Galanperna mamigorrizka
| Galanperna mamigorrizka | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg?lang=eu) | ||||||||||||||||||||||||||||
| Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
| Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
| Klasea | Agaricomycetes | |||||||||||||||||||||||||||
| Ordena | Agaricales | |||||||||||||||||||||||||||
| Familia | Agaricaceae | |||||||||||||||||||||||||||
| Generoa | Chlorophyllum | |||||||||||||||||||||||||||
| Espeziea | Chlorophyllum rhacodes Vellinga, 2002 | |||||||||||||||||||||||||||
| Basionimoa | Agaricus rhacodes | |||||||||||||||||||||||||||
| Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Galanperna mamigorrizka (Chlorophyllum rhacodes) Agaricaceae familiako onddo espezie bat da.[1] Macrolepiota procera bezain jangarri ontzat jo izan da, nahiz eta kalifikazio hori anbiguoa bihurtu den, batzuetan eragin dituen nahasmendu gastrointestinalen ondorioz. Nahaste horiek oso antzeko espezieei egotzi izan zaizkie, eta hauen arteko aldeak ez daude erabat argi.
Sinonimoa: Macrolepiota rhacodes.
Deskribapena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kapela: 5 eta 15 cm arteko diametrokoa, haragitsua, hasieran konikoa, gero hemisferikoa eta amaieran laua. Bere azala hautsi egiten da, eta diskoan marroi uniformeko plaka leun bat osatzen du, eta gainerakoan ezkata zabal batzuk sortzen dira, kapela estaltzen dutenak, ertzeraino iristen diren lerro zentrokideak osatuz.
Orriak: Libreak, estu, desberdinak, sabeldunak eta zuriak, gero apur bat grisaxkara pasatzen dira eta gorriz zikintzen dira.
Orri libreak: Oinera hurbiltzen diren orriak, baina ukitzen ez diotenak.
Hanka: Nahiko laburra eta sendoa, zilindrikoa, baina zertxobait lodiagoa oinarrian; hasieran betea eta gero leizetsua eta ukitzean gorriz zikintzen den kolore zurikoa, baina ez du zebra orbanik, Lepiota procera delakoak dituen bezalakorik. Lepiota procera espezieak daraman eraztunaren antzekoa du, bikoitza eta mugikorra.
Haragia: Trinkoa, hariduna eta kolore zurikoa, eta hautsi edo airearekin kontaktuan jartzean gorri-azafrai kolorea hartzen du. Zapore gozoa du eta usain atsegina.[2]
Etimologia: Macrolepiota grekotik dator, handia, Lepiota generoko perretxiko handia esan nahi du. Rhacodes epitetoa grekotik dator, "rhakos" hitzetik, zarpail, esan nahi du. Azal lakarragatik.
Jangarritasuna
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Jangarri ona.[3]
Nahasketa arriskua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Leucoagaricus badhamii delakoarekin, oro har, digeritzen zaila bezala hartzen dena; honek kapelan, metxa eta ezkata askoz finagoak eta txikiagoak ditu; eraztuna sinplea, hauskorra iheskorra eta ez da askea eta mugikorra , baizik bat eginda eta mugiezina; kapelaren ertza mehea du, eta zahartzean ildaskatu egiten da; azkenik erraboila ez da hain lodia eta sustrai moduan amaitzen da.[4]
Sasoia eta lekua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Udaberritik udazkenera bitartean, kolonietan, batzuetan ugari, zirkuluak eratzen dituzte basoetan, batez ere humusean aberatsak diren koniferetan, hala ere, hostozabalen azpian lorategietan etab. aurki daitezke, materia organikoa deskonposizioan dagoen lekuetan, baita ongarritutako belardietan ere.[5]
Banaketa eremua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ipar Amerika, Europa, Afrika, Zeelanda Berria.
Galeria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
- ↑ (Gaztelaniaz) Lotina, Roberto. (1985). Mil setas ibericas. Diputacion foral de vizcaya, 188 or. ISBN 84-505-1806-7..
- ↑ (Gaztelaniaz) Kutxa Fundazioa Sozial eta Kulturala. (1992). Euskal Herriko perretxikoak. Litografía Danona s. coop.ltda., 28 or. ISBN 84-7173-211-4..
- ↑ (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 137 or. ISBN 84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
- ↑ (Gaztelaniaz) Bon Marcel. (1988). Guia de Campo de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 291 or. ISBN 84-282-0865-4..
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q757119
Multimedia: Chlorophyllum rhacodes / Q757119
Espezieak: Chlorophyllum rhacodes