „krzyżyk” zarezerwowany jest dla symbolu o nazwie kratka (#) lub dagger (†).
Czasami sześcioramienny asterysk wywołuje skojarzenia z sześciopromienną Gwiazdą Dawida (przede wszystkim u Arabów), stąd w standardzie Unicode zamieszczono alternatywny znak dla asterysku – arabską gwiazdę pięciopromienną (ang. Arabic Five Pointed Star) na pozycji U+066D (٭). W przypadku kroju pisma, w którym dla asterysku użyto gwiazdki 5-promiennej, gwiazda arabska ma często formę gwiazdki 8-promiennej. Znany jest również asterysk cerkiewnosłowiański[potrzebny przypis] (꙳ ) o numerze unikodu U+A673 (ang. Slavonic Asterisk)[3][4].
W językoznawstwie asterysk stosowany jest do oznaczania form odtworzonych lub niepoprawnych.
Użycie w systemach komputerowych
W systemach operacyjnych DOS, Windows oraz w Linuksie lub Uniksie asterysk użyty podczas wyszukiwania oznacza dowolny znak lub dowolny ciąg znaków. W składni wyrażeń regularnych asterysk oznacza, że poprzedzający znak może wystąpić zero lub więcej razy.
W poczcie elektronicznej i na usenecie fragment tekstu między asteryskami jest rozumiany jako pisany czcionką wytłuszczoną (np. zdanie *to jest przykład* w programie obsługującym tę konwencję będzie pokazane jako *to jest przykład* lub to jest przykład).
W czatach asterysk jest używany do oznaczenia drobnej poprawki (przeważnie literówek bądź błędów ortograficznych), na przykład:
15:00 Wrzuciłem ten tekst na Wkipedię 15:01 *Wikipedię
W języku programowania C++ służy do oznaczenia zmiennej wskaźnikowej.
W zapisie komputerowym, ze względu na łatwy dostęp z klawiatury, asterysku używa się często jako symbolu mnożenia (wchodzi w skład kodowania ASCII na pozycji 42 (U+002A)), jednak prawidłowym symbolem operatora asterysku jest znak na pozycji U+2217. Dla ułatwienia wprowadzania go na stronach internetowych istnieje w HTML specjalne odwołanie znakowe ∗.
W Unikodzie asterysk występuje w wersjach:
| Znak | Unicode | Kod HTML | Nazwa unikodowa | Nazwa polska |
|---|---|---|---|---|
| * | U+002A | * lub * |
ASTERISK | asterysk |
| ٭ | U+066D | ٭ lub ٭ |
ARABIC FIVE POINTED STAR | arabska gwiazdka 5-promienna |
| ꙳ | U+A673 | ꙳ lub ꙳ |
SLAVONIC ASTERISK | asterysk cerkiewnosłowiański |
| ∗ | U+2217 | ∗ lub ∗ lub ∗ |
ASTERISK OPERATOR | operator asterysk |
Inne znaki asterysku dostępne w Unikodzie:
| Znak | Unicode | Kod HTML | Nazwa unikodowa | Nazwa polska |
|---|---|---|---|---|
| ⁎ | U+204E | ⁎ lub ⁎ |
LOW ASTERISK | asterysk niski |
| ﹡ | U+FE61 | ﹡ lub ﹡ |
SMALL ASTERISK | asterysk mały |
| ＊ | U+FF0A | ＊ lub ＊ |
FULLWIDTH ASTERISK | asterysk szeroki |
Klawiatura komputerowa zgodna z PC (Windows, układ QWERTY)
| ||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Esc | F1 | F2 | F3 | F4 | F5 | F6 | F7 | F8 | F9 | F10 | F11 | F12 | PrtSc/ SysRq |
ScrLk | Pause/ Break |
|||||||||
 |
Ins | Home | PgUp | Num | / | * | - | |||||||||||||||||
| Del | End | PgDn | 7 | 8 | 9 | + | ||||||||||||||||||
| 4 | 5 | 6 | ||||||||||||||||||||||
| ↑ | 1 | 2 | 3 | Ent | ||||||||||||||||||||
| ← | ↓ | → | 0 | . | ||||||||||||||||||||
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Słownik wyrazów obcych. Warszawa: PWN, 1980, s. 52. ISBN 83-01-00521-1.
- ↑ Augustyn, Państwo Boże 15:14.
- ↑ Unicode Character ‘SLAVONIC ASTERISK’ (U+A673). FileFormat.info. (ang.).
- ↑ The Unicode Standard, Version 6.0. Cyrillic Extended-B. Unicode Consortium. (ang.).
| Podstawowe litery i litery używane w językach słowiańskich | |
|---|---|
| Inne litery | |
| Litery nieużywane współcześnie | |
| Digrafy |
|
| Trigrafy | |
| Tetragrafy | |
| Pentagrafy | |
| Elementy systemu liczbowego i inne znaki |
